Geenstijl

De voormalig CEO van ING, Ralph Hamers, heeft, naar mijn mening, iets enorm lolligs gedaan. Maar de Hamers Affaire legt ook verschillende misstanden bloot en deze blijven vaak onbesproken door de ongezonde focus op salaris (afgunst?).

Allereerst het geintje: Hamers kreeg in 2018 een salarisverhoging van 50% (naar EUR 3 miljoen totaal, vooral in aandelen overigens), maar iedereen viel over hem heen. Zo ook onze politici, want die vangen tussen de EUR 117.000  en EUR 170.000 per jaar en dat terwijl zij het gehele land besturen en niet één of ander bankje! Dat Hamers waarde toevoegt aan de organisatie (en daarmee ook aan het land) terwijl de meeste politici het omgekeerde doen, daar zullen we het maar niet over hebben. Verder hielp Hamers ING te transformeren zodat het niet langer een probleemdossier voor de staat was (de staatssteun van EUR 10 miljard werd inclusief een extra EUR 3,5 miljard afgelost eind 2014).

Dat bleek echter niet voldoende voor de goegemeente dus besloot de bank de salarisverhoging maar terug te draaien. Dit kon ook makkelijk, want, zo redeneerde de politici en de zogenaamde experts, “hoge slarissen zijn helemaal niet nodig”. Het argument dat talent dan zou verhuizen naar waar er wel naar waarde wordt betaald, werd als een fabeltje bestempeld.

Dus wat deed Hamers uiteindelijk? Hij zei op (2020) en kreeg de toppositie bij de Zwitserse bank UBS en hij heeft daar net voor 4 maanden werk EUR 3.800.000 mogen ontvangen! Dit is bruto, dus met Zwitserse belastingklimaat blijft daar netto meer van over dan in Nederland. Ik lig dubbel want al die experts en politici zijn nu zo stil. Dit is toch een vette mic drop van Hamers.

Maar Hamers kreeg nog wel een verlate Sinterklaas surprise: het OM besloot hem te vervolgen voor de fouten die ING had gemaakt inzake het niet voldoende tegengaan van witwassen. Echter, de bank trof een megaschikking van EUR 775 miljoen voor deze vergrijpen. Het aparte is dus dat ondanks deze schikking, het Haagse gerechtshof het OM sommeerde Hamers te vervolgen eind 2020.

Dit terwijl de schikking gebaseerd was op de volgende vaststellingen uit het onderzoek:

“Uit het strafrechtelijk onderzoek komt naar voren dat een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van de tekortkomingen lag in de onvoldoende aandacht die ING NL gaf aan compliance risk management (business boven compliance). De verantwoordelijkheid voor naleving van de Wwft was belegd bij drie verschillende onderdelen van de bank. Geen van deze onderdelen overzag het geheel. Het hogere management heeft mede daardoor onvoldoende de ernst van de tekortkomingen en het voortduren ervan onderkend. Het OM rekent de strafbare feiten dan ook toe aan de organisatie als geheel. Velen zijn daarbij verantwoordelijk voor een deel van het verwijtbare gedrag. De strafbare feiten zijn daarmee niet individueel aan personen toe te rekenen. Ook niet aan de leiding van ING NL*. De Hoge Raad stelt aan het vervolgen van personen voor het leiding geven aan strafbare feiten hoge eisen. Dan moet niet alleen wetenschap worden bewezen, maar ook dat deze personen bewust hebben aangezet tot strafbare feiten of bewust nalatig zijn geweest om strafbare feiten te stoppen. Daarvan is in het onderzoek naar ING NL niet gebleken.*”

De schikking was eind 2018 en Hamers verliet ING voor UBS op 30 juni 2020 en in december 2020 wordt hij opeens vervolgd… Het zal wel aan mij liggen, maar de laatste jaren valt er wel het één en ander te zeggen over de zweem van partijdigheid /selectiviteit van rechters. Dit stinkt.

