Geenstijl

Soep van de Week in Het StamCafé

Sinds 1 juli is RTL Nederland onderdeel van DPG Media. Naar aanleiding van deze vijandige overname schreef de hoofdredacteur Regio van het Algemeen Dagblad, Paul van den Bosch, deze week uit pure dankbaarheid een schaamteloze slijmbrief aan zijn baasje Christian van Thillo. Dat was geen wit voetje maar een bruin vuistje halen. Leest en huivert:

‘Met DPG zijn we opnieuw begonnen, zestien jaar geleden. Nu is het AD een van de grootste nieuwsmedia van Nederland en heeft wanhoop plaatsgemaakt voor zelfvertrouwen. Op dat laatste ben ik misschien nog wel het meest trots. Waarom vertel ik dit? Niet om populair te worden bij een deel van onze journalistieke wereld. Die zal dit als hoofdredactioneel gevlei beschouwen richting DPG Media, mijn werkgever, het Belgisch-Nederlandse familiebedrijf van onze eigenaar Christian Van Thillo. Maar die weet niets van deze column. Ik heb hem of CEO Erik Roddenhof ook vooraf niet even gebeld of geappt. Sinds deze week is ons bedrijf een stuk groter geworden. Na anderhalf jaar onderzoek heeft de ACM toestemming gegeven voor de overname van RTL Nederland_. In Vlaanderen had ons moederbedrijf al een streamingservice en televisietak (VTM), nu hebben wij die in Nederland ook met RTL en Videoland. Kun je het steeds grotere DPG Media dus ongestoord zijn gang laten gaan? Nee. Dat heeft de ACM ook duidelijk geoordeeld. Om te zorgen dat consumenten voldoende te kiezen hebben op het gebied van (gratis) nieuws, heeft deze organisatie voorwaarden verbonden aan deze megadeal van 1,1 miljard euro. Als lezer van het AD ga je daar niet veel van merken. Maar ook bij ons worden achter de schermen maatregelen genomen om te garanderen dat we onafhankelijk kunnen blijven. Zo zal het redactiestatuut worden geactualiseerd. Dat is een soort grondwet voor de redactie waaraan iedereen - ook de hoofdredacteur - is gehouden. Het is een officieel vastgelegde afspraak tussen directie en de redactie. Daarin staat bijvoorbeeld dat de redactie verantwoordelijk is voor de inhoud en dat andere directeuren (bijvoorbeeld van sales of marketing) daar niets over te zeggen hebben. Zelfs een eigenaar als Christian Van Thillo niet.

Mark Koster, vriend van de show, volgt de DPG en de overname van RTL op de voet. Koster: ‘Paul is historicus en gespecialiseerd in Richard Nixon. Hij looft nu ook de Richard Nixon van de postmoderne media. Hij bewondert de doortrapte niet-transparante handelswijze waarbij DPG via de EU 220 miljoen heeft binnengekopt om een eigen advertentie-ecosysteem op te zetten, waarbij privacy van abonnees en sitebezoekers aldus experts wordt geschaad. Het is de bewondering voor een man die in macht en schaalvergroting denkt. Grappig is dat Christian van Thillo ooit door een van zijn beste vrienden, de inmiddels overleden marketeer Wim Schamp, werd vergeleken met Nixon. Dat was complimenteus bedoeld, in bijzijn van onder meer Yves Desmet, hoofdredacteur van het linkse Dagblad De Morgen, ook in handen van DPG. Desmet gniffelde toen: ‘Dat was toch de president waar men van zei: ‘Daar koop je geen tweedehands auto van.’ Daar houdt de dankbare fanboy Van den Bosch dus een aubade voor. Het is de erehaag voor journalistiek cynisme, voor clicks en emoporno, met als dieptepunt de recente publicatie van een stuk over onbekende Freeks. Een niet-BN'er die op jonge leeftijd kanker heeft. Alles voor de makkelijke tranen.’

Ook binnen DPG schamen sommigen zich voor de wanstaltige treurnis, ontdekte Koster. ’Ik zat afgelopen dinsdag met een groep jonkies in de Balie te lullen over de stand van journalistiek. Die jonkies kotsen er ook op. Frank Brinkhuis, de chef van NU.nl, vond die door de DPG gestuurde emoporno en clickbait over kanker ook verschrikkelijk. Hij schaamde zich daarvoor, maar natuurlijk wees hij erop dat Nu.nl het niet was. 'En zo draait die carrousel rond, iedereen vanuit zijn eigen bakje wegkijkend voor de meuk bij de anderen.’

