Geenstijl

De economische crisis gaat er komen. Vraag is hoe zwaar deze zal zijn. In plaats daarvan lijken economen zich vooral bezig te houden met de vraag OF er een recessie komt en zo ja wanneer: 1e kwartaal 2023, of 2e kwartaal, dat soort geneuzel.

Economen zijn soms best een grappig volk. Zo verwachtte bijna geen enkele mainstreameconoom dat ruim monetair beleid (zeg maar lage rentes en Quantitative Easing) tot inflatie zou leiden. Dat sindsdien de prijzen van aandelen, obligaties, vastgoed, kunst, collectables, grondstoffen, edelmetalen en crypto bijna allemaal flink stegen, deed niks af aan hun dogmatische benadering van inflatie. Immers, inflatie wordt berekend op een “mandje” met goederen en diensten en voornoemd lijstje aan activa komt nauwelijks voor in dat mandje. Zo konden de mainstream-economen volhouden dat het monetaire beleid geen inflatie veroorzaakt.

Toen kwam corona kwamen de lockdowns die de vraagzijde flink raakten; in den beginne, althans. Al snel kwamen overheden met allerlei steunpakketten om alles en iedereen overeind te houden. Hoewel dit nodig was om een totale ineenstorting (systeemcrisis) te voorkomen, gingen veel overheden te lang door met dit beleid, omdat ze maar bleven vast houden aan de ineffectieve lockdownstrategie. Overigens draaiden sommige mainstream-economen toen, zoals Lawrence Summers:

Het gevolg was dat consumenten en veel bedrijven hierdoor gewend raakten aan de steunpakketten. Bedrijven ontsloegen geen mensen en de mensen gingen door met consumeren alsof er niets aan de hand was. Deze consumptie werd wel anders, want deze werd door de lockdowns verlegd van diensten naar goederen. De goederensector kreeg hierdoor te maken met een plotse en flinke toename in de vraag. Dit terwijl de aanvoerlijnen faalden door de lockdowns. Links en rechts proberen deze bedrijven hun goederen te fabriceren en te leveren, waardoor er een grote vraag naar personeel ontstond (en een tekort aan materialen).

Normaal geen probleem, maar weinig mensen kwamen in beweging omdat ze toch wel steungeld kregen. De arbeidsmarkt verkrapte daardoor, wat opwaartse druk op de lonen veroorzaakte. Gelukkig voor deze bedrijven had de horeca het wel zwaar en besloot een gedeelte van het personeel over te lopen. Nu de horeca weer open is, blijkt veel personeel niet meer terug te willen komen, ondanks startersbonus en een hoger loon. Als het nieuwe consumptiepatroon niet verandert naar normaal (pre-lockdown), dan zal dit een blijvende opwaartse druk op salarissen veroorzaken. Temeer omdat de maakindustrie vaak een bepaalde skill set en opleidingsgraad nodig heeft, die schaars is. 

Maar hoe erg deze set-up ook is, het kan altijd erger: enter Poetin. Nog meer aanvoerproblemen, met name in energie en voedsel. En gezien dit een gevecht is tussen het Westen en China (met onder andere vazal Rusland), lijken deze problemen permanent te gaan worden. Gooi daarbij de (versnelde?) transitie naar Groen erbij en het inflatoire beeld is compleet.

Of toch niet, want het kan nóg nog erger. De centrale banken zitten namelijk niet meer op één lijn, want de Fed wil vol in de ankers, maar de ECB wil er niet echt aan en de Japanse centrale bank gaat juist de andere kant op. Het gevolg is dat de dollar aansterkt tegenover de euro en de yen (en de yuan. Het is ook de reden dat de belegger juist het Oosten in de gaten moet houden, want daar gebeuren nu grootse dingen, in negatieve zin dan). Dit zorgt voor nog meer inflatie via import die voornamelijk in dollars moet worden afgerekend.

Uiteindelijk zijn er maar twee mogelijke uitkomsten: of de hogere prijzen leiden automatisch tot vraagdestructie, of de monetaire verkrapping door centrale banken doet dat. Maar ook hier blijven mainstream-economen redelijk illusionair denken, want ze denken dat dit proces van vraagdestructie met chirurgische precisie gedaan kan worden waardoor er niet te veel vraag wordt vernietigd. Ofwel, een recessie kan worden voorkomen als centrale banken het precies goed spelen.

Even los van het feit dat centrale banken niet op hetzelfde beleidspad meer zitten, heeft elke monetaire verkrapping door de Fed tot crisis geleid. Gezien de huidige omstandigheden zeer geladen zijn, gaat een zachte landing never nooit niet lukken. 

Oh, en het kan altijd nóg nóg nog erger, want overheden komen nu voor grote gaten in de begroting te staan. Door hogere defensie-uitgaven, een snellere groene transitie, hogere rente lasten en nog van zulks, moeten de belastingen omhoog. Het is een gotspe dat die mainstream-economen neuzelen over een mogelijke recessie, want als er iets zeker is, is het wel dat er een economische crisis aankomt. De enige echte vraag is hoe erg deze recessie zal zijn. 

Gelukkig voor de mainstreameconomen werken veel van hun soortgenoten bij de Fed en de verwachting is dan ook dat na een agressieve verkrapping, de Fed al snel een draai moet maken naar monetaire verruiming. Maar of dit op tijd komt voor de EU en Japan durf ik te betwijfelen en dat maakt het verschil tussen een lichte recessie en een zware (voor Nederland). Wellicht dat het hele trucje niet meer werkt, dus ook niet voor de VS. Dan kan het woord recessie worden ingeruild voor depressie. De voedingsbodem die dit zal veroorzaken, is een groot punt van zorg, en wellicht een onderwerp voor een van de volgende blogs. 

Oh en voor de reaguurders die iets positiefs zoeken omdat er weinig positiefs over de economie, banken, of geld valt te vertellen, zie video. Financiële tip: Neem er een wijntje bij.