Geenstijl

Mag omroep HUMAN nog aanschuiven bij het journalistieke overleg van de NPO?

Iedereen heeft het wel altijd over Linda de Mol enzo, maar het allerslechtste programma op de Nederlandse televisie van afgelopen weekend was toch echt 'Mediastorm' van Omroep HUMAN. Er zaten vier items in en het was vier keer pet. Het gesprek over de transgenderwet met journalisten die ervan schrokken dat Kamerleden weleens de krant lezen is al door het Parool afgefikt, dus dat laten we lekker. Het middelbareschoolopstel De gesproken column van Marieke Kuypers waarin ze video's op TikTok over Johnny Depp en Amber Heard vergeleek met roddels aan het hof van Lodewijk XVI deed ons teveel aan Frolo van Jolo bij 'De Leugen Regeert' denken. En het item waarin op een ongenuanceerde manier een genuanceerd Volkskrant-artikel over een Nigeriaanse maatregel tegen buitenlandse acteurs door de mangel werd gehaald, maar waarin vervolgens exact dezelfde reclame als in het Volkskrant-artikel werd getoond, was toch een beetje te onbeduidend.

Dus we gaan voor Giorgia Meloni. Vijf minuten ongemak over het ongemak van de media met Meloni. Lekker meta. Fragment hierboven, kloosried hieronder.

**ROOS ABELMAN: We beginnen met Emma Curvers. Zij schrijft voor De Volkskrant over media en bespreekt bij ons wat haar deze week is opgevallen. **
GS: Nou we zijn benieuwd. 

**ROOS ABELMAN: Emma, welkom, fijn dat je er bent.
**GS: Een beetje dubbelop dit hè. Welkom, dat betekent al 'fijn dat je er bent'.   

EMMA CURVERS: Dankjewel.

ROOS ABELMAN: Waar wil je het over hebben?

EMMA CURVERS: Nou, we gaan het hebben over Giorgia Meloni, en de worsteling, zou je kunnen zeggen, in de media, om haar te typeren. En haar partij.
GS: Oeh. Een worsteling, altijd leuk, daar kun je ons middenin de nacht (of om tien over tien 's avonds) voor wakker maken. Wij zouden zelf Giorgia Meloni, afhankelijk van ons humeur, typeren als 'ouderwets rechts', of 'ongezellig rechts', of, als we weer eens een hele middag YouTube hebben zitten kijken, 'op de rand van het konijnenhol dansend reactionair'. 

ROOS ABELMAN: Zullen we even kijken hoe dat de afgelopen tijd week klonk?

EMMA CURVERS: Ja.

INSTARTJE MET DRIE KORTE FRAGMENTEN:
EenVandaag: "De radicaal-rechtse en conservatieve Giorgia Meloni lijkt volgende week met haar partij Fratelli d'Italia de verkiezingen te gaan winnen."
NOS Journaal: "Giorgia Meloni: ultra-conservatief, nationalistisch, eurosceptisch"
RTL Nieuws: "Italië maakt een ruk naar rechts, de radicaal-rechtse partij Fratelli d'Italia van Giorgia Meloni en haar rechtse blok hebben de verkiezingen gewonnen"

**ROOS ABELMAN: Nou, dat is een ratjetoe hè?
**GS: Huh? Een ratjetoe? In twee van de drie voorbeelden wordt ze 'radicaal-rechts' genoemd. EenVandaag gebruikt daarnaast de term ultra-conservatief en het NOS Journaal noemt Meloni ook conservatief, maar zonder 'ultra'. Bovendien zijn de omschrijvingen 'nationalistisch en 'eurosceptisch' helemaal niet in tegenspraak met het etiket 'radicaal-rechts'. Als het ene programma zegt dat het morgen 'hard gaat regenen' en het andere dat er 'veel neerslag' valt, is het dan ook een ratjetoe? Dit is echt een beetje klagen om het klagen, alsof je er een punt van wilt maken dat iemand 'welkom, fijn dat je er bent' zegt, terwijl dat een volkomen normale uitdrukking is. 

