GELDBLOG - Maar wat als cash verboden wordt?

\

Nederland heeft wat betreft betalingsinfrastructuur altijd voorop gelopen in de wereld. Later is dat natuurlijk naar het EMU/EU niveau getrokken, maar feit blijft dat Nederlanders voorop lopen met het digitaliseren van het betalingsverkeer en de acceptatie daarvan. Het meeste heeft te doen met wat er aan de achterkant van het systeem gebeurt; de verwerking van betalingen, overboekingen worden sneller, inzichtelijker en goedkoper. Voor Jan met de pet is dat vooral  te merken in hoe snel iets overgeboekt wordt, hoe makkelijk het is om met pin te betalen of digitaal (dag acceptgiro!) rekeningen te betalen. Het gevolg is dan ook dat het aandeel van cash in ons betalingsverkeer gestaag aan het dalen is. Deze daling heeft (loden [alchemistische pun intended]) vleugels gekregen sinds Covid-19 ons vereerde met een bezoek; cash betalingen zijn gehalveerd naar 20% van de transacties. Het is een klassiek voorbeeld van de door de bomen het bos niet meer zien. We lopen in de val. Ik vrees echter dat de val onvermijdelijk zal blijken.

Het is Sinterklaastijd, dus het was te verwachten dat onze zuidelijke zuster haar wensenlijstje zou opsturen naar de Sint. In dit geval is de ECB de Sint. Onze centrale bank, waar iedere lidstaat en dus uiteindelijk alle belastingbetalers garant voor staan, wordt gevraagd om de Italiaanse schulden die het bezit heeft uit te gummen. En waar voorheen een pink werd gegeven, wordt er nu dus om de hand gevraagd en voor we het weten is het einde zoek. De muntunie glijdt steeds verder af naar een transferunie, terwijl bij de oprichting van de euro juist aan iedereen werd verzekerd dat dit nooit zou gebeuren. In plaats van dat de Noordelijke landen een scheiding voorbereiden, barricaderen juist zij de nooduitgang. Dus wat nu?

Nieuwe naam. Zelfde column. Volgende week nieuw plaatje

Van de week gaf Klaas Knot een Schoo-lezing en verschillende interviews, waarin de president van De Nederlandsche Bank uiterst markante uitspraken deed. Sommige van deze uitspraken waren gewaagd, andere verbazingwekkend en soms zelfs ronduit tegenstrijdig. Wat in ieder geval kristalhelder naar voren kwam, is dat Knot bereid is alles te offeren op het euro-altaar. 

Laat ik beginnen met de markante uitspraken. Zo stelt de heer Knot dat de EU ons 6 à 9 procent van het BBP oplevert . Nu is mij niet geheel duidelijk hoe hij dit bedoelt; waarschijnlijk dat zonder de EU de Nederlandse economie tot 9 procent kleiner zou zijn geweest; iets wat strookt met die 1500 a 2200 euro per gemiddeld inkomen van EU-populist Pechtold. Laatstgenoemde presenteerde het anders (iedere burger in plaats van per inkomen) en claimde dat het CBS de cijfers had geraamd. Klopte niks van, maar daar zijn al de nodige columns over geschreven. Knot doet hier echter hetzelfde, want die 6 tot 9 procent worden nergens gestaafd. Dit soort claims dienen met de nodige korrels zout genomen worden, want er is geen bewijs van hoe het er zonder de EU uit zou hebben gezien. Verder bedienen onderzoekers zich (noodgedwongen) van losse interpretaties van de cijfers, waardoor de foutmarge dermate hoog is dat de onderzoeksresultaten bijna waardeloos zijn.

In de gewone pers valt weinig te lezen over de ingrepen van de ECB. Wellicht heeft dit te maken met het feit dat de materie ter ver weg staat van de lezer, dat de biljoenen euro's niet meer in te beelden zijn en dat men geheel niet doordrongen is van het gevaar van een dergelijk monetair beleid. Het onderwerp verdient de aandacht van de pers, maar blijkbaar zijn standbeelden, straatnamen, gapers, een stofzuigende Gordon (Gordon is overigens een goede naam voor een zakloze kruimeldief), Jort Kelder, knielers, een vermiste Glee-actrice, een Ferrari in het IJ en dergelijke onderwerpen het nieuwe brood en spelen. 

De reden van het ECB-ingrijpen was natuurlijk de economische crisis die is veroorzaakt door Covid-19 en de lockdowns. Dit is althans de gangbare verklaring, maar die klopt niet helemaal. Zoals in de afbeelding hieronder is afgebeeld, heeft de ECB al eind vorig jaar haar opkoopprogramma weer opgestart.

