Geenstijl

Het moet wel verdiend worden

Enkele weken terug is er op het Geldblog al geschreven over de Italiaanse regering die de banken een extra winstbelasting wil opleggen. Uiteindelijk zijn wij niet zo verschillend, want tijdens Prinsjesdag kondigde de CU en GL/PvdA aan dat hun plannen om de armoede te bestrijden (hoger minimum loon en ongedaan maken prijsstijgingen openbaar vervoer à raison de >EUR 2 miljard) bekostigd moet worden door de banken extra te belasten. De banken maken immers miljarden overwinsten en de burgers nog meer belasten (bovenop de al aangekondigde plannen) is geen optie meer.

Wat dat betreft zijn banken een godsgeschenk voor politici; aan de ene kant zorgen zij voor de financiering van overheden, overheidsprojecten, bedrijven (meer belasting!) en particulieren (meer belasting!) , en aan de andere kant is het de ideale kop-van-jut als het nodig is. En ja, ondergetekende herinnert zich nog de bankencrisis begin deze eeuw en alle bailouts en het riedeltje dat winsten privaat waren en dat verliezen werden afgewend op het publiek. Dat was veelal een falen van regulering (die, ironisch genoeg, vaak juist de verkeerde impulsen gaf), slechte toezichthouders, fraude, en kortetermijndenken van sleutelfiguren in bankwezen en politiek. Verder had de overheid, op de korte termijn, alle belang bij groeiende banken (tegenovergestelde van de doom-loop). Totdat het fout ging… Maar dat is een verhaal voor een andere keer. Terug naar de dekking van het links groen Christelijke plan.

Het plan van de CU en GL/PvdA is gebaseerd op de absolute winsten van de banken en de aanname dat zij “overwinsten” maken. ING (meest recente kwartaal, EUR 2,16 miljard), Rabobank (EUR 2,5 miljard over het eerste half jaar), en ABN Amro (EUR 1,4 miljard in de eerste helft van 2023), hebben inderdaad miljardenwinsten. De getallen zijn inderdaad hoog, maar zoals de voorzitter van de Vereniging van banken juist stelde op BNR Nieuwsradio, relatief gezien normaal. Als men namelijk kijkt naar het rendement op eigen vermogen dan ligt deze tussen de 10% en 12%.

Deze uitspraak is juist, maar er valt wel wat op af te dingen. Zo is die 10%-12% een voortschrijdend gemiddelde want op kwartaalbasis heeft ING bijvoorbeeld 17,5% rendement op eigen vermogen. Dat laatste is wel hoog, maar de vraag is of dit structureel zal zijn of een tijdelijk iets (alles wijst op tijdelijk). Ook kan er een discussie gevoerd worden over hoe deze winst precies bereikt wordt; er zijn vele winstpilaren en bij sommige banken is het vooral de rentespread die zorgt voor de oplopende winsten. Zo geven banken nog steeds ultra lage rentes op spaartegoeden, maar vragen wel hogere rentes op de leningen die zij verschaffen. Daar was het de regering in Italië ook om te doen.

Maar even terug naar de rendementen op eigen vermogen; die 10% tot 12% is niks uitzonderlijks, en gezien de verhouding vreemd vermogen versus eigen vermogen naar mijn mening nog veel te laag (hoog risico zou moeten betekenen dat de aandeelhouders dus een hoger rendement op hun geld, het eigen vermogen van de bank, zouden moeten eisen). En als men de gehele balans in ogenschouw neemt, dan wordt dit maar al te duidelijk. Zo heeft ING meer dan 1 biljoen aan bezittingen, dus dat daarop enkele miljarden winst op wordt gemaakt is niks uitzonderlijks en zelfs magertjes te noemen. Met andere woorden, de getallen zijn wel groot, maar de rendementen niet echt. Geen sprake van “overwinsten” dus.

(Eigenlijk zijn banken een slechte investering: veel risico door gering eigen vermogen vis-a-vis vreemd vermogen, belemmerende regulering, fintech bedreiging, en zelfs de eigen centrale bank bedreigt het businessmodel met hun CBDC plannen. En dat alles levert 10%-12% op… dat is dus een hele slechte belegging, maar dat is wederom een verhaal voor een andere keer.)

Als CU en GL/PvdA desondanks toch de banken willen belasten, dan zal het rendement op eigen vermogen dalen en zullen de aandelenkoersen van de banken kelderen (en zie wat er vrijdag gebeurde). Dit kan de bank dan weer belemmeren om efficiënt te opereren; immers, andere partijen zullen de bank zien als meer risicovol en dus een hoger rendement eisen. De banken zullen dus meer moeten betalen voor het geld wat zij ophalen. Als onze banken dan hogere rentes zullen vragen, dan verliezen zij omzet aan buitenlandse concurrenten en de omzet die zij behouden, die zal bereikt moeten worden met flink hogere rentes voor de klanten. Dit zal de kredietverlening dus geen goed doen, terwijl juist de banken door de overheid gezien worden als cruciale partners voor het financieren van de groene transitie, het stikstofdossier en de huizenbouw.

Wat dat betreft lijkt de bekostiging van dit plan van de CU en GL/PvdA vooral populistisch van aard te zijn; wat passend is, want het verhogen van het minimum loon en het gratis maken van het openbaar vervoer zijn immers populistisch maatregelen.

In het algemeen kan gesteld worden dat er wel bezuinigd moet gaan worden, maar waar de burger dit alleen kan doen door minder uit te geven, doet de overheid dat anders: zij gaat de burgers en bedrijven meer belasten (graties geld noemen ze dat bij de overheid). Dan is er politiek gezien alleen de keuze hoe deze lastenverzwaring te verdelen over de verschillende groepen; daar gaat het politieke debat nu over. Maar bijna niemand heeft het over het flink reduceren van de overheidsuitgaven. Lientje werd van de week uitgelachen om een voorstel te doen (een domme met betrekking tot het minimum loon) dat niet gedekt was met een inkomstenbron (belasting) maar met bezuiniging op de Rijksoverheid. Dat is natuurlijk een belachelijk idee volgens de bureaucraten in Den Haag; go figure...

Laten wij net als in onze eigen huishoudboekjes, alle frivole en niet essentiële overheidsuitgaven schrappen; daar zou de politieke discussie over moeten gaan. Dat zou pas zoden aan de dijk zetten en de burgers en bedrijfsleven bevrijden van de alsmaar uitdijende en verstikkende overheid.