EMMA CURVERS: Ja, het was een beetje een zootje. We hadden 'radicaal-rechts', ** [er verschijnen drie koppen met het woord 'radicaal' in beeld, een van die drie koppen gaat niet over Meloni en haar partij maar over de hele regering], we hadden 'extreem-rechts' [één kop in beeld, van Curvers' eigen Volkskrant, over Meloni zelf], we hadden 'uiterst rechts' [twee koppen in beeld over de coalitie als geheel],** 'nationalistisch rechts' [één kop, het Parool, over de partij], toen gingen we weer een stuk naar links, naar 'centrum-rechts' [een FD-kop, ook over de regering en niet alleen over Meloni] en toen gingen we weer helemaal naar 'ultra-rechts' [één kop, Trouw, over Meloni zelf], **aan die kant van het spectrum, dus het, ja, het varieerde nogal.
**GS: Wat nogal varieerde zijn de onderwerpen van de  hier aangehaalde artikelen: Giorgia Meloni, haar partij of haar coalitie. Die drie dingen door elkaar halen is, hoe zullen we dat nou zeggen, een beetje een zootje. 

**ROOS ABELMAN: Ja, waarom is dat denk je? Denk je omdat ze bang zijn dat er een soort waardeoordeel aan zit, dat ze daarom zo voorzichtig zijn?
**GS: Huh? Eerst was het een zootje, nu is het opeens 'voorzichtig'. Is 'radicaal-rechts' een voorzichtige term? Is 'ultra-rechts' een voorzichtige term? Is 'extreem-rechts' een voorzichtige term?

**EMMA CURVERS: Ja, ik denk, verslaggevers voelen natuurlijk de behoefte, of de noodzaak, om goed te typeren met wie we hier te maken hebben. Zodat wij dat allemaal begrijpen, wat er in Italië aan de hand is, wat er in de EU aan de hand is, wat dat betekent. Maar er is aan de andere kant ook best wel een angst, denk ik, om iets te demoniseren of je heel ver te verwijderen van een bepaalde partij, en dat ligt ook weer heel gevoelig.
**GS: Nogal een ratjetoe, deze analyse. 

ROOS ABELMAN: Zijn er wel nieuwsmedia geweest die voor de wat hardere lijn kozen waarvan je zegt 'oeh, dat is een term...'

EMMA CURVERS: Ja, ja.

**ROOS ABELMAN: Die is best eh... **

**EMMA CURVERS: Zeker, ja ja.
**GS: Jongens wat gebeurt hier. 

**EMMA CURVERS: 'Fascisme', absoluut. Dat is niet ver weg, waar Meloni is, want haar partij komt natuurlijk voort uit een fascistische partij...
**GS: Ah. Meloni is dus een fascist?

ROOS ABELMAN: En er zijn dus ook media die die term gebruikt hebben?

**EMMA CURVERS: Ja, zeker, ja. In Nederland niet heel veel, de Groene Amsterdammer noemde haar een fascist, onomwonden.
**GS: Oh ja, de Groene Amsterdammer. Daar geven ze het fascisme ook de schuld als de koffie op is.

**EMMA CURVERS: Internationaal ook wel best wel wat publicaties die gewoon zeiden, 'It's a girl, fascist'. Ghe. En de term 'neo-fascisme' of 'post-fascisme' eigenlijk vaker, viel ook wel.
**GS: En waarom dan? Waarom kiezen zij voor die term en veel anderen niet? Is dat alleen vanwege angst om te demoniseren? Gaat het daar nog over in dit item? Komt er, we durven het bijna niet te vragen, nog een beetje inhoud?

**ROOS ABELMAN: En je wilde in dit verband ook nog eventjes NU.nl er specifiek uitlichten hè? Waarom?
**GS: ****Hebben die Meloni ook een fascist genoemd?

**EMMA CURVERS: Zij gingen eerst voor 'extreem-rechts', wat je bij meer kranten en media ook zag, en hebben dat uiteindelijk aangepast, want zij zeiden: wij kiezen de definitie van de AIVD. En die zeggen: 'extreem-rechts' geldt voor partijen die anti-democratisch zijn, de rechtsorde willen verstoren en dat is Meloni nou kennelijk ook weer niet precies. Dus toen hebben ze het weer aangepast en nu heet ze 'radicaal-rechts'. En daar is wel de meeste overeenstemming over.
**GS: Maar het was toch een ratjetoe? En een zootje? En er was toch die angst voor demonisering? En dan blijkt er nu opeens overeenstemming (op de Groene Amsterdammer na) en een inhoudelijke reden te zijn voor het gebruik van de term 'radicaal-rechts'? Wij zijn even in verwarring hoor. Is er nou wel verwarring of niet?

ROOS ABELMAN: Zie je deze worsteling bij media nou alleen rondom haar en haar partij? Of zie je het ook op ander plekken terugkomen?
GS: Bij 'Mediastorm' van HUMAN, bijvoorbeeld. 

