Geenstijl

Onze jeugd krijgt minder opvang, onderwijs en woningen

Wie naar de peilingen keek, zag het doek voor nieuwe politiek op basis van dossiertijgers die het onderliggende onderwerp daadwerkelijk gestudeerd hebben en praktisch beheersen, steeds verder vallen. De hetze tegen Omtzigt staat symbool voor een politiek die liever stemmen ronselt en elkaar aftroeft, dan te zorgen voor rechtsherstel, afgewogen begrotingen en uitvoerbare wetgeving.

Een van de nadelen van Prinsjesdag en deze voorjaarsnota, is dat alle financiële informatie over politieke besluiten tegelijk komt. Dit is voor politici, media of kiezers niet meer te verwerken. Zeker niet als dit nieuws bedolven wordt onder het vertrek van Pieter Omtzigt en 85 massa spermadonoren. Nieuwsuur heeft de voorjaarsnota al bij het oud papier gegooid. Dat is echt zaadje.

3,5 miljard over zes jaar extra naar asielopvang om te voorkomen dat mensen buiten slapen. Moeders met kinderen slapen in Brussel al een half jaar buiten, alleenstaande mannen anderhalf jaar. Binnen een EU met vrij verkeer van personen en open grenzen zijn zulke gigantische verschillen onhoudbaar. Wij denken in hotels en vakantieparken, Belgen aan onder de brug of in de struiken.

We blijven doorgaan met bezuinigen op onderwijs. Vooral op de werkvloer, vooral in kansarme wijken waar docenten moeilijk te behouden zijn en kinderen veel hulp nodig hebben. Precies waar onze grootste kans op succesvolle integratie ligt. ZZP-docenten moeten in loondienst, maar de peperdure wolk aan scholenkoepels en schimmige adviesbureautjes die elkaar inhuren, wordt niets mee gedaan.

Trots wordt op pagina 7 gemeld dat een bezuiniging van 1,1 miljard op de kinderopvang geschrapt is, later blijkt dat de bijna gratis kinderopvang jarenlang wordt uitgesteld. Dat laatste geeft een bezuiniging van 5,2 miljard over vijf jaar. Er wordt wel 2,8 miljard uitgedeeld aan compensatie aan een “middengroep”. Tel het op en je ziet een bezuiniging van 1,3 miljard op kinderopvang.

Bijna gratis kinderopvang was sowieso een illusie, die sector loopt nu al vast op personeelsgebrek en kan haar afspraken niet altijd nakomen. Als de staat de prijs verlaagt, stijgt de vraag, maar gezien de verplichte diploma's kost een stijging van het aanbod minimaal jaren. We kregen hooguit een forse stijging van wachtlijsten samen met mensen die kinderopvang niet opzeggen omdat het goedkoop is.

Dezelfde dubbele boekhouding zie je binnen de bevroren huren. Dat scheelt 2,5 miljard huurtoeslag over zes jaar, zie pagina 9. Daar gaat een verhoging huurtoeslag vanaf van 1,0 miljard in 2025 en 2026. Die lagere huren zijn geen cadeautjes aan huurders, maar een bezuiniging van 1,5 miljard. Hogere inkomens leiden ook tot lagere huurtoeslag, daar bespaart de fiscus nog eens 1,8 miljard.

Dat zulke ondoordachte marktmanipulatie niet werkt, zien we in de huurmarkt. Het aanbod is daar sterk aan het dalen. De helft van de starters op de woningmarkt heeft niets aan lagere huren, want die zitten nog op zolder bij papa en mama. Verhuurders mogen kosten niet aftrekken van het fictieve rendement, stoppen het onderhoud en dumpen hun woningen. Er blijft geen huursector meer over.

Starters kopen hun uitgeleefde huurwoningen, maar hebben geen idee hoe duur het onderhoud gaat zijn en welke investeringen er gedaan moeten worden om mee te doen aan de energietransitie. Er is veel te weinig nieuwbouw en ander aanbod voor een normale prijsvorming, zodat woningen ook betaalbaar zijn voor mensen die elke dag naar hun werk gaan en niet drie keer modaal verdienen.

Het gebrek aan nieuwbouw wordt structureel dankzij vastgelopen vergunningverlening en personeelstekorten. Milieueisen, pietluttige klachten en structuurvisies worden allemaal belangrijker gevonden dan de primaire levensbehoefte van woonruimte en warmte. Zelfs na een goede studie en met vaste baan hebben jongeren meestal geen humaan perspectief op een eigen woning.

De komende zes weken wordt er gekeken naar de juridische en financiële uitvoerbaarheid van de voorjaarsnota. Ik had gehoopt dat sommige media het zuur en het zoet wat vaker per onderwerp hadden doorgerekend. Dan hadden ze de bezuinigingen op onderwijs, kinderopvang en huren zelf ook gezien. De enorme schade hiervan wordt na vijf jaar goed zichtbaar, voorbij de horizon van deze nota.

Politici zijn geobsedeerd met begrotingsregels, ze vergeten te investeren in onze toekomst. Ze willen naar 2% tekort, Frankrijk zit op 5,4%. Onze staatsschuld is de helft van het Europees gemiddelde. Wie een studentikoos diner met hoofdelijke omslag meegemaakt heeft, weet hoe ernstig je jezelf in de vingers snijdt, door zuinig aan te doen als anderen feesten en beesten. Wij betalen andermans gelag.

Goed geïnformeerde kiezers vormen het fundament onder elke democratie.