Geenstijl

RvS en Omtzigt waarschuwen: Stem uit buitenland gaat zwaarder wegen

De Tweede Kamer stemde donderdag over de Wet kiescollege niet-ingezetenen. Nederlanders die in het buitenland wonen, mogen niet stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen. Aangezien de leden van Provinciale Staten vervolgens de Eerste Kamer kiezen, hebben deze niet-ingezetenen geen invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer. 

Het kabinet wil dit veranderen door niet-ingezetenen de mogelijkheid te geven de leden van een speciaal kiescollege te kiezen. Dat kiescollege heeft dan als enige taak het kiezen van de leden van de Eerste Kamer.

Dit D66-plan – ik schreef er drie jaar geleden al eens een stukje over – kent verschillende haken en ogen. Nederlanders in den vreemde stemmen namelijk totaal anders dan in Nederland. Zo werd tijdens de Europese Verkiezingen in 2019 GroenLinks de grootste partij onder Nederlandse kiezers in den vreemde. “Beter dat de Raad van State nog even goed naar dit voorstel gaat kijken en met name een oordeel vormt over hoe de buitenlandse stem wordt meegewogen in de samenstelling van de Eerste Kamer”, sloot ik dat stukje destijds af.

Sinds deze lente ligt dat advies van de Raad van State er. Interessant: het College heeft kritiek op die stemwaarde van een stem uit het buitenland. Dat zit zo: het aantal geregistreerde kiesgerechtigden wordt in het wetsvoorstel bepaald door het aantal mensen dat zich heeft laten registreren voor de verkiezing van het kiescollege. Sinds 2017 is voor Nederlanders in het buitenland die willen stemmen echter sprake van een permanente registratie waarbij uitsluitend eenmalige registratie noodzakelijk is.

‘Een onevenredige invloed’

De Raad van State in haar advies: “Een kiezer die eenmaal geregistreerd is, blijft in het register opgenomen, ook als deze persoon daarna niet daadwerkelijk deelneemt aan de verkiezingen. Zolang een dergelijke kiezer zelf geen actie onderneemt, blijft deze dan wel meetellen als geregistreerde kiezer. Hierdoor ontstaat, zeker na verloop van tijd, het risico dat het aantal geregistreerde kiezers steeds meer gaat afwijken van het aantal daarvan dat daadwerkelijk een stem uitbrengt. Mocht de opkomst van de kiezers buiten Nederland voor het kiescollege veel lager zijn dan de opkomst bij de verkiezing voor de Provinciale Staten, dan zou dit door de voorgestelde berekeningswijze van de stemwaarde kunnen leiden tot een onevenredige invloed van degenen die van buiten Nederland wel stemmen.”

Resumerend: een stem van een Nederlander in het buitenland kan zwaarder wegen dan die van de Provinciale Staten. En zoals hierboven aangetoond kan bijvoorbeeld GroenLinks daar baat bij hebben.

Video – Pieter Omtzigt legt het in een minuut uit

Pieter Omtzigt vatte de problemen met het wetsvoorstel donderdag in een stemverklaring samen:

Maar D66 – u weet wel, die partij die zich altijd beroept op democratische waarden om ze vervolgens bij het grofvuil te zetten – houdt gas op de lolly. Het voorstel wordt eind deze maand in de Eerste Kamer besproken en alles moet snel, snel, snel zodat het D66-plan nog voor de Provinciale Statenverkiezingen in de Staatscourant staat.

En als de Senaat stemt zoals de Tweede Kamer, gaat dat nog lukken ook. Opvallend: Caroline van der Plas (BBB) vindt het allemaal prima. Mooi man, die nieuwe bestuurscultuur. 

De uitslag in de Tweede Kamer