Geenstijl

deel 2

Vorige week werd in deel 1 de eerste aanzet gegeven om de economische effecten in kaart te brengen van een verbod op fossiele energie vanaf 2050 zoals deze op de COP28 werd voorgesteld door een meerderheid van de 70.000 bezorgde bezoekers (en hun aanhang thuis), waaronder dus Wopke Hoekstra, die al jaar een dag bekend staat als een milieubeschermer. Deze week het tweede deel over de economische effecten.

Vorige week werd enerzijds het punt aangestipt dat de groene omwenteling tot een enorme vraag (en gezien het gelimiteerde aanbod: enorme concurrentie) naar bepaalde grondstoffen zal leiden en anderzijds dat bepaalde landen zich niet of niet zo streng zullen houden aan een verbod op fossiele brandstoffen, waardoor het Westen zich genoodzaakt zal voelen om invoerbelastingen te heffen (met ander woorden: handelsoorlog)..

Door toenemende schaarste, wijzigende belastingen en een escalerende handelsoorlog, moeten hele handelsketens dus opnieuw opgebouwd worden, iets dat enorm complex is en erg veel tijd en geld zal gaan kosten. Alle wensdenkers lijken deze realiteit te negeren. Toch doorzetten met een verbod op fossiel, zal leiden tot nog meer dislocaties in de economie, nog minder aanbod en nog hogere prijzen; de mensen in het Westen krijgen dus “minder voor duurder”.

Op zijn best leidt het verbod op fossiel tot groene stagflatie, maar een groene depressie is waarschijnlijker omdat de groene energie niet in de huidige energievraag (en dus BBP) kan voorzien.

Nu zijn er economen die wel het realisme hebben om te stellen dat een verbod op fossiele brandstoffen alleen kan plaatsvinden als we minder consumeren (met andere woorden, een lager BBP), de de-growth economen. In wezen zal het aanbod van groene energie bepalen hoeveel welvaart er mogelijk is en gezien bovenstaande zal dat dus een stuk minder zijn dan we gewend zijn. We zullen dus moeten ontgroeien, volgens deze economische school.

Maar zoals de grafiek boven laat zien, zou dit betekenen dat we meer dan 80% van onze energie zullen moeten vervangen door hernieuwbare energie tussen nu en 2050! Nu zal een versnelde groene investeringsgolf tot 2050 wat kunnen doen aan de energiemix en is het fossiele energieverbruik in het Westen (ongeveer 70-75% van het totaal) en de energie-intensiteit van het BBP iets lager dan het wereldwijde gemiddelde (grafiek hieronder laat zien hoeveel energie er verbruikt wordt om het BBP te bewerkstelligen; koe/$15p), maar dan nog is het een onmogelijke opgave om het huidige BBP (laat staan een groeiend BBP) met groene energie te bewerkstelligen.

Na biljoenen te hebben gespendeerd, heeft groene energie nog maar erg weinig in de melk te brokkelen (en dan laat ik de problemen met betrekking tot de lage energiedichtheid en stabiliteit van het elektriciteitsnet maar even achterwege). Om van 20% groene energie naar 100% te gaan tegen 2050 betekent dat zowat de gehele fossiele energie-infrastructuur (en daarmee de industriële infrastructuur) vervangen moet worden in 26 jaar tijd! Dit is niet eens meer utopisch te noemen…

Zeker als gaandeweg al fossiel deels wordt uitgefaseerd; immers, de productiviteit van fossiele energie is velen malen hoger dan groene energie, dus als men de groene transitie succesvol wil uitrollen, dan kan dat juist sneller en goedkoper doen met fossiele energie dan met groene energie. Echter, het huidige beleid zorgt nu precies voor het tegenovergestelde! Het zou van meer realiteitszin betuigen om bijvoorbeeld fossiel gebruik voor de transitie geheel vrij te geven…Het is maar een idee.

Bij een verbod op fossiel tegen 2050, zal, zoals beschreven, het BBP wel in elkaar moeten klappen. Als dan ook nog, door de te snelle afkoppeling van fossiel, er dermate grote economische dislocaties optreden, dan kan de situatie een geheel eigen negatieve dynamiek krijgen. De kans dat dit daadwerkelijk zal gebeuren is zeer hoog.

Zo was er een domino-effect bij de kredietcrisis van 2008, waarin onderpandwaardes, gebrek aan liquiditeit en verzuurde leningen zowat voor de grootste nachtmerrie van economen leidde: een systeemcrisis. Wat denken de COP28 wensdenkers wat er gaat gebeuren met banken als een groot gedeelte van het onderpand waardeloos wordt door het verbod op fossiel? Wanneer bedrijven hun leningen en aandeelhouders (onze pensioenfondsen en verzekeraars) niet meer kunnen betalen? Beseffen zij wel wat zij voorstaan? Een 2008 scenario is dan het minst slechte waar we op kunnen hopen…

De economische impact van het verbannen van fossiel zal dus disproportioneel groter zijn dan de afname in fossiel zou doen vermoeden. Het BBP kan dan grofweg krimpen naar niveaus van de jaren 60 of zelfs de jaren 50 (zou mooi zijn hier wat rekenexercities te zien van een energie-expert zoals Martien Visser samen met een econoom zoals Lex Hoogduin).

Nu is het beeld van de jaren 50 en 60 nog niet eens zo slecht voor velen, maar het betekent dat veel van de producten die wij nu gebruiken, van plastic, kleding, medicijnen, kunstmest, pesticiden, en zo verder gewoonweg niet meer verkocht zullen worden (of tegen een zeer hoge prijs). Ook moet er worden beseft dat de Westerse populatie toen een stuk kleiner was, dus per capita zal de klap nog groter zijn. Denk alleen al maar aan de voedselproductie; zonder goedkope fossiele energie, zal het aanbod slinken en de voedselprijzen doen stijgen; wereldhonger zal toenemen.

Het moge duidelijk zijn dat dit alles ook democratische en sociale consequenties zal hebben. Iets dat wederom genegeerd lijkt te worden door de COP28 wensdenkers. Daarover meer in het volgende deel.

Alexander Sassen van Elsloo