Wat ook niet klopt is dat een bank die een schikking moet maken van EUR 775 miljoen de CEO een bonus geeft. Verdiend of niet, het is nou niet bepaald het toppunt van public relations zullen we maar zeggen. Deze blinde hoek is vaak een probleem voor bestuurders (pun intended). Zo heeft Kaag onlangs laten zien hoe losgezongen zij is van de gewone mens (meid in dit geval) door te zeggen dat ook zij harde keuzes moest maken als meisje. Vervolgens komt zij met een voorbeeld waar de gewone Nederlandse meid zich enorm mee kan identificeren: welke universiteit te kiezen: Oxford, Cambridge of Exeter. Kortom, EQ=0 actie. Update: Kaag nu net op Twitter:

Dus I stand corrected: EQ=0 en IQ=-10 actie.

Maar er is nog iets wat niet goed zit, namelijk dat de eigenaren van ING horen te gaan over de beloning van de bestuurders. In eerste instantie hebben zij de Raad van Commissarissen daarvoor. Deze moet er voor zorgen dat het bestuur de belangen van de aandeelhouders voorop heeft staan gedurende het jaar. Dan is er één keer per jaar de aandeelhoudersvergadering, waar salarisvoorstellen, aandelenuitgifte van meer dan 10% van de aandelen, overnames, de jaarcijfers en zo verder moeten worden goedgekeurd door de aandeelhouders.

Echter, de Raad van Commissarissen schiet vaak net zo te kort als het parlement inzake haar controlerende rol met betrekking tot de regering. Er zijn al stappen gezet in de goede richting, waar RvC-leden vervolgd kunnen worden als zij hun taak niet goed uitoefenen (idee voor parlementsleden!), maar het is geen panacee. Verder komen niet alle aandeelhouders opdagen bij de aandeelhoudersvergadering, waardoor enkele grote institutionele aandeelhouders in wezen de volledige zeggenschap hebben. Ook hier is een actievere benadering te zien (vroeger stemden zij automatisch mee de voorstellen van het bestuur), maar de macht van de aandeelhouder zou beter tot zijn recht moeten komen; iets wat onbesproken of zelfs bestrijdt wordt tegenwoordig).

Ook bij ING hebben de aandeelhouders zich dus buiten spel laten zetten. Even los van die schikking, de aandeelhouders zijn de eigenaren en als zij een bestuurder (terecht of onterecht) willen belonen, is dat aan hen (zie ook deze column). Nu kan er gesteld worden dat een bank een probleem voor allen wordt als het misgaat en dus dat de overheid een zeg moet hebben, maar dan zou ik zeggen: laat een bank maar ploffen als het misgaat (geen bailout) of zeg dan B en maak er een staatsnutsbedrijf van (tussenweg: als er een bailout komt, moeten zowel aandeelhouders als obligatiehouders de klappen geheel opvangen; iets wat nu overigens enigszins is ingevoerd maar nog niet echt wordt uitgevoerd).

En dan is er nog wat mis, want de Wwft plaatst opsporingstaken van het OM in handen van de banken. Banken worden immers nu misbruikt als soort opsporingsambtenaren (zonder zoekbevel). Ik ken gevallen waarin het vaststellen van wie de klant is, waar zijn geld vandaan komt en zo verder, tot belachelijke situaties en conclusies leidt. Iedere klant is dus een verdachte, mits tegenbewijs geleverd wordt. De Wwft leidt in wezen dus ook tot een omkering van de bewijslast. Deze twee eigenschappen van de Wwft vormen een hellend vlak in onze rechtsstaat.

Nu zullen veel mensen denken dat dit alleen een Escobar, een Petalo of “graaiende” bankier zal treffen, maar niets is minder waar. Dit gaat ons allen aan en dit soort wetten creëert een hellend vlak voor onze maatschappij: meer en meer gaan we naar de situatie dat elke burger in eerste instantie een verdachte is mits tegenbewijs wordt geleverd. Daar zou de publieke discussie over moeten gaan in plaats van het salaris van Hamers.