**EMMA CURVERS: Nee, het speelt al heel veel langer, ook rondom allerlei Nederlandse rechtse partijen, zie je dat er vaak gezocht wordt naar de juiste woorden, FvD, JA21, PVV al een hele tijd. Het is natuurlijk ook niet altijd makkelijk om politieke partijen in te delen, alleen maar met links en rechts hè, je hebt ook nog andere assen, conservatief-progressief. Maar ja, het maakt wel duidelijk dat er een heleboel in beweging is.
**GS: 'Duidelijk' is niet het woord waar wij aan zaten te denken, maar hee. 

ROOS ABELMAN: Ja.

**EMMA CURVERS: In Europa, in Nederland. En dat we zoeken naar manieren om daar woorden aan te geven. **

**ROOS ABELMAN: Komt die worsteling daar vandaan denk je?
**GS: Wij hebben geen idee, maar we hebben wel een donkerbruin vermoeden dat de worsteling van de HUMAN-redactie met dit item daar vandaan komt. 

ROOS ABELMAN: Dat het zoveel beweegt, en vooral ook op die rechteras en we iedereen graag toch een plekje willen geven ergens?

**EMMA CURVERS: Ja. Nou ja, je merkt dus dat het midden een beetje naar rechts verschuift, ook in Nederland, en die termen zijn natuurlijk relatief aan het midden. Dus wat je misschien twintig jaar geleden 'extreem-rechts' zou noemen, zou je misschien nu alweer iets minder rechts noemen.
**GS: 'Extreem-rechts', of, om de twintig jaar geleden in zwang zijnde terminologie te gebruiken: 'Jij vuile, kale nepprofessor, jij hebt de intelligentie van Adolf Hitler en de charme van Heinrich Himmler! Jij leeft van haat en daarom hoop ik dat je in die dark room van je zo gauw mogelijk aids krijgt.'

ROOS ABELMAN: Oh ja.

**EMMA CURVERS: En dat zie je ook rondom Meloni, dat eigenlijk, toen ze nog een beetje in de niche zat, werd ze eigenlijk toch al gauwer 'extreem-rechts' genoemd en nu ze dan aan de macht is zie je dat mensen misschien een beetje beginnen te denken van 'hoe moeten we dat nou eigenlijk precies noemen' en iets voorzichtiger worden.
**GS: Ahaa. Het gaat dus om een ontwikkeling in de tijd van de typering van Meloni. Vroeger was ze 'extreem', nu is ze 'radicaal'. Waarom worden daar dan geen voorbeelden van gegeven? Waarom hebben we dan vier minuten lang te horen gekregen dat het deze week een ratjetoe was, terwijl vrijwel alle media Meloni 'radicaal-rechts' noemen en dat blijkbaar een hele bruikbare term is? 

ROOS ABELMAN: Worden ze voorzichtiger, ja. En er ontstaan ook nieuwe termen hè, zoals deze...
GS: Pfoeh, we zijn bijna klaar. De enige manier waarop dit item nog erger zou kunnen worden is als nu opeens Jort Kelder opduikt.

INSTART OP1:
JORT KELDER: "Wat is dat, is er een soort wereldbeweging nu gaande dat, nou ja, 'pittig-rechts' kan je toch wel zeggen, als we dit zien, zich achter de boeren opstelt?"
CAROLINE VAN DER PLAS: "Pittig rechts?"
GS: Nee nee nee niet Jort Kelder altijd maar weer die Jort Kelder op de NPO.

**ROOS ABELMAN: Caroline van der Plas vroeg zich ook af: wat is dat en waar zit dat? Ja. Emma, wat leert dit ons nou?
**GS: Goeie vraag. 

**EMMA CURVERS: Dat er heel veel verandert. Dat we zoeken naar woorden en hun betekenis. Dat we proberen om nieuwe houvast te vinden, eigenlijk, en daarmee de politieke realiteit in de ogen kunnen kijken.
**GS: Huh?

GS: Wat?

GS: Nee. Maar. Echt.

GS: We zoeken naar woorden en proberen houvast te vinden om de politieke realiteit in de ogen kijken, maar dit leest toch meer als een verslag van That’s the Spirit - Talk XXL dan als een samenvatting van een item over een al dan niet fascistische politica. Maar ja. Er verandert veel. Heel veel.

**ROOS ABELMAN: Dankjewel. **