Geenstijl

Gemoederen lopen gelijk op met de temperatuur, maar een eventuele tweede golf kunnen we prima aan

Januari 2020: Er is wat aan de hand in China. Spartacus begint alhier op dit weplok een dossier van tientallen topics, ver voor de eerste Nederlander Het Virus onder de leden had.
Februari 2020: De categorische ontkenning van volk, vertegenwoordigers en semi–ambtelijke monitors zal kort na carnaval een harde les in cognitieve dissonantie blijken.
Maart 2020: Het land gaat in “intelligente lockdown”, de MinPres bewaart zijn rust zo goed als het kan, Nederland legt zichzelf massaal bij hem te vondeling en klampt zich in de peilingen vast aan de vvd.

De horeca sluit de deuren, sport en spel wordt geannuleerd, alle feesten en feestjes gaan uit de agenda, scholen en universiteiten sluiten de deuren, winkels worden volgehangen met plexiglazen bacillenbegrenzers en Nederland werkt massaal thuis. Verpleeghuizen veranderen in mortuaria terwijl de onmacht van de overheid om snel op te schakelen maar voldoende beschermingsmiddelen voor ziekenhuizen en ouderenzorg de zorgen, spanning en emoties vergroot. 

Een minister valt om. Zijn vervanger verliest te veel tijd aan het solderen van een slecht werkende app. Nederland zwaait naar oma van achter het raam. Onze collectieve emoties worden gestuurd door de adrenaline van een crisis, maar vinden geen catharsis in een acute noodsituatie: behalve wat waanzin over WC-papier heeft iedereen te eten, breken er geen rellen of plunderingen uit, laat staan oorlog, en worden de meeste salarissen gewoon doorbetaald - al dan niet aangevuld met gratis geld van een overheid die de staatsschuld rap ziet oplopen.

Adrenaline die geen uitweg vindt, zorgt voor spanning, stress en emoties. De onzekerheid van een nieuwe situatie, de tegenstrijdige aanpak van verschillende landen, het zoeken naar de bron en het afwachten van de effecten: nog meer stress en spanning. Argwaan voor elkaar, woede als mensen de anderhalvemeter van het nieuwe normaal schenden, of juist chagrijn omdat de beperkingen tot de frustratie van onvrijheid leiden. Maar het lukt: samen krijgen we het virus onder controle, om het maar Postbus 51 te zeggen. De IC’s hebben nooit hun volle capaciteit hoeven benutten, van triage was gelukkig nooit sprake.

1 juno ging het land weer verder open. Kroeg en kantine weer toegankelijk, demonstreren met tienduizend mensen op een hoofdstedelijk plein bleek geen superspread event en velen denken voorzichtig aan vakantie (vele anderen overigens niet). In eigen land is alles volgeboekt, Duitse, Franse, Belgische en Britse kentekens vallen vaker op dan anders - nog weinig mensen wagen het te vliegen. 

We weten ondertussen veel meer over het virus. Eerste vaccin-tests zijn veelbelovend, de doelgroepen die het meeste risico lopen zijn goed bekend (oude mensen, zwakke mensen, te dikke mensen, en kennelijk speelt lengte ook een rol). Meer blootstelling aan de bacillen lijkt gevaarlijker dan een kleine dosis: onder zorgpersoneel valt op dat er meer zieken zijn. Maar we weten ook: steeds minder mensen zijn überhaupt besmet, iedereen begrijpt dat congressen nog niet door gaan en concertzalen nog even dicht blijven, en de open lucht is een veilige schuilplaats tegen het virus, zeker op warme dagen. Het ‘nieuwe normaal’ wordt langzaam en zeer dankbaar afgedankt: mensen wagen het weer om sociale dieren te zijn.

