Geenstijl

Ach je probeert eens wat

Wie zijn die mensen, vroeg Sigrid Kaag zich af, en ze werd gekastijd om die uitspraak, niet geheel onterecht, maar als we eerlijk zijn is er voor iedereen wel een gelegenheid waarbij die vraag zich aan je opdringt, en voor ons was dit de rij voor de NRC-boot met Charles Groenhuijsen. 

Want wie heeft er nu in vredesnaam €129 voor over om drie uur lang opgesloten te zitten met 's lands op een na bekendste Amerikadeskundige - zonder ontsnappingsroute?

De boottocht vindt plaats in Rotterdam; de afmeerplek ligt op een meter of 800 verwijderd van de plek waar Ayoub M. een paar dagen eerder al Allahoe Akbar-schreeuwend op voorbijgangers begon in te steken. Nu zijn wij vreedzame mensen, maar na drie uur op een schip te hebben gezeten met Charles Groenhuijsen kunnen we ons er iets beter in verplaatsen.

Voor wie onder een steen heeft geleefd: Charles Johannes Franciscus Groenhuijsen is een journalistiekmeneer die 23 jaar Amerika-correspondent was voor de NOS. Hij schudde onder andere Ronald Reagan de hand en deed honderden zo niet duizenden stand-uppertjes. De goede man is een Bekende Nederlander en derhalve zijn gewicht in goud waard. In de herfst van zijn leven heeft hij zich ontpopt tot vlogger, een rol die hem als meneer die gewend is enkele minuten voor een draaiende camera te praten op het lijf geschreven is. 

Hoewel het aanbod Nederlandse Amerikadeskundigen de vraag ruimschoots overstijgt, is Groenhuijsen niet onder de indruk van de nieuwe generatie, vertelde hij eerder dit jaar in Nieuwe Revu. "Als ik nu een beetje misprijzend zou zeggen: “Oh nee, die jongeren, ze lezen twee boeken en dan spijkeren ze een bordje Amerika-kenner op de voordeur,” dan zou dat flauw en sneu zijn. Ik ben wel een oude man, maar ik probeer geen sneue oude man te zijn."

Dat is Groenhuijsen ten voeten uit: een sneer uitdelen, verpakt als sneer die hij nooit zou uitdelen, omdat hij per slot van rekening een keurig heerschap is. Dat laat onverlet dat de boodschap duidelijk is. Als het op de VS aankomt is hij nog steeds Top dawg. Hartstikke benieuwd dus wat voor blikkantelende analyses er uit hem komen wanneer hij voor de verandering niet beperkt wordt door de verstikkende wetten van internet of televisie, maar gewoon, drie uur de kans krijgt om door te zwammen over swing states en rural counties.

Een bonte parade pensionado's in dure maar doffe kleding verzamelt zich omstreeks half drie op de Willemskade. Eenmaal aan boord dient direct de eerste teleurstelling zich aan. We blijken de aankondiging niet goed te hebben gelezen, want gigant Groenhuijsen geeft helemaal geen drie uur durende lezing, maar zal slechts 75 minuten spreken en daarna signeren. Bij binnenkomst krijgt iedereen een glas champagne in de handen gedrukt; daarna mogen we aan een van de met Amerika-frutsels versierde tafels plaatsnemen, temidden van vijf opgetogen NRC-boomers. 

Een jongeman met vettig haar heet ons namens NRC webwinkel van harte welkom en vraagt daarna om een Jerry Springer-achtig applaus voor de man die geen introductie behoeft. Zodra de rust is wedergekeerd verontschuldigt hij zich. Het was eigenlijk de bedoeling dat Born In the USA bij de opkomst van Groenhuijsen door de boxen zou schallen, maar er is een probleem met de techniek. Jammer, zegt de ster van de show, maar kan gebeuren natuurlijk.

En dan begint Groenhuijsen aan zijn spreekbeurt, compleet met powerpointpresentatie, die op diverse schermen in de boot wordt vertoond. We zien de omslag van zijn nieuwe boek - de verdeelde staten van Amerika - met daarnaast, in het Engels, United States of America? (cursivering door CG, red.) Nou, dan weet je het wel: die heeft er 23 jaar gewoond.

Hij is altijd erg bezig met het laatste nieuws checken, opent Groenhuijsen. Dat is belangrijk voor hem. Peilingen zijn van die dagkoersen die je elke dag ziet. Maar ze laten wel zien wat er nu aan de hand is. 

Doodse stilte. 

Nu gaan we kijken naar een fragment van Kamala Harris bij Oprah Winfrey, afgelopen vrijdag. Dat is in de VS heel groot, zegt Groenhuijsen. Dat kunnen we ons hier niet voorstellen. Het filmpje begint. Is dat CNN, vraagt een vrouw in het publiek zich hardop af. Ze geeft zelf antwoord: Ja, dat is CNN, dat kijken wij thuis ook, mompelt ze. 

Kamala Harris krijgt steun van veel Republikeinen, vertelt Groenhuijsen. Mensen die echt hoog op in de GOP zaten. GOP staat voor Grand Old Party, verduidelijkt hij. Dan volgt een opsomming van Republikeinen die Harris steunen. Maar, sluit hij af, de belangrijkste endorsement kwam toch van Taylor Swift. Ze maakt namelijk country muziek. En country muziek is in Amerika bij uitstek iets voor conservatieven, weet Groenhuijsen. 

Hij is inmiddels dik twintig minuten aan het woord.

