Geenstijl

Revolutie ligt op de loer. Morgen zijn er demonstraties gepland om de ontploffing in de haven van Beiroet te herdenken, er worden minimaal 200.000 demonstranten verwacht. Uw verslaggever (@Samuel Schampers) is morgen om 15:00 Nederlandse tijd ter plaatse.

Woensdag 4 augustus is het exact één jaar geleden dat de ontploffing in de haven van Beirut een groot gedeelte van de stad in puin legde. De ramp kostte zeker 220 mensen het leven, 6.500 mensen raakten gewond en 300.000 mensen verloren hun huis. Na de explosie braken er protesten uit, gewonden liepen mee. Zonder scrupules heeft de regering het leger laten schieten op de betogers. Bij de wederopbouw is de regering totaal afwezig. Het onderzoek naar de schuldigen van de explosie - een deel van de bevolking is er van overtuigd dat er wapens van Hezbollah waren opgeslagen in de haven en dat Israël die heeft gebombardeerd - heeft nog niks opgeleverd. De rechter die het onderzoek uitvoert wordt van alle kanten tegengewerkt, niemand verwacht dat er ooit een vonnis zal volgen.

Nu, bijna precies een jaar later staat het land er slecht voor. De lokale munt is in een jaar tijd circa 90% van haar waarde verloren, waardoor een steeds groter deel van het land onder de armoedegrens leeft. De chirurg die voorheen (ook voor Nederlandse begrippen) een prima salaris verdiende in Libanese ponden, heeft zijn spaargeld zien verdampen en wordt weggekocht door Qatar of de Emiraten. Alle vitale beroepen kampen hierdoor met onderbezetting. Brandstof is schaars, dagelijks staan er lange rijen voor de pomp en ontstaan er vechtpartijen om het laatste restje benzine. Maar de explosie heeft nog een verandering teweeg gebracht: de Libanezen zijn de corrupte politieke elite die van de parel van de Levant een maffiastaat hebben gemaakt eindelijk beu.

Sinds de burgeroorlog is de greep van de drie sektarische politieke groeperingen op Libanon steeds sterker geworden. De verdeling van de machtsposities is zo een dwingende gewoonte dat de meeste Libanezen niet eens weten dat het niet wettelijk is vastgelegd. De sjiieten leveren de voorzitter (Speaker) van het parlement, de maronitisch-christenen de president en de soennieten de minister-president. Samen vertegenwoordigen deze drie groepen zo’n 85% van het land en samen verdelen ze het land. Doordat er geen directe concurrentie bestaat om posities en de drie facties belang hebben bij deze status quo kunnen alle partijen ongestoord hun positie misbruiken om Libanon leeg te roven. 5 van de 10 rijkste Libanezen zijn politicus, allen miljardair. Deze week is de dochter van een parlementslid van Hezbollah getrouwd. Kosten? $350.000, het equivalent van 6 jaarsalarissen voor de eerder genoemde chirurg. 

Dit gebrek aan concurrentie werkt ook door op andere gebieden in de maatschappij. Het economische leven wordt bepaald door de gevestigde belangen van deze groepen. Bijvoorbeeld in de energiesector: Vandaag heb ik 2 uur stroom, 1 uur ‘s ochtends, 1 uur ‘s avonds. Een simpele manier om de continue power outtages te voorkomen is door zonnepanelen te bouwen. Zowel de energiebedrijven als de producenten van generatoren zijn in handen van politici. Dus gebeurt dit niet. Er ging de afgelopen jaren circa 40 miljard subsidie naar de energiesector, ruim voldoende om alle 1.3 miljoen huishoudens van zonnepanelen te voorzien. Zo zijn er voor elke simpele oplossing voor een maatschappelijk probleem drie overzichtelijke redenen die dat verhinderen. Geld, macht en invloed.

Het was niet altijd zo. Het stukje land, ingeklemd tussen Syrië en Israël dat we tegenwoordig Libanon noemen, was meermaals een van de rijkste stukjes grond van de wereld. 3.500 jaar geleden voeren de Feniciërs vanuit Libanon de Middellandse Zee over om de rest van Europa van wijn te voorzien. Bacchus heeft in Libanon nog altijd een fenomenaal intact gebleven tempel die hier door de Romeinen is gebouwd. Het niveau van detail in het marmer van de Corintische zuilen verraadt de rijkdom van die tijd. De vraag is hoe lang dit Werelderfgoed nog bestaat als Hezbollah de overhand krijgt en het voorbeeld van Syrië en Taliban volgt in het slopen van Romeinse (en dus ‘Westerse’) geschiedenis. Slechts 65 jaar geleden was Libanon een van de meest welvarende landen ter wereld. Vandaag krijg ik 18.800 Libanese ponden voor mijn dollar, toen was het 3(!). Het liberale klimaat, een slimme en bedrijvige bevolking en de diversiteit aan afkomsten en religies zorgden er júist voor dat Beiroet lange tijd het Parijs van het Midden-Oosten werd genoemd. De technoscène was tot vorig jaar van wereldklasse, elk weekend werden DJ’s ingevlogen uit Berlijn. Vandaag ben ik één van de weinige toeristen en zijn de meeste clubs nog steeds gesloten.

Persoonlijke belangen verdeeld over religieuze lijnen verlammen Libanon. De politieke machtsverdeling voert tot ver buiten de eigen grenzen. De Soennieten worden gesteund door de Saudi’s, de maronieten zijn van oorsprong Syrisch en Hezbollah (sjiietisch), een van de grootste terroristische organisaties ter wereld, wordt gefinancierd door Iran. Buurland Israël heeft het (terecht) niet zo op met Hezbollah waardoor ook de Verenigde Staten belanghebbende zijn. Het resultaat is een proxy-oorlog tussen sjiietisch Iran met soennitisch Saudi-Arabië met Israël als lachende derde. De Libanezen zitten ondertussen met een maffiastaat, een verdwenen middenklassse en toenemend deel van de bevolking zonder eten. Een niet functionerende staat, een gigantische kloof tussen rijk en arm en een groot gedeelte van de bevolking met honger; de perfecte ingrediënten voor een revolutie.

Er zijn tientallen oorzaken aan te wijzen hoe de Libanezen in deze shitshow zijn beland, maar hoe komen ze er weer uit? Ik heb de oplossing niet, maar de jeugd in Libanon ziet in revolutie haar enige uitweg. Morgen staan demonstraties gepland waarbij in Beiroet minimaal 200.000 mensen worden verwacht. 

Ik breng morgen vanaf 15:00 Nederlandse tijd live verslag vanuit Beiroet, volg het hier.