Het feit dat dit gebeurde terwijl economisch (op het eerste gezicht) alles op rolletjes liep, is al zorgwekkend. Blijkbaar was er ergens in het financiële systeem toch gevaar en moesten de spreekwoordelijke geldpersen weer worden aangezet. Het tweede markante feit is dat de ECB haar noodsteun eigenlijk nooit heeft afgebouwd. In de afbeelding zijn de netto aankopen te zien en, op een paar miniblipjes na, zijn deze altijd boven de nul geweest. Wellicht dat de economische groei sinds 2014 grotendeels gebaseerd is op lucht; alsof de economie een onderdeel uitmaakt van een financiële Matrix waar iedereen voor de blauwe pil heeft gekozen.  

Kijkend naar de monetaire stimulatie sinds de Covid-19-uitbraak mag worden vastgesteld dat zowel de grootte als het tempo enorm zijn toegenomen. Wat normaal een kwestie van een jaar was, wordt nu in enkele maanden gedaan. 

De grafiek laat alleen maar QE en PEPP zien, maar de ECB doet meer dan dat. In tegenstelling tot de Fed heeft de ECB de liquiditeit in de markt nu juist verhoogd via LTRO (zie afbeelding hieronder).

Fiat-geld is gebaseerd op vertrouwen, en blijven mensen nog in deze munten geloven?!

Triomfantelijk werd aangegeven dat er geen eurobonds kwamen, maar wat er wel gebeurde, is erger. Via het ESM wordt 500 miljard uitgeleend in deze eerste tranche van de coronacrisis, de voorwaarden uit de twitter-berichten van onze minister, zitten niet in de schriftelijke overeenkomst. Sowieso was het allemaal theater voor de bühne, want de ECB koopt onbeperkt Italiaanse staatsschuld op.

Centrale Banken gaan steeds verder. Ooit was er een directe koppeling tussen hoeveel goud er in de kluis lag, en hoeveel bankbiljetten er in omloop waren. Dat werd losgelaten, en nog meer geld kwam in omloop. De waarde tussen bankbiljet en goud lag nog vast. Die waarde werd ook losgelaten. Steeds meer geld werd door primaire banken verzonnen en de markt opgeduwd.

Nu, een halve eeuw later, werkt dat niet meer. Centrale Banken moesten na de kredietcrisis staatsschulden van economisch sterke landen en obligaties van gezonde bedrijven opkopen, om op die manier nog meer geld de markt op te duwen. Maar ook dat werkt niet goed genoeg. Zelfs als primaire banken negatieve rente moeten betalen voor opgepot geld, weigeren ze uit te lenen.

Geef mensen voor de komende drie maanden een basisinkomen, verschaf verliescompensatie aan bedrijven...

\

De econoom Milton Friedman heeft ooit eens de term helikoptergeld bedacht. Hij toonde in een verhaal aan wat de effecten zouden zijn als de centrale bank geld direct aan de burgers zou geven (vanuit de helikopter naar beneden gooien over het volk). Het idee kreeg weer de nodige aandacht toen Bernanke, het toenmalige hoofd van de Fed, deze term gebruikte als een mogelijkheid om deflatie tegen te gaan. Vorig jaar kreeg een soortgelijk “gratis geld” idee ook de nodige aandacht: MMT (Modern Monetary Theory). Deze theorie stelt dat overheden/centrale banken geld kunnen blijven printen zolang de inflatie niet stijgt. In dit perspectief past ook het oude idee van een basisinkomen, die nu gepropageerd wordt door de totalitaire Bregman. Het is een grote hoop aan ellendige ideeën (ik heb er de nodige stukken over geschreven en de nodige vlogs over gemaakt), maar ik zie het nu als de enige manier om een systeemcrisis te voorkomen. 

De corona-maatregelen zijn namelijk zo ingrijpend, dat deze de economie geheel plat zullen leggen. De economie, in breedste zin des woords, had al vele onderliggende problemen door fout economisch, fiscaal en monetair beleid. Net als met corona zijn de getroffenen met al aanwezige onderliggende problemen degenen met de hoogste kans om er aan te sterven. Als er dus niet kordaat en snel wordt ingegrepen, dan is een systeemcrisis onafwendbaar.

Nieuwe bankblogger van GeenStijl ziet het somber in

Voor mijn werk, lering en vermaak, hou ik zowel de politiek alsmede de centrale banken in de gaten. Voor mij is het al een lange tijd geleden duidelijk geworden dat dit niet twee aparte entiteiten zijn; de zogenaamde onafhankelijkheid van centrale banken is een lachertje. Maar waar ik vroeger met een soort mozaïekbenadering moest bewijzen dat die onafhankelijkheid ver te zoeken was, wordt dat nu gewoon open en bloot gedaan door de centrale banken zelf! U zou kunnen denken dat dit wat technocratisch geneuzel is wat nooit en te nimmer relevant voor u zal zijn, maar dan komt u bedrogen uit.

De Bank of International Settlements (BIS), ook wel de Banco di Tutti Banci genoemd, heeft de woorden van de kersverse ECB-voorzitter Lagarde wat kracht bij gezet. Zoals u hieronder kunt zien is de BIS niet alleen begaan met onze natuur, maar heeft het een narratief gevonden om voortaan ook monetair beleid in te gaan zetten om groene doelen te verwezenlijken.

