Geenstijl

Het is een leuk oud Engels mopje, over die twee skeletten bij de deur van de pub: twee Engelse heertjes die zo lang bezig waren met "after you" zeggen en miepen wie er het eerst naar binnen mocht, dat ze er in zijn gebleven. Toch zit er in dit mopje alles wat je moet weten over Engeland en de rel rond voomalig MinbuZa Boris Johnson, die nu door de politiek correcte elite van Guardianschrijvers en professionele deuglaven achterna wordt gezeten omdat hij boerkadraagsters vergelijkt met brievenbussen en bankovervallers. 

De kernvraag is: is dit nog wel humor, of is Johnson hier "racistisch" en vrouwonvriendelijk, of, in dat idiote non-woord voor Martijndekoninkjes en andere muppets, "islamofobisch?" Het antwoord is natuurlijk ja, dit was een poging tot humor, natuurlijk zijn de jankies over de jank, maar dat zijn ze altijd. Je zou denken dat daarmee het relletje af was, maar kennelijk zijn de Britten zo in het diepst van hun ziel geraakt door de kwestie dat het geval echt al dagen en dagen vooremmert. Is dat raar? Nee kinders. Dat is helemaal niet raar. Humor voor te lachen is namelijk zo Brits als thee met teveel suiker en lauw bier. 

Dat zit zo. Zoals de Britten allemaal massaal aan de drank zijn om te verhullen dat ze op een regenachtig zaadeiland wonen met veel te weinig publieke ruimte en vreselijk lelijke meisjesmevrouwen is humor ook al eeuwen het coping mechanism (om maar een mooi Nederlands woord te gebruiken) om met de interne politieke verschillen in het land om te gaan. U moet immers niet denken dat het (religieuze) gedonder in Engeland begonnen is met de import van het achterlijke kleedjesvolk. Lang voordat de eerste besneden praatbaard voet zette on England's pleasant pastures was het al hommeles met dissenters, roundheads, Crypto-Catho's en ander tuigh met een ander idee over het Hiernamaals. 

Goed, af en toe werd er wel eens een klooster platgebrand en geplunderd en al te moeilijke protestanten werden wel eens het land uitgezet om maar lekker moeilijk protestants te gaan doen in Nederland of de nieuwe wereld, maar over het algemeen mocht je wel redelijk voor je eigenste vinden wat je er van vond. Niet in absolute zin natuurlijk en het was zeker niet zo sinds de dagen van Koning Aethelstan, maar zo rond het midden van de 18e eeuw had men toch een zekere consensus gevonden over hoe men dat nou doet, leven in een land vol politieke en religieuze tegenstellingen. 

Naast humor ontstond er een heilig taboe op geweld (mind you, de Britse popo heeft pas recent wapens) en het afkeuren van heftige emoties.  The virtue of moderation, of wel de deugd van de matigheid, reguleerde al te sterke politieke of religieuze sentimenten. Overkoepelend is een bepaald mild soort beleefdheid: het Engelse mixje van bescheidenheid, zelfspot en overdreven excuses maken voor vanalles. Sorry dat we het zo stellig formuleren, sorry. 

Een vrije, pluriforme samenleving kon zo ontstaan in een matrix van burgerlijke zelfregulering, zonder dat de overheid daar al te zwaar een stempel op drukte. Sterker nog, wat de burgerlijke vrije samenleving redde van een door de overheid opgelegde monoculturele eenheidsworst is dat er ruimte ontstond om vanuit de samenleving naar boven te trappen: met satire werd de macht van de overheid en de kerk bestreden. Het werd een Britse traditie: men vond de cartoon uit, men vond stand up uit, men greep elk nieuw medium aan om er meteen ROFLOL-grapjes op te maken over the piepeltjes in power, zodra het medium bestond. 

Moslims, zoals u weet, hebben een stuk minder vrolijke relatie met private property, moderation en humor om voor te lachen. Maak je een cartoon, dan steken er hordes woedende  booslims de ambassades van je land in de fik. Maak een andere cartoon en er komen een paar lichtgetintiërs met AK's je redactie slopen. Schrijf hardcynische roflolstukjes over de profeet en zijn geestelijk minder valide volgertjes en hun domme helper whitey's en je kijkt de hele dag toch een beetje anders over je schouder dan eerst.

Het gebrek aan een taboe op geweld en op heftige emoties in de islam is onverenigbaar met een burgerlijke samenleving. Zolang het okee is om cultureel gezien cineasten van hun fiets te schieten die de profeet beledigen wordt het nooit wat: alle pogingen om in de nasleep van de dekolonisatie om een burgerlijke samenleving te vestigen in moslimlanden zijn dan ook grandioos aan het falen. Niet alleen kunnen ze niet lachen met grapjes, ook buiten ze de self-effacing en verontschuldigende aard van de Britten (en in Nederland net zo goed) uit door altijd maar voor alles excuses te eisen en hun lange tenen tot baywatchflippers uit te rekken. 

