Geenstijl

Prinsjesdag begint niet met de troonrede, maar met een lek. 1,8 procent extra koopkracht klinkt positief, maar is nietszeggende marginale informatie. Bedoelen we hier ten opzichte van iemands koopkracht van twaalf maanden geleden, of ten opzichte van geen beleidswijzigingen? Zonder duidelijke definities wordt de informatie van NRC en Telegraaf onleesbare propaganda.

Zo lang inflatie cumulatief werkt, wordt de uitspraak “inflatie daalt” verkeerd begrepen en treedt een misleidend effect op. De verdere inflatie vertraagt, waardoor de prijzen ietsje langzamer doorstijgen. Jaren later volgt via de CAO een gedeeltelijke inflatiecorrectie, waardoor mensen jarenlang mochten interen op reserves, en daarna nooit terugkeren op hun oude koopkracht of spaarpot.

Dat onze staatsschuld daalt als percentage van onze totale economie, zegt vooral iets over de munt waarin die staatsschuld wordt bijgehouden. Deze inflatiegolf is welkom in mediterrane landen, hun fiscale stelsel is verslaafd aan inflatie om hun staatsschulden te verwateren. Toen inflatie bij de invoering van de euro uitbleef, kwamen ze in grote betalingsproblemen en ontstond de eurocrisis.

Na twaalf jaar Rutte volgt er twee miljard aan armoedebeleid. Het doet me denken aan een knopje in het spel Tropico. Binnen dat spel zit een vrij goed model met politieke fracties, die je als president moet bedienen om herkozen te worden. Dat spel kent ook de mogelijkheid om vlak voor de verkiezingen wat helikoptergeld te strooien over het gepeupel voor je herverkiezing.

Erdogan kent dit principe maar al te goed, zie deze beelden waarin hij voor een stemlokaal bankbiljetten uitdeelt aan mensen die een stembiljet mogen invullen. Als het armoedebeleid oprecht was geweest, hadden we dat in de afgelopen twaalf jaar gezien. Augustus 2022 hadden we 13,6% inflatie, het kabinet viel pas negen maanden later. Waar was deze hulp toen die het hardst nodig was?

We missen een miljoen betaalbare en duurzame woningen. De stijgende energieprijzen worden regelmatig buiten inflatiecijfers gehouden om een te deprimerend beeld te voorkomen. Huurders kunnen meestal niet investeren in de isolatie van hun woning, er zijn nog steeds “sociale” huurwoningen zonder dubbelglas. Daar werkt de energietoeslag als een doekje voor het bloeden.

Het wordt tijd het energielabel op te nemen in de gebrekenlijst. Dan betaal je met een A-label 100% van de huur, met een B label 90% van de huur en zo verder. Huurders met een G label gaan nu failliet aan de energierekening, en hebben een extreme huurkorting nodig om te overleven. Verhuurders worden nu financieel gestraft als ze investeren in de energietransitie, dat moet andersom.

Als samenleving levert dit geld op, want op muurisolatie zit een terugverdientijd richting de anderhalf jaar bij hoge prijzen dankzij voortdurende oorlogen. Hoog rendement dubbel glas wordt in een paar jaar terugverdiend. We subsidiëren dure elektrische auto`s voor rijkelui, maar we missen al decennialang simpele, winstgevende maatregelen voor de armen. We verbranden daarmee aardgas en geld.

Dankzij de stijgende brandstofkosten voor automobilisten, forenzen in het openbaar vervoer en de diefstalgolf onder elektrische fietsen wordt het steeds duurder voor arbeiders om naar hun werk te gaan. Alleen leaserijders met tankpas en wandelaars zijn ongevoelig voor dit leed. Sommige werkgevers vergoeden die kosten, maar dat gebeurt zelden aan de onderkant van de arbeidsmarkt.

De groep mensen die op basis van karakter en persoonlijke integriteit naar hun werk gaan, maar onder de streep minder overhouden dan de buren die hun hand ophouden is daarmee gegroeid. Er zitten extreme gevallen tussen die het niet meer kunnen betalen om naar hun werk te gaan. Echt armoedebeleid voor werkende minima zou een volledige vergoeding van reistijd en reiskosten zijn.

Dan wordt het voor werkgevers interessant om te investeren in thuiswerkmogelijkheden, lokale dependances en duurzame werkprocessen. Nu worden werkgevers die vervoerskosten verhuizen naar werknemers via centralisatie van kantoorgebouwen beloond met een kostenbesparing. Voor de samenleving als geheel is het duurder, en blijven we onnodig afhankelijk van dure fossiele olie.

Deze ongewenste samenloop van omstandigheden werkt als een indirecte fossiele subsidie. Het zorgt ervoor dat werkende minima en uitkeringstrekkers hun aardgas, benzine en diesel blijven betalen, maar zet niet in op een milieubewuste forse consumptie verlaging die ons geld oplevert, en enorme kosten in huisuitzettingen, schuldsaneringen en verminderde leerprestaties voorkomt.

De zomervakantie is voorbij, en de voormalige coalitie heeft helaas niet het reces gebruikt om een andere bestuurscultuur te etaleren. We varen nog steeds in de mist. Zodra informatie een beetje politiek gevoelig wordt, staan er duizenden voorlichters klaar om feiten te verdraaien, en duizenden landsadvocaten om de Wet Openbaarheid van Bestuur en de Wet Open Overheid te saboteren.

Deze plek op zaterdagavond is bedoeld om feiten te checken en te duiden. Dat vereist dat feiten eerst gepubliceerd worden, zodat ik ze daarna kan vergelijken met mijn hersenspinsels, berekeningen en andere bronnen. Zo lang de Ruttedoctrine overheerst, mis je die eerste stap, en valt er voor mij en kwaliteitskranten weinig anders af te drukken dan een strategisch gelekte staatsadvertentie.

Als de miljoenennota gelekt wordt door het kabinet, is het tijd de rest ook te lekken.

(afbeelding via achterdecijfers)