Geenstijl

Ze kunnen ons zo veel proberen wijs te maken. Maar een "psychose" die "met voorbedachte rade" in de praktijk wordt gebracht door een Syrische halzensnijder - we trappen er ook een etmaal later nog niet in.

Er stinkt echt een heleboel aan de Fostok-zaak. Dat ie ziek in z'n kop is, lijdt weinig twijfel. Maar toch wordt er wel héél hard op gestuurd dat het vooral géén islamitische aanslag was. Dat hij volgens de rechtbank geen strafbare dader is, lijkt ons niet alleen onverteerbaar voor de slachtoffers, maar ook een fors onrecht richting de samenleving. Wát moet je nog doen in dit land om veroordeeld te worden voor een bloedbad? En hóeveel religieuze verwijzingen (richting ongelovigen en 'duivelsaanbidders') moet je maken om je geloof tot motief gewogen te krijgen? We lazen het hele vonnis nog eens, en hebben daaruit onderstaande samenvatting geknipt. Hierboven de audioversie, in de altijd fijne TPO Podcast. Skippen naar 4 minuut 06 voor een verontwaardigde Roderick Veelo en een ontketende Bertje Brussen. Hieronder onze kloosried, met verzamelde citaten uit het vonnis:

De rechtszaak tegen Malek Fostok
De rechtbank erkent dat de bloederige acties van Fostok "een enorme impact hebben gehad en voor gevoelens van angst en onveiligheid hebben gezorgd", maar oordeelt dat het pogen om bij meerdere mensen op een klaarlichte Bevrijdingsdag de hals door te snijden geen handeling "met terroristisch oogmerk" is. Fostok is drie pogingen tot moord ten laste gelegd, maar wordt uiteindelijk "niet strafbaar" genoemd door de rechtbank.

Uit zijn levensloop blijkt dat hij in Syrië en in eerste aanleg na aankomst in Nederland geen gelovig moslim was: "Hij rookte tabak en wiet, dronk alcohol en bad niet of nauwelijks", in 2015. Pas in 2017 ging het mis:

"In de zomer van 2017 heeft de verdachte in een strandtent in Scheveningen gewerkt. Toen hij in oktober 2017 thuis kwam te zitten ging het volgens de broer van de verdachte in snel tempo bergafwaarts met de verdachte. Hij begon al in de ochtend met blowen en drinken en dat ging heel de dag door. In november 2017 is een aanvraag voor maatschappelijke ondersteuning gedaan, maar door wachtlijsten is hulp niet van de grond gekomen. Op 12 december 2017 is de verdachte naar een demonstratie Pro Palestina geweest. Hij heeft daarna contact gehad met iemand die daar ook was geweest en de verdachte was ervan overtuigd dat toen de 'duivelsaanbidders' in zijn leven zijn gekomen."

"De verdachte is in december 2017 plotseling gestopt met hasjroken en alcoholdrinken en is begonnen met bidden. Hij ging vanaf toen naar de [Naam moskee] . Volgens zijn broer werd de verdachte steeds wantrouwender en angstiger. De verdachte nam overal een mes mee naartoe; naar bed, naar zijn broer en ook als hij het vuilnis buiten ging zetten."

Nadat hij begin 2018 al Allah Afbakbarrend zijn huisraad uit het raam had gegooid, is hij in februari gedwongen opgenomen: "Bij beoordeling in de kliniek was bij de verdachte sprake van een onveranderd paranoïde psychotisch toestandsbeeld met een dysfore stemming, waarbij separatie geïndiceerd was. De verdachte had geen ziektebesef of -inzicht, kreeg dwangmedicatie en was dreigend en geagiteerd. De verdachte werd steeds religieuzer in de kliniek."

Lees verder na de lees verder:

Op 6 april werd hij ontslagen uit de kliniek, en stopte hij met medicatie. Familie wilde hem weer laten opnemen, maar de Nederlandse bureaucratie werkte niet mee: "De familie kreeg te horen dat het dossier gesloten was en dat opnieuw een traject moest worden ingezet via de huisarts."

In dezelfde maand werd zijn lopende naturalisatieverzoek afgewezen: "Volgens de moeder van de verdachte ging het na de afwijzing van zijn naturalisatieverzoek nog slechter met de verdachte. Hij zorgde niet goed voor zichzelf en richtte zich volledig op het geloof."

