Geenstijl

GELDBLOG - Maar wat als cash verboden wordt?

\

Nederland heeft wat betreft betalingsinfrastructuur altijd voorop gelopen in de wereld. Later is dat natuurlijk naar het EMU/EU niveau getrokken, maar feit blijft dat Nederlanders voorop lopen met het digitaliseren van het betalingsverkeer en de acceptatie daarvan. Het meeste heeft te doen met wat er aan de achterkant van het systeem gebeurt; de verwerking van betalingen, overboekingen worden sneller, inzichtelijker en goedkoper. Voor Jan met de pet is dat vooral  te merken in hoe snel iets overgeboekt wordt, hoe makkelijk het is om met pin te betalen of digitaal (dag acceptgiro!) rekeningen te betalen. Het gevolg is dan ook dat het aandeel van cash in ons betalingsverkeer gestaag aan het dalen is. Deze daling heeft (loden [alchemistische pun intended]) vleugels gekregen sinds Covid-19 ons vereerde met een bezoek; cash betalingen zijn gehalveerd naar 20% van de transacties. Het is een klassiek voorbeeld van de door de bomen het bos niet meer zien. We lopen in de val. Ik vrees echter dat de val onvermijdelijk zal blijken.

Al heel lang probeert de overheid het gebruik van cash aan banden te leggen. De opgevoerde redenen zijn dat het zo betalingen met zwart geld en het financieren van terroristen kan tegengaan. Klinkt aannemelijk, maar dit is een side show. Criminelen en terroristen zullen en kunnen op vele manieren betalen respectievelijk gefinancierd worden (kunst, edelstenen, edelmetalen, bitcoin, via spookbedrijven, en zo verder). Nee, de overheid heeft een andere reden voor haar strijd tegen cash.

Als de overheid precies weet wie, wat, waar en hoeveel iemand uitgeeft aan iets, kan daar enorm veel uit worden afgeleid. Tezamen met andere info (DigiD, Facebook, Google, en zo verder) kan de overheid een akelig precieze profilering maken van de persoon in kwestie. Nu zal de huidige regering het vooral gebruiken om haar belastingheffing en -inning te optimaliseren, maar dat is nog steeds niet zo onschuldig als het lijkt. Immers, via belastingheffing wil de overheid menselijk gedrag beïnvloeden; zo krijgt groen gedrag een fiscaal voordeel en grijs gedrag niet. Belasting is dus niet alleen een herverdelingsinstrument, maar vooral een controle-instrument.

Sinds de kredietcrisis in 2008 (ik hou bij dezen op om het officiële label te gebruiken die deze crisis retrospectief opgeplakt kreeg, Global Financial Crisis, want de connotatie met krediet mag niet vergeten worden!), hebben centrale banken monetaire maatregelen genomen die 5 jaar daarvoor nog voor onmogelijk gehouden zouden worden. Het resultaat is, onder andere, dat de rentes enorm gedaald zijn.

Inmiddels is het zo erg dat grote spaarders rente aan de bank moeten betalen voor hun spaargeld (negatieve rente dus). Met deze lage rente proberen de centrale banken consumenten en bedrijven te forceren/verleiden om te investeren en te consumeren. Dat lukt steeds minder goed. Verder verlagen van de rente is dan normaal het antwoord, maar als de rente al op of onder nul staat, dan gaat dat dus niet. Dit heet the liquidity trap wat er op neer komt dat mensen, ondanks de lage rente, sparen in plaats van consumeren en te investeren (in obligaties met name).

Hiermee wordt het monetaire beleid dus ineffectief. Dit is ook één van de redenen dat er QE is; zodoende creëert de centrale bank toch vraag naar obligaties. Toch liep het niet echte lekker en ondanks de afwezigheid van crisis in 2019 moest de ECB QE weer herstarten. Nu met Covid-19 is de ECB helemaal losgegaan. Maar zelfs dat lijkt niet voldoende te zijn om de economie in de juiste richting te duwen.

Centrale bankiers en andere beleidsmakers spelen dan ook met de gedachte om de rentes nog verder negatief te maken. Hoe negatiever de rente, hoe duurder sparen wordt. Probleem is echter dat spaarders hun geld dan van de bank afhalen en er verder niks mee doen. De oude sok maakt dan ook deze maatregelen minder effectief. Maar wat als cash verboden wordt? Dan heeft de spaarder maar drie keuzes: betaald sparen, investeren en/of consumeren. Het is de ultieme stap in financiële repressie.

Nu heeft de DNB een studie uitgebracht die juist pleit voor behoud van cash, maar zoals de eerder aangehaalde studie van het IMF, kan er gekozen worden om cash niet te verbieden, maar te splitsen in een cash euro en een E-euro (soort verbastering van de Matheo Solution). De wisselkoers tussen deze twee zorgt er dan voor dat het houden van cash nog steeds bestraft wordt met minder koopkracht. Vluchten kan niet meer.

Vele mensen zullen mijn mening niet delen dat deze ontwikkeling te vuur en te zwaard bestreden dient te worden, maar ook zij zouden moeten inzien dat wij een infrastructuur creëren (dit is wat breder dan alleen E-euro) waar iedere despoot van droomt. Ik heb wel eens eerder het voorbeeld gebruikt dat progressieve kiezers in de VS het toejuichten dat Obama meer macht naar zich (de positie van President) toe trok. Toen Trump aan de macht kwam schreeuwden ze moord en brand dat de positie van President teveel macht had en dat deze gereduceerd diende te worden. De les is dus dat centrale controle/macht zoveel mogelijk beperkt moet worden. De kiezer lijkt dit echter niet door te hebben want het blijft juichen als het hun kleur is die de macht heeft en vice versa. Wat dat betreft zijn we net zo tribaal bezig als in sommige ontwikkelingslanden. Ik zou nog best een zwart roetveeg contrablank geld grapje willen maken, maar dat kan tegenwoordig niet meer.