Als Boris Johnson, voormalig minister, dus een typisch Engelse mop vertelt om om te gaan met de multiculturele spanningen in zijn land, dan is dat dus eigenlijk een teken van: de moslims zijn nu hier, ze horen er bij, we maken er dus grapjes over, want je bent pas een religie in Engeland als er mensen in een droog netjes accent fattoes over maken. Het incident lezen als een kwaadaardige, op de persoon gerichte uitbarsting van islamofobie is daarom dus ook uiterst kwalijk, want het zet diezelfde moslims dus weg als een vreemd element in de Engelse samenleving dat boven de humoristische interactie verheven is. 

De reactie van het establishment zou dus eigenlijk moeten zijn om aan hunnie de moslims uit te leggen dat grapjes er nu eenmaal bijhoren in het Vrije Westen en dat grapjes nou juist de vrijheid van geweten en de pluriformiteit van religies garanderen in een samenleving. Helaas is het tegendeel het geval: op een of andere manier is er sinds de jaren '70 een soort neiging ontstaan onder het establishment (zeker niet alleen op links) om moslims maar te zien als speciale gevalletjes die niet betere kunnen weten, en daarom maar recht hebben op hun eigen achterlijkheid. Dat is natuurlijk ook wel zo, maar de manier waarop er over wordt gecompenseerd in de couranten en de politiek door alle roflol-kritiek op de islam weg te zetten als racisme en een fobie, die is gevaarlijk.

De meest extreme variant hiervan is de neiging onder mensen die vroeger als laatst gekozen werden met gym en die nu bij de sociale wetenschappen onbegrijpelijke stukjes over power structures typen in allerlei magiërsengels. Door deze academische ernst en het heersende activisme dat moslims cultiveert als nobele wilden de radical chic, dat wil zeggen, de jonge activisten en de populaire jongens in de media, dit discours overnemen: waar de media vroeger schopten tegen de kerk is nu de moskee heilig en waar de UvA-mensen met spandoeken vroeger priesters ontkazuifelden trekken ze nu hun leutertjes af in de kaftans van de imam. Dat kan je cultuurmarxisme noemen, dat proces, maar dat is een door de NAZI's besmette term die vooral gebruikt wordt door cranks als Sidje Lukkassen en Paul Cliteur die makkelijke verklaringen zoeken voor complexe problemen. Cranks, overigens, die ook als gebeten reageren als je hun ideologietje met sarcasme, ironie en mopjes tegemoet treedt - dan weet je eigenlijk al genoeg. 

De gewone man en de mensen die zeg maar van ROFLOL hun beroep hebben gemaakt zijn veel minder geneigd om zich wat aan te trekken van dit soort modieuze trends in het intellectuele broodfokcircuit van academici, politici en journalisten - immers net zo goed instituten waar je lekker in kan peuren, op zoek naar grappige belachelijkheden. Geen wonder dus dat zowel Mr. Bean (toch meer bekend van zijn mimiek) als de hier al vaker onder de aandacht gebrachte fake news-lezer Jonathan Pie fel van leer trokken tegen de reactie op de grapjes van Johnson. Het is natuurlijk moeilijk om vanuit de luie stoel in Nederland te denken wat de gewone Brit denkt, maar enige omgang met de Albionners doet toch vermoeden dat de milde grapjes van Johnson precies gevat zijn in de taal van de gewone Brit die toch met milde grapjes de wereld begrijpt.

Het geduld met de islamitische onwil om mee te draaien in het integrerende systeem van bescheidenheid, zelfspot en humor mee te draaien - het traditionele recept voor rust in de samenleving - begint op te raken. Zorgwekkender is ook dat de witte onderklasse en in zekere zin ook de steeds verder afkalvende middenklasse ook steeds gewelddadiger, onbeschaafder en humorlozer begint te worden. De taal wordt grover, de bescheidenheid maakt plaatst voor patserigheid en het met hand en tand onironisch verdedigen van de eigen waarheid rukt op, van antivax tot grenzen dicht. De verruwing van de witte mensen en de onverzoenlijkheid van het kleedjesvolk zijn beide bewegingen die de segregatie versterken. De omineuze opkomst van een totaalproleet, crimineel en semi-hooligan als "Tommy Robinson" als stem van de working class mag in dit proces niet licht worden opgevat. 

De schrijvers van de Guardian en hun meeschrijvers bij De Volkskrant en De Groene Amsterdammer c.s. vinden het natuurlijk niet chic om op de nobele wilden te bashen en richten zich daarom volledig op het met - oh ironie - snark belachelijk maken van de gewone witte man, die ze karikaturiseren en wegzetten als heikneuters. Dat dit het proces van ontschaving versterkt en dat men daarom nu stemt op partijen en ideeën die vroeger niet netjes waren, zoals de meeuwenpartij, dat neemt men dan maar voor lief, want zolang men in eigen kring nog goed ligt zijn de verdere consequenties van die houding niet zo boeiend. 

Genoeg geluld. Tijd voor zulke Britse filmpjes dat de theewalm er vanaf druipt en dat je bijna het tweed voelt door de argumentatie heen. Allereerst een langkijk met de genieën van Monty Python die hun humor verdedigen tegen een R.K.-meneer, en nog een fillempie van Jonathan Pie.