Geenstijl

Vorige week werd de hilarische uitbarsting van Mindef Ollongren (waarom investeren pensioenfondsen niet in de defensie-industrie) beschreven. Het hilarische was natuurlijk dat de overheid en de EU daar zelf voor verantwoordelijk zijn via wetgeving zoals ESG, EU Taxonomie en SFDR. Maar goed, we zijn nu een week verder en opeens is daar de roep om een oorlogseconomie. Want we hebben veel bommen en granaten nodig, dus alles moet wijken, blijkbaar.

Nou, die oorlogseconomie daar is het socialisme, zoals het vrije Westen die kent, uit voortgevloeid. Zo werd tijdens de Tweede Wereldoorlog de gehele industrie in het teken gezet van de strijd. Dus zowat al het grondstoffen, materieel, fabrieken, arbeid en zo verder stonden in het teken van de oorlogsindustrie. Begrijpelijk natuurlijk dat de overheid hier de regie pakte; het was oorlog.

Helaas lag hier dus de grondslag van de sociaal democratische gedachtegoed. Na de oorlog waren mensen zo gewend dat de overheid de gehele economie aanstuurde, dat sommige nuttige idioten mensen met het briljante idee kwamen dat de overheid ook allerlei andere problemen moest aanpakken. En zo is de grote (r)overheid ontstaan. Dit is briljant beschreven in het boek Road to Serfdom van Friedrich Hayek (het kryptoniet tegen elke socialist/communist).

Nu is oorlog één ding, het heropbouwen van de defensie-industrie terwijl er geen oorlog is (althans, geen hot war), is toch echt wat anders! Het is buitensporig en het financieren van de defensie-industrie kan gewoon via de begroting. In mijn optiek, ligt er wat anders aan ten grondslag; er is al heel lang een trend gaande die tot steeds meer centralisatie leidt namelijk. Of het nu de VN, de EU, het milieu of Covid betreft, het heeft er alle schijn van dat de zittende macht een agenda nastreeft van vergaande machtscentralisatie.

De honger naar controle stijgt evenredig met de electorale weerzin die wordt veroorzaakt door het grotendeels mislukken van overheidsbeleid. Dit is een vicieuze cirkel waar op dit blog al het nodige over is geschreven. De hang naar sterke leiders, de ECB die de woningmarkt wil sturen, pensioenfondsen die politieke doelen nastreven, de groene omwenteling, alles valt onder deze trend. En nu wordt er dus geroepen om een oorlogseconomie; zucht.

Door jarenlang te weinig te investeren in defensie, iets wat dus besloten is door de zittende macht, raakt het excrement nu ineens de ventilator door de oorlog in de Oekraïne. Een oorlog die mede is ingegeven door de beweging van de NAVO en de EU richting het Oosten (en ja, door Putin natuurlijk; takes two to Tango). Hoe dan ook, de zittende macht heeft de problemen grotendeels in de hand gewerkt en wederom presenteren zij zichzelf als de oplossing: er moet meer overheidsbemoeienis komen! De overheid moet de regie wel pakken om de oorlogsindustrie op te doen bloeien; er is geen alternatief (TINA). De overheid moet ook de groene transitie af dwingen... en u als een mak schaap door alle hoepels te laten springen, opdat de heilstaat bereikt kan worden.

En als u denkt dat alleen de Nederlandse politiek dit wil, dan heeft u het mis, want ook de Europese Commissie doet een duit in het zakje. En daarmee wordt, wederom, duidelijk dat dit soort narratieven internationaal worden uitgerold. En dit is koren op de molen van vele grote industriële bedrijven die het nogal moeilijk hebben gekregen door een giftige cocktail van hogere rentes, strenge milieuwetgeving en hogere energieprijzen. Zij zullen immers gegarandeerde orders krijgen, goedkope financiering en alle concurrentie wordt buitengesloten waardoor de prijzen voor hun waar buitengewoon hoog zullen kunnen zijn. Het toppunt van cronyism (dus nee Ewald, dit is geen kapitalisme nogmaals!)

Met de politiek en de grote industrie in overeenstemming, zal deze roep om een oorlogseconomie steeds harder gaan luiden. En als het ze lukt, dan blijft het niet bij de oorlogsindustrie, maar zullen de tentakels zich steeds breder en dieper vastklampen aan de economie en het maatschappelijk leven.

Het is te hopen dat het electoraat hiertegen in verweer zal komen (geweldloos) en dat de politiek inziet dat het wederom niet de volle controle over land en mens kan pakken. Maar het valt te betwijfelen of daarmee de trend naar machtscentralisatie doorbroken zal worden. Daar zijn wel een aantal echte Milei’s voor nodig, en die zijn in de EU in de verste velden of wegen niet te bekennen…