Charles Groenhuijsen is zijn laatste boek gaan schrijven omdat hij constateerde dat Amerika verdeelder is dan we in het verleden hebben meegemaakt, zegt hij. Een heftig verdeeld land. Dan vertelt hij iets dat hier illustratief voor is. Amerikanen zijn van huis uit family minded. Ze komen samen met thanksgiving en met kerstmis. Dan zat er altijd wel één wat de Amerikanen 'crazy uncle' noemen tussen. Nu zeggen ze: het zijn er minstens vijf, zegt Groenhuijsen. Dat leidt tot controverses in families. 

Standpunten verharden ook in die zin dat er weinig kiezers zijn die nog switchen tussen links en rechts, vervolgt Groenhuijsen. De schietpartij en het laatste debat hebben weinig aangericht in de peilingen. Wat dat hem zegt is dat de kampen toch wel redelijk verdeeld zijn. We zijn inmiddels veertig minuten onderweg. 

Nu wil Groenhuijsen ons graag wat over campagnes vertellen. Want we zitten midden in een campagne natuurlijk. Eerst was Biden de oude man, nu is dat Trump. Zo valt die dynamiek ineens in zijn nadeel uit. Heel interessant. Het speelveld is radicaal veranderd. De opkomst van Harris doet hem denken aan 2008. Aan Yes we can en hope. Het risico is wel dat de Democraten henzelf gaan overschatten, waarschuwt Groenhuijsen. Dat is om twee redenen gevaarlijk: 1) het kan zomaar tegenvallen en 2) het zou zomaar ten koste kunnen gaan van de opkomst. En de opkomst, die is in iedere presidentsrace die hij zich kan herinneren bepalend geweest. 

Dan volgt het blokje humor. Op de schermen laat Groenhuijsen cartoons zien. Trump die smeekt of Biden niet toch wil blijven, Trump die zich achter een deur verstopt voor Harris. De zaal zwijgt.

Terug naar campagnes. Als hij terugdenkt aan alle campagnes, en hij doet dit sinds 1984, was één van de grootste upsets: de aanslag op Trump. Binnen een paar seconden stond hij weer op! En riep 'We will fight' of iets in die richting. 

Uit het oogpunt van marketing en campagne was dat geniaal, legt Groenhuijsen uit. Dus iedereen dacht: kat in het bakkie voor Trump. Die Republikeinen dachten wat een mazzel. Akelig natuurlijk zo'n aanslag, maar de politieke uitwerking ervan was fantastisch. 

Groenhuijsen was op dat moment met zijn zoon op vakantie en had zich voorgenomen een maand geen filmpjes te maken, vertelt hij. MAAR JA. Dan komt er zo'n aanslag en kruipt het bloed waar het niet gaan kan. Zijn video's zijn veel bekeken op sociale media, zegt hij. Op X had hij zeven- of achthonderd likes. Dan begint hij zijn cv op te sommen, en de namen van presidenten die hij heeft langs zien komen. Ooit interviewde hij Bill Clinton, dat is wel een grappig verhaal. Die kwam binnen en zei dat hij ongelooflijk moest plassen en stormde zo door naar de wc. Dat is Groenhuijsen altijd bij gebleven. 

Nu gaan we de effectiviteit van de campagnes analyseren aan de hand van websiteslogans. Als je naar de site van Kamala Harris gaat, krijg je meteen te lezen: 'Let's win this'. Dat is duidelijk, legt Groenhuijsen uit. Zo overtuig je mensen. Het moet meteen tot ze doordringen. Je ziet in een oogopslag wat de boodschap is. Daarom denkt hij Harris gaat winnen. Want kijk eens naar die van Trump:

'They're not after me,' leest Groenhuijsen voor, 'they're after you. I'm just standing in the way.' Daar begrijpt hij dus helemaal niets van. Wat is hier nou precies de boodschap? Dit is voor de gemiddelde Amerikaan toch volkomen onduidelijk? Maar voor de gemiddelde Republikein toch wel, countert iemand uit het publiek. Nou, zegt Groenhuijsen, maar voor mij niet. 

Dan vertelt hij nog een keer over zijn lange carrière, om daarna over te schakelen op een lijst van scheldwoorden die hem op X ten dele vallen. Een daarvan kende hij nog niet: huilstruik. Hij heeft het gegoogled en je blijkt er zelfs t-shirts van te kunnen kopen, nota bene op GeenStijl. Maar dat moet je maar net leuk vinden, voegt hij met een knipoog toe. Er wordt gegrinnikt.

Vrienden, zegt Groenhuijsen op plechtige toon, de Democraten en Republikeinen staan voor radicaal andere visies voor Amerika. De Democraten zijn op de toekomst gericht, de Republikeinen op het verleden. Je kunt er niet omheen. Nu laat hij een foto zien van oude witte mensen bij de Republikeinse conventie en een van jonge mensen van kleur bij de Democratische conferentie. Dit zegt alles, zegt hij. Heel symbolisch voor het verschil. 

Hij gaat er een eind aan breien. We krijgen een soort huiswerk. Let eens op komende weken: over welke onderwerpen gaat het aan talkshowtafels? Maar ook, over welke onderwerpen gaat het juist niet? Heel interessant wat je ziet als je met die blik naar de campagne kijkt. 

Zo komt een einde aan misschien wel het allersaaiste hoorcollege dat deze eeuw in de lage landen gehouden is. Merkwaardig dat NRC geen enkele (oud)correspondent kon vinden die zich wél aan iets van een analyse durft te wagen, en niet alles reduceert tot een persiflage op Promenade. Je zou het zelfs een schoffering kunnen noemen. Daarnaast: wat zegt het over het medium televisie dat zo iemand het er decennia volhoudt? 

Even later vat een teleurgestelde dame op leeftijd aan de bar het beter samen dan wij ooit zouden kunnen. "Het is een charmante man, die Charles," zegt ze, "maar geen intellectueel."