De afgelopen weken blijken we toch her en der te dicht opeengepakt gezeten te hebben. Toch die iets te volle vliegtuigen? Wachtrijen op luchthavens, in het ov of toch te veel mensen op kantoor? De opgeschroefde CBS-cijfers van aantallen mensen die met/aan corona overleden, helpen ook niet mee. De R-waarde stijgt boven de 1, het aantal bestemmingen neemt toe, maar in absolute aantallen is er nog geen reden tot paniek, mede omdat de nieuwe haarden sterk regionaal verschillen. Helaas: gemengde signalen vanuit diverse overheden en instanties zorgen voor nieuwe onzekerheid, en onzekerheid leidt tot angst, en angst kan tot paniek leiden. Daar trappen we toch niet nog een keer in?

31 juli, de eerste tropische dag in hartje zomer(vakantie). De meesten zijn gewoon thuis, of op vakantie in eigen land. Maanden van onzekerheid, stress en een te vol huis - inclusief kinderen die dat digitale onderwijs al snel niet meer volhielden. Nederland rijdt massaal naar het strand, want daar schijnt de zon, daar buiten is het veilig. In een semi-strategische maar te laat en halfslachtig uitgevoerde actie worden wegen geblokkeerd. Media spreken schande, versterkt door sociale media. Toch denken we niet dat Scheveningen de nieuwe superspreader zal zijn. Integendeel: de buitenlucht en de zon, het zijn viruskillers, en een strand is geen gesloten concertzaal vol zwetende bacteriezwermen.

Wat ons een Tweede Golf van gekte in kan sturen, is de waanzin van de willekeur en daarin heeft onze oude makker Dinand Woesthoff echt wel een punt, in de video hierboven. Rutte en De Jonge facebooken dat alles veilig is en goed gaat, maar die hebben hun eigen (economische en electorale) belangen. Nog een lockdown betekent een economische ondergang. Grapperhaus laat zich niet gek maken door journalisten die hun eigen angst op hem projecteren en meer maatregelen eisen. De kalme starheid van de minister laat vooral zien dat de “vitale beroepsgroep” der media graag wil bepalen wat ándere mensen (niet meer) zouden mogen.

Hubert Bruls, chef Veiigheidsregio’s, lijkt wat dronken van zijn tijdelijk zwaarwegende (no pun intended) machtspositie en ontpopt zich óók tot viruspolitie, die weer hele andere dingen zegt. En waarom is Tamara van Ark ineens woordvoerder op het pandemiedossier? Hoe kan het dat Aboutaleb en Halsema zelf bepalen dat de grondwet niet voor hen geldt, en een paar kleine stukken stad - openbare ruimte in een vrij land - tot mondkapplichtzones benoemen, met ingang van de eveneens arbitraire datum 5 augustus, zomaar een woensdag. Ondertussen hoeven terugkerende vakantiegangers nergens rekening mee te houden.

Willekeur is een brandstof van onzekerheid, onzekerheid een katalysator voor angst. Terwijl we toch al zo veel weten: niet met honderden samengepakt in kleine, slecht geventileerde ruimtes gaan zitten. Oude en verzwakte mensen afschermen, hoe zwaar dat soms ook is. Jonge mensen lopen nauwelijks risico. Gezonde mensen evenmin. Het grootste gevaar van kleine blootstellingen is niet dat je op de IC belandt, maar dat je het virus verder doorgeeft - maar zo werkt een ‘gewone griep’ ook.

Van corona zijn we voorlopig nog niet verlost. Maar na een half jaar hebben we een beter ziektebeeld dan op het moment dat het ons overviel, en zouden we een beter zelfbeeld moeten hebben over onze eigen respons op het virus. Bestuurders lijken de grip, de controle en hun onderlinge afstemming te verliezen - laat ons als bevolking nou niet in dezelfde valkuil trappen. Het wordt hoogzomer de komende tijd, er is geen enkele reden om die tweede golf wederom als een tsunami over ons heen te laten spoelen. 

Nederland heeft een relatief soepel beleid, wees daar blij mee, en waardeer het door er verantwoordelijk mee om te gaan: hou die afstand, maar zorg ook dat je spanning, (financiële) zorgen en emoties een gezonde uitweg in buitenlucht, beweging en sociale interactie krijgen. Stel je vragen en blijf kritisch maar bewaak ook je kalmte. Ook al komt die tweede golf: samen hebben we dat virus al lang onder controle.

Iemand een fris pilsje?