Geenstijl

Economisch herstel wanneer?

Covid lijkt achter ons te liggen en iedereen rekent op een enorme economische groei. Nu zal deze er relatief wel komen, maar in zijn geheel kan het wat gaan tegenvallen. Echter, op de wat langere termijn, zijn er twee ontwikkelingen die voor een verdere economische opleving kunnen zorgen. Jammer genoeg betreft het dan wel een vals herstel, dus de vlag kan niet uit.

Op korte termijn komt (is er deels al) de economische opleving. Logisch natuurlijk na de gevangenschap van het afgelopen jaar. Echter, die uitgestelde etentjes, bezoeken aan de kapper en fitnesscentrum kunnen niet of nauwelijks worden ingehaald. Veel van de geraakte bedrijven zullen een hervatting van de operaties meemaken maar van “inlopen op” is eigenlijk geen sprake.

Verder zal er bij de meerderheid van de lockdown-winnaars teruggekeerd worden naar de trend. Zoals GMO onlangs mededeelde in een beursupdate, kan er van een continuatie geen sprake zijn. Immers, hoe vaak gaan mensen nu nog naar de bouwmarkt en het tuincentrum als ze niet meer vast thuis zitten? Hoeveel kopen ze nog in bij AH en de slager als ze nu weer uit eten gaan?

Er is wel wat hoop, want zo is de spaarquote in de VS en de EU (zie hierboven) omhoog gegaan. Dit is een klassieke reactie op een crisissituatie die wellicht nog verder is “geholpen” door de lockdowns. Mocht het economisch herstel doorzetten, dan kan het zijn dat deze spaartegoeden weer zullen worden aangewend om te consumeren.

Vraag is wel of deze spaarquote geen vertekend beeld laat zien; zijn het alleen de welgestelde burgers die meer zijn gaan sparen of was het een breder gedragen trend? Als het niet een breed gedragen trend is, dan zal het ontsparen minder invloed hebben op consumptie, wat dus een tegenvaller zou kunnen betekenen.

Verder is het de vraag of de economie een sterk herstel zal laten zien. Natuurlijk zal het beter gaan dan tijdens de lockdown, maar door de plotselinge stop en start van de wereldeconomie, zijn aanvoerlijnen nu geheel verstoord. Transportkosten, grondstoffen, voedsel, brandstof en zo verder zijn nu snel en flink duurder geworden. Leveringen kunnen steeds vaker niet plaatsvinden (zie hieronder).

Uiteindelijk zou dit dus best het economisch herstel kunnen afremmen, wat dan ten opzichte van de hoog gespannen verwachtingen als een teleurstelling in de boeken zal gaan. De komende maanden zal dit steeds duidelijker worden, wat een correctie op de beurzen zou betekenen (mits centrale banken weer over de brug komen).

Op de wat langere termijn spelen twee relatief nieuwe trends elkaar in de kaart: de groene transitie (Build Back Better/Green New Deal/Great Reset) en deglobalisatie.  

De afhankelijkheid van bepaalde leveranciers uit enkele landen inzake Covid-vaccins, heeft veel regeringen aan het denken gezet. Uitspraken dat strategisch belangrijke producten wellicht ook op eigen grondgebied gemaakt dienen te worden, zijn steeds vaker en luider te horen in de politiek. En deze gedachte lijkt zich als een olievlek te verspreiden. Immers, door de haperende aanvoerlijnen is ook de levering van niet essentiële producten in gevaar. Dus ook daar is een beweging te zien naar lokaal produceren.

Daarbovenop speelt ook de geopolitiek mee; China en het Westen liggen steeds meer op ramkoers. Biden heeft het stokje op het China-dossier overgenomen van Trump en van verminderde spanning is absoluut geen sprake (zie Taiwan en nu met Covid Wuhan lab theorie). Vanuit deze zienswijze, vinden steeds meer regeringen en bedrijven het verstandig om niet geheel afhankelijk te zijn van de Chinese aanvoer; dus zij hebben nog een argument om lokaal te gaan produceren.

De andere trend, de Groene Transitie, die zorgt dan weer voor kunstmatige hoge vraag naar bepaalde goederen en diensten. Deze geforceerde transitie weg van bestaande infrastructuur (in breedste zin des woords) naar een nieuwe betekent een vervroegde afschrijving van het bestaande en een investering in het nieuwe. Kapitaalsvernietiging in combinatie met een verplicht enorm investeringstraject.

Tezamen zullen deze trends op middellange termijn flinke investeringen en dus banen betekenen voor het Westen. Overheden helpen ook mee door mensen te laten ontsparen (via belastingen en via regelgeving zoals van het gas los) en zelf ook flink in deze transitie te investeren. De Covid-crisis lijkt daarmee verdomd veel op een handig excuus om zo vrijtjes met belastinggeld om te gaan.

Dit is dan een economisch herstel, maar wel van het valse soort. Door goede infrastructuur en kapitaalsgoederen die niet groen (genoeg) zijn te vernietigen, wordt er veel toekomstige waarde weggegooid. Daarnaast gaan de nieuwe investeringen en deglobalisatie juist tot hogere prijzen leiden. In combinatie met de ontsparing, zal dat op een gegeven moment de consument geheel klem gaan zetten. De economische taart zal niet meer groeien, maar juist krimpen. Pas dan zal de economische impact van deze transitie voor velen pas duidelijk worden.

Landen die niet hebben meegedaan met deze transitie zouden dan wel eens als winnaar uit de bus kunnen komen, terwijl het Westen met de gebakken peren zit (een inefficiënte en dure productie infrastructuur).  Gezien politici nooit fouten kunnen noch willen toegeven, zal symptoombehandeling de klok slaan. Protectionisme zal dus toenemen, maar dat is een verhaal voor een andere keer. Maar dat de economie uiteindelijk hieronder zal gaan lijden, moge duidelijk zijn.