Geenstijl

Deel 1

Het zal de lezer niet ontgaan zijn dat meer dan 70.000 mensen in Dubai zijn samengekomen om de wereld te behoeden voor een klimaatramp. Maar sommige van de plannen die op de COP28 ter tafel zijn gebracht kunnen ook als een ramp bestempeld worden; voor de mens dan. Het lijkt er erg op dat een grote meerderheid van deze 70.000 personen (ambtenaren, ministers, politici, consultants, milieuactivisten, lobbyisten, NGO afgevaardigden, en zo verder) vooral denken in beelden en ervan uitgaan dat als zij X of Y beslissen, dat de wereld zich er zo naar kan voegen. Maar ook de wetenschappers lijken geen oog te hebben voor de andere effecten van wat zij voorstellen. Wellicht dat zij geheel bevangen zijn door TINA (there is no alternative) en zich mentaal hebben afgesloten voor afwijkende meningen en de waarschuwingen van collegae uit het eigen vakgebied en van die daarbuiten. Wat de verklaring ook moge zijn, het voorstel om het gebruik van fossiele brandstoffen helemaal uit te bannen tegen 2050 is ronduit gevaarlijk.

Nu kent het verbannen van fossiele brandstoffen velen effecten, maar ik zal er 3 bespreken: economische, democratische, en sociale effecten.

Wat de meeste van die 70.000 mensen op de COP28 en hun aanhang maar niet willen bevatten is dat economische welvaart, gemeten in BBP (de grootte van de economie) een zeer hoge correlatie heeft met energieverbruik. Immers, energie is een subsidie op arbeid; het maakt de werknemer enorm veel productiever. Waar er vroeger honderden mensen nodig waren op een boerderij, kan dat nu door enkele personen gedaan worden door het gebruik van trekkers en andere apparaten die (direct en indirect) op diesel, gas en kolen werken. De grafieken hieronder en -boven laten zien wat fossiele energie voor de mensheid heeft betekend; eerst groeide de economie nauwelijks en door het gebruik van fossiele energiebronnen (ging hand in hand met de industrialisatie), groeide de economie flink, mensen werden letterlijk en figuurlijk uit de klei getrokken en 250 jaar later, here we are...

Nu kan men beweren dat het uitbannen van fossiel niet hoeft te betekenen dat het BBP een val zal maken naar niveaus van eind jaren 70, zolang de weggevallen energie dat in die fossiele brandstoffen zit maar wordt opgevangen door groene energiebronnen. Klinkt leuk, maar kijkende naar de realiteit, valt hier nogal wat op af te dingen. Zo is, ondanks de biljoenen die wereldwijd zijn uitgegeven aan de groene energietransitie, het gebruik van fossiele brandstoffen nog nooit zo hoog geweest. Tot nog toe, heeft groene energie dus alleen maar wat toegevoegd, maar niet echt vervangen.

Het behouden van de huidige welvaart, zou een enorm grote, snelle en succesvolle investeringsgolf in groene energie vergen. Maar er zijn hier enorme beperkingen. Zo moeten straten worden opgebroken, moeten bouwbesluiten worden goedgekeurd, moet kapitaal worden opgehaald en moet het allemaal gebouwd worden. Dit kost tijd en geld en dan nog zijn er problemen waar geen echte oplossing voor is. Zo is er nu al een personeelstekort in de Westerse wereld en al helemaal in de technische beroepen. Dus waar gaan de overheden de mankracht vandaan halen om deze groene energietransitie te bewerkstelligen? En waar halen we de grondstoffen vandaan (en hoe groen is dat dan?)? Kunnen we ervan uitgaan dat we toegang krijgen tot deze grondstoffen?

Dat laatste is zeker niet ver gezocht, want nu al woedt er een wereldwijde handelsoorlog om bepaalde grondstoffen en halffabricaten. Deze zal alleen maar verergeren doordat iedereen tegelijkertijd door dezelfde smalle deur probeert te gaan (iedereen wil de transitie op hetzelfde moment bewerkstelligen). Daarnaast zal niet ieder land een verbod op fossiel accepteren, waardoor de verwachting is dat landen die wel een verbod invoeren, hogere invoertarieven zullen heffen op goederen vanuit deze “grijze” landen. Iets wat de EU nu al gaat doen met de Carbon Border Tax. Een ban op fossiel door het Westen zal dus leiden tot een verdere escalatie van de handelsoorlog en zal verder protectionisme in de hand werken. Hierdoor zullen de mensen en goederen die nodig zijn voor de energietransitie nog schaarser en nog duurder worden.

Volgende week, deel 2 van de economische effecten, met daarin de de-growth economische school, systeemcrisis, energie-intensiteit van het BBP, en het economische resultaat van een fossiele ban in 2050: groene stagflatie of groene depressie...

Alexander Sassen van Elsloo