Geenstijl

Dahaag centjes

Zoals eerder beschreven op dit blog, zat de ECB in een spagaat; aan de ene kant moest het de rentes flink verhogen, maar aan de andere kant moest het zwakke eurolanden zoals Italië uit de wind houden (rentes op deze staatsschulden mochten niet te ver oplopen). Normaal gezien een onmogelijke opdracht, maar de ECB heeft weer wat uit de hoge hoed getoverd: TPI. Als het werkt, dan heeft de EU, via de ECB, een meesterlijke zet gedaan.

Als de verzameling aan EU instituties ergens goed in is, dan is het wel het bedenken van acroniemen. Na OMT, LTRO, PEPP, EFSF, PELTRO, TLTRO, CSPP, APP, SMP en nog wat grut, heeft de ECB nu TPI bedacht: Transmission Protection Instrument.

Al die acroniemen hebben vaak tot doel het doorgronden van het ECB beleid erg moeilijk te maken voor buitenstaanders en journalisten; zelfs ervaren marktvorsers hebben er soms moeite mee. Maar de TPI doet meer dan dat, want de naam is nu wel erg strategisch gekozen. Maar om dat op waarde te schatten, moet eerst de systematiek van de EMU, EU en de ECB worden doorgrond.

De TPI is namelijk gewoon een credit spread programma die het verschil tussen de Italiaanse en Duitse 10jaars rente beperkt moet houden. Nu hadden alle voornoemde acroniemen min of meer diezelfde functie, alleen was de mogelijkheid om het op individuele lidstaten te richten erg gelimiteerd. De TPI gooit dus alle pretenties overboord, want doet precies dat. Echter, daarmee gaat de ECB direct in tegen de in de verdragen vastgelegde verbod op monetaire staatsfinanciering.

Dit verbod werd al omzeild met de voornoemde programma’s door het een “tijdelijk” dan wel “nood” karakter mee te geven. Verder werden de aankopen van staatsobligaties door de ECB gedaan in de markt en dus niet direct van de staat gekocht, waarmee het technisch, met geknepen ogen, binnen de verdragen viel (ECB koopt van handelaren de net uitgegeven staatsschulden en dus is het geen directe monetaire staatsfinanciering). Maar vooral Noordelijke lidstaten waren niet zo blij met deze programma’s, dus hebben ze bedongen dat de capital key gehanteerd diende te worden. Deze verdeelsleutel ligt vast en betekent dat een opkoopprogramma “eerlijk” verdeeld wordt over de op te kopen staatsschulden.

Die verdeelsleutel is nu dus losgelaten. Iets wat tegen het zere been is van de Noordelijke lidstaten. Immers, de ECB wordt nu exclusief ingezet om de zwakke eurolidstaten te ondersteunen. Verder gaat dit wederom tegen de regels in. Vandaar dat de ECB het een Transmission instrument noemt. Haar narratief is dat de ECB haar beleid goed moeten kunnen uitvoeren en dat de door haar genomen dan wel te nemen maatregelen ook effectief doorwerken tot in elke hoek van de financiële markt: transmissie. Door dit yield spread programma dus Transmission Protection Instrument te noemen, laat de ECB intern zien dat het haar te doen is om haar eigen functioneren veilig te stellen. Door deze strategische woordkeuze, wordt de Noordelijke lidstaten duidelijk gemaakt dat ze dit moeten slikken, want anders kan de euro niet overleven.

Als tegenprestatie krijgen de Noordelijke lidstaten hun zin dat de zwakke eurolanden hervormingen door moeten voeren. Het TPI programma heeft dan ook enkele voorwaarden zoals:

-Compliance with EU fiscal framework

*- Absence of severe macroeconomic imbalances *

- Fiscal sustainability

- Complying with Recovery and Resilience Plans

En hiermee wordt duidelijk dat de EU de ware winnaar is bij de invoering van TPI. De Noordelijke lidstaten denken zeggenschap te krijgen over economische en fiscale beslissingen van andere (lees zwakkere) lidstaten, maar wat er in feite gebeurt, is dat de ECB elke lidstaat kan dwingen tot het nemen van economische en fiscale maatregelen. Dit is de laatste horde die tussen de natiestaat en de EU in staat (fiscale beslissingen liggen nu nog bij de lidstaten en niet bij de EU). Het stelt de EU, via de ECB, ook in staat om niet welgevallige nationale regeringen opzij te schuiven door TPI hulp te ontzeggen.

Deze situatie doet mij erg denken aan een situatie van 82 jaar terug die laatst in een uitstekende Canvas-documentaire werd uitgemeten: iets met een vreemde mogendheid die de Walen en de Vlamingen tegen elkaar uitspeelden door ieder een worst voor te houden. De uiteindelijke winnaar was die vreemde mogendheid en zowel de Walen alsmede de Vlamingen waren de verliezers.

Het lijkt er dus sterk op dat de geschiedenis zich heeft herhaald; de namen zijn nu anders dan 82 jaar geleden, maar de mechaniek, waar Philippus II van Macedonië een naam aan gaf, niet.