Landen zoals Portugal, Spanje, Italië en Griekenland zitten te springen om stevige inflatie van de euro.

Christine Lagarde kondigde aan dat de economische vooruitzichten van de EU tegenvallen, de inflatie is te laag en de ECB gaat er onder haar leiding met een gestrekt been in. Kunstmatig lage rente en het opkoopprogramma wordt herstart. Ongekend agressief beleid gezien de huidige economische voorspoed van gemiddeld anderhalf procent groei. Christine geeft in het EP toe dat rijke landen de rekening krijgen.

Klaas Knot haalt namens De Nederlandse Bank hard uit naar haar ideeën. Werkloosheid is laag, lonen stijgen (=inflatie), de prijsvorming op financiële markten is verstoord en “overmatig risicozoekend gedrag” op de huizenmarkt geeft stijgende huizenprijzen. (=inflatie). De vertraging van de economie zorgt er alleen voor dat de gewenste geldontwaarding iets op zich laat wachten.

Landen zoals Portugal, Spanje, Italië en Griekenland zitten te springen om stevige inflatie van de euro. Deze landen hebben hun staatsschuld altijd via inflatie laten verschrompelen, in plaats van daadwerkelijk af te lossen. De staatschuld van Italië zit ruim boven de 2400 miljard, een procentje extra inflatie levert hun 24 miljard op, een procentje minder rente 24 miljard.

Een meerderheid van de EU heeft problematische schulden, dus is er een politieke meerderheid die te laten verwateren. Italië betaalt nu al 70 miljard per jaar aan rente. Zelfs hun onderwijs is goedkoper. Mocht de rente op haar staatsobligaties van 3% naar 4% stijgen, dan stijgt hun begrotingstekort van 2,4% naar 3,7% BBP. (hun staatsschuld is immers 132% BBP).

De armere landen van de EU kunnen hogere rentes simpelweg niet betalen, en hebben enorme inflatie nodig om hun staatsschulden te verwateren. Het lukt hun niet hard genoeg te groeien om oude schulden in verhouding te krijgen. De euro is te sterk. Ze dromen nog van een wereld waar schulden katholiek werden vergeven en vergeten. De euro eist discipline die er niet is.

Negatieve spaarrente komt er aan

De ECB gaat weer rentes verlagen en dat betekent dat banken nóg meer geld kwijt zijn om kasgeld te stallen. Aangezien ze nu al meer dan een half miljard per jaar op moeten hoesten aan de biljettenbijdrukkers van de Europese Centrale Bank, komt er een moment dat ze die kosten aan hun particuliere spaarders gaan doorberekenen. En dat DAT BENT U DUS, oh spaarzame Nederlandse centencalvinist. Banken kijken elkaars kat uit de boom wie als eerste geld durft te vragen voor het oppotten van geld waar je vóór de eurocrisis nog vier of vijf procent rendement over kreeg. Ons advies: koop een ouderwetse spaarpot, voordat ze het cash geld ook hebben afgeschaft. Spreid je spaarcenten, zodat ze niet allemaal in dezelfde oude sok onder het matras gepropt hoeven worden. Er zijn spaarpotten voor zwartspaarders, voor goudspaarders en voor braafspaarders. Er zijn er die meetellen of je vrouw er wel vanaf blijft, potjes voor je volgende vleesbuffet, vakantieplannen of voor pandapunten. En maak je van sparen een gok, of speel je op zeker? Vergeet in ieder geval niet om een stijlloos roze potje aan te leggen voor je beleggingen in GeenStijl Premium. Sla er voor alles eentje in. Spreid je risico. En koop een gun.

In het laatste boekje van Jeroen Dijsselbloem wordt gedaan alsof Griekenland door de standvastige solidariteit van de PvdA gered is. Sappige soapverhalen dat Mark Rutte aan een zijden draadje hing. Hij verbrak verkiezingsbeloftes, de VVD-fractie was scherp verdeeld, maar lieten Mark toch net niet vallen. 

Dijsselbloem profileert zich als Europees staatsman en komt met een autofellatio dagboekje. Daarvan is weinig meer te controleren, omdat alle belangrijke vergaderingen tijdens de crisis niet genotuleerd zijn. Als echte maffioso zijn er geen sporen achtergelaten, blijft onduidelijk wie de capo di tutti capi is en hoe zijn burgers in Nederland & Griekenland zijn afgeperst. Bij het ESM is deze bestuurscultuur van onschendbaarheid en geheimhouding opgenomen in de oprichtingsakte. 

Geld vragen voor persoonlijke memoires is een trap na. Onze grondwet eist dat deze informatie gratis en direct met ons parlement wordt gedeeld. Alleen daarom al is Dijsselbloem geen democraat. Yanis Varoufakis geeft nog steeds gratis zijn visie, ik hoop dat zijn opnames uitlekken.