Koster is sceptisch over de toezegging dat RTL en ook andere titels redactionele zeggenschap houden over hun eigen territorium. ‘Het gejubel van Van den Bosch over die redactiestatuten in dat slijmstuk voor zijn patron is onzinnig. Dan heb je de geschiedenis van DPG toch echt niet begrepen. Want als er één ding is waar Van Thillo goed in is, is het wel ontmantelen van de redactiestatuten en inspraak. Dat probeerde hij al bij de Volkskrant. Daar werd hij woedend toen een paar redacteuren vragen stelden over een bonus. “Mondje dicht, ik betaal, dus ik bepaal,” was het devies. Ik voorzie een enorme opstand bij RTL Nieuws en business kanaal RTL Z. Die gaan dat niet pikken. Die moeten straks verplicht Algemeen Dagblad-content gaan verkopen om het bereik voor adverteerders te vergroten. Dat is het op-de-grote-hoop-denken van DPG. Als je zoals Van Thillo aan de geldkraan zit, dan zit je ook aan de inhoud. RTL heeft nu de schijn van redactionele onafhankelijkheid, maar hoe lang nog? De deal is voor tien jaar. Die zijn zo voorbij. Het gaat als volgt: eerst krijgen ze, laten we zeggen, 3 miljoen budget. En dan krijgen ze 2,5 miljoen budget. En een jaar daarna krijgen ze 2 miljoen. En wat gebeurt er dan? Dan zegt Van Thillo: “Jullie moeten wel genoeg inkomsten hebben.” Nou, wat ga je dan doen? Rotzooi produceren waardoor je meer kliks hebt. En meer human interest-troep erop. RTL wordt dan één groot AD. Bedrijfsleider Erik Roddenhof liet zijn ware aard al in De Groene zien toen hij zei dat hij RTL Nieuws ‘in de lucht moest houden.’ Toen De Groene het wilde publiceren, kreeg het meteen DPG achter zich aan. Gelukkig is De Groene, net als GS en Follow The Money niet in handen van DPG. De lezers van dit blog mogen blij zijn.’

Koster: ‘Een voorbeeld van zo’n volgende redactionele push partij: maandag begint B&B Vol Liefde weer. Het AD gaat daar uiteraard veel aandacht aan besteden. Je zult zien dat RTL Nieuws daar ook aandacht aan zal moeten besteden, RTL Boulevard maakt er al een extra show mee later op de avond. Slim, maar pure propaganda natuurlijk. Ook zo’n goede nieuwszender zal steeds meer knipmessen voor het entertainment aanbod en naar het AD-DNA gaan kleuren. Die ramp gaan we in slow motion zien, net zoals we het al zien bij VTM, de nieuwsfuik van Het Laatste Nieuws.’

Koster: ‘En nog even wat Paul van den Bosch, chef Regio bij de DPG betreft: Wilders was op bezoek in Zwolle en ik kreeg van een ex Stentor-redacteur een app met daarin het ANP-bericht over het bezoek, want ze hadden kennelijk geen soldaten op het journalistieke slagveld om verslag te doen. Geen prioriteit, liever een kankerverhaal van een niet bekende Freek.’

De marketing van de politiek correcte feelgood, daar draait het om, stelt Koster.

‘Dat Magere Mannetje Daan Bonenkamp, nu chefje Tubantia, was eerder al niet zo scheutig om aandacht te besteden aan de BBB-opkomst, een krant die nota bene midden in de heartlands van de partij verschijnt. Die Bonekamp is net als Van den Bosch een typische DPG-paladijn. Die man is echt heel eng. Hij smeet Remkes voor de bus met die roddel over diens vermeende drankmisbruik. Een voorbeeld van wat voor sneuneus die Bonekamp is: ik had voor Villamedia een interview met een hele toffe dame daar: Fardau Wagenaar. Ze was een jaar chef nieuws bij Twentsche Courant/Tubantia maar werd chef sport voor de Stentor, De Gelderlander en Twentsche Courant/Tubantia. Een onwijs leuk mens, hartstikke geinig, nul spatjes, humor, onafhankelijk, stijlvol en het allerbelangrijkste: goed ingevoerd. En Fardau heeft ook een hippe winkel en is helemaal lifestyle en is dol op sport. En ze lakt elke dag haar nagels. Dat zet ze ook op Instagram. Ik schreef in de opening van een interview met haar voor Villamedia: ' Pardon, wat is er aan de hand met Fardau Wagenaar? Haar nagels zijn niet gelakt! Ze bestudeert ze, enigszins betrapt. ‘Ik ben er nog niet aan toegekomen. Ik zit even in between colors. Mijn buurmeisje deed het altijd, maar die doet het niet meer, dus ik moet het nu zelf doen.’ Ze toont haar handen: ‘Zie je, er zitten plakkertjes op’. Als Wagenaar met ongeverfde vingertoppen op haar werk verschijnt, dan heeft ze chronisch tijdgebrek. De chef nieuws van Twentsche Courant/Tubantia, die bekend staat om haar gekleurde nagels en puike stijlgevoel, had vandaag geen tijd voor lichamelijke verfraaiingen. Ze maakt een van de meest stressvolle dagen mee in de laatste dagen van haar functie als chef nieuws bij het 150 jaar oude dagblad dat sinds 2015 in handen is van de Belgische uitgeefreus DPG.

Deze onschuldige opening van mijn stuk voor Villamedia moest eruit van Daan Bonenkamp. Die gluiperd mailde dit naar de hoofdredacteur van Villamedia, Chris Helt.

Beste Chris, wij kennen elkaar nog niet, bij deze in ieder geval aangenaam kennis te maken. Ik mail je kort over het volgende. Afgelopen week hebben jullie een interview gehad met mijn collega Fardau. Een leuk gesprek, zo vernam ik van haar. De uitwerking ervan was levendig. Heb jij die inmiddels ook gelezen? Eén observatie wil ik graag met je delen. Het stuk begint nogal bijzonder. Een interview met een vrouw die chef sport van drie nieuwstitels wordt, gaat eerst zinnen lang over nagellak, stijlgevoel en lichamelijke verfraaiingen? Het is jullie artikel, jullie journalistieke vrijheid, daar treed ik niet in. Ik ben echter wel benieuwd waarom jullie anno 2023 die keuze maken als Villamedia - een toonaangevend mediaplatform. De clichévraag - zou je dit ook hebben gedaan als het een man was geworden? - zal ik niet stellen, maar ik vind dat Fardau - en de grote klus en zware verantwoordelijkheid die ze aangaat - op deze manier onvoldoende recht wordt gedaan. Ik hoor wel van je. Goede zondag voor nu! Hartelijke groet, Daan Bonenkamp

Ik mailde direct dit naar Bonekamp:

Dag Daan, Wat is dit? Je snapt toch zelf ook wel dat je met deze achterbakse poging om invloed uit te oefenen op het stuk alle journalistieke fatsoensnormen overschrijdt. Wie denk je wel niet dat je bent? Bel mij dan op, maar dat durf je kennelijk niet. Dan ga je het proberen bij de baas. Is dit de manier van met elkaar omgaan? Ik ben het met je oneens en vind jouw gedrag seksistisch. Met Fardau prima gesprek. Ze had ook stijl journalistiek kunnen worden, vertelde ze. 'Meisje meisje en one of the guys'. Het is cliché om haar in bescherming te nemen en je bevoogdende toontje naar Chris bevalt me helemaal niet en maakt me razend. Vandaar dit mailtje.

Groeten, Mark Koster.

‘Nooit meer iets op gehoord. Dat is de stijl. Achter je rug stoken, en als je terugblaft, laf duiken. Haagse D66-trucjes. Ik herken het uit het dossier Bergkamp. Anderen de maat nemen, maar wegrennen als het de eigen troepen betreft. En dat noemt zich dan hoofdredacteur.’ Hoofdredacteur Van den Bosch is een ander type. Een man die zich vastklampt aan de DPG reddingsboei. Ik begrijp die brief wel. Je moet niet vergeten waar het AD vandaan komt.

In zijn boek De Belg schreef Koster het volgende over het minderwaardigheidscomplex van het AD, opgetekend uit de mond van Van den Bosch. ‘Wij moesten geld verdienen, maar intern wel onze mond houden. Want journalistiek ging het altijd over de Volkskrant. Wij waren het broertje dat ze op de verjaardag achter in de zaal plaatsen. Het broertje dat in auto’s handelde waar je aan kon verdienen, maar waar je je voor schaamde.’

Koster over het AD nu: ‘En nu mag de beheerder van een journalistieke occasion-shop zelf een andere garage overnemen. De gordijnen mogen nog even blijven hangen, en ook de koffiecups mogen nog hetzelfde merk blijven, maar de boekhouder struint al wel rond. Kan het niet wat minder en hoe kan het efficiënter? De journalistiek kwam te voet, maar vertrekt naar België in een Porsche.’