Ziek is Fostok echt wel: "De psycholoog en de psychiater komen in hun rapport tot de conclusie dat bij de verdachte sprake is van complexe problematiek, waarbij een (doorgemaakte) paranoïde psychose centraal staat. Het betreft een uitgebreid paranoïde waansysteem, achtervolgingstype, waarvan de kern is dat hij in de gaten gehouden, belaagd en bestuurd (geleid) wordt door een geheime groep/machtige organisatie." Maar: medicijngebruik onderdrukt zijn symptomen. 

'Het pad van Allah en het islamitische geloof'
Zijn islamitische overtuigingen worden vervolgens aldus geduid in de rechtszaak: "De psycholoog overweegt dat de toegenomen, welhaast dwangmatige religiositeit wat hem betreft kan worden begrepen als voortkomend uit zijn psychotische toestandsbeeld en dient te worden gezien als een zekere vorm van bescherming/coping. Immers, de verdachte was tot december 2017 niet tot nauwelijks met religie bezig, maar toen hij naar zijn psychotische overtuiging door de vrijmetselarij (de rechtbank: i.e. de duivelsaanbidders) werd verleid het pad van de duivel op te gaan, werd hij voor zijn gevoel voor de keuze geplaatst om voor de duivel dan wel voor Allah te kiezen, aldus de psycholoog. Hij besloot, ingegeven door zijn paranoïde angst, te kiezen voor het pad van Allah en het Islamitische geloof."

Schuld van het internet?
Ze halen er echt alles bij: "Het kan volgens de deskundigen niet worden uitgesloten dat betrokkene in zijn psychotische toestand ontvankelijk was voor allerlei, onder andere extremistische, ideeën afkomstig van buitenaf (zoals internet) en dat hij dergelijke ideeën in zijn paranoïde denksysteem heeft betrokken." Het internet? Joop.nl? Of toch gewoon ISIS-propaganda?

Het Openbaar Ministerie heeft gewezen op de mogelijkheid van taqqiya: "[De officieren van justitie] hebben erop gewezen dat rechters eerder – in andere zaken – een rad voor ogen is gedraaid door verdachten die hun ware aard verborgen hebben gehouden. Zij stellen dat niet valt uit te sluiten dat de verdachte de psycholoog en de psychiater ook in dit geval heeft gemanipuleerd."

De psycholoog heeft daarbij verklaard: *“Met het concept van [‘taqqiyya’] heb ik specifiek geen rekening gehouden, maar na alle rapportages die ik inmiddels heb gedaan en de ervaring met simulatie kan ik wel inschatten of iemand mij een rad voor ogen draait en mij zit voor te liegen. En zelfs dan nog, kan ik op basis van alles wat ik zie en hoor en lees toch wel concluderen dat hij psychotisch is geweest.” *

Psychose of vrije keuze?
Toch achtten de OvJ's hem niet zo verward als de psycholoog: "De officieren van justitie hebben er voorts op gewezen dat de politie en het openbaar ministerie vanaf 5 mei 2018 op geen enkel moment de indruk hebben gehad dat de verdachte in een psychose verkeerde. Integendeel, de verdachte, die vele malen is gehoord, heeft telkens geprobeerd zijn verklaring bij te stellen in zijn voordeel en is berekenend te werk gegaan. Uit zijn verklaringen en OVC-gesprekken blijkt geen verwardheid, maar een berekenende, rationale gedachtegang. De officieren van justitie gaan ervan uit dat de verdachte onder invloed stond van een stoornis, maar dat die stoornis niet zo ver ging dat hij geen keuzevrijheid meer had."

De rechtbank volgt vertrouwt echter volledig op de psycholoog, en oordeelt: "Het handelen van de verdachte werd volledig door deze stoornis bepaald."

"Was sprake van voorbedachte raad?"
Hoogtepuntje in de behandeling: pleegde Malek zijn moordpogingen met voorbedachte rade?

Fostok heeft verklaard eerst een kerk binnen te willen hebben gaan, maar stond voor een gesloten deur. Geen moskee. Een kerk: "Met dit mes is hij in de dagen voor 5 mei 2018 tweemaal naar de Nieuwe Kerk in Den Haag gegaan om daar mensen te gaan steken en te doden." Toch ziet de rechtbank geen religieus motief. Ook niet als we dit tegenkomen in de tekst: "Ten tijde van het ten laste gelegde verkeerde de verdachte volgens de psycholoog en de psychiater in een ernstige paranoïde psychose met achtervolgingswanen, die qua inhoud sterk ingebed was in zijn culturele, religieuze context."

Ook heeft Fostok verklaard dat hij door de politie gedood wilde worden. Het woord 'martelaarschap' komt in ons op, maar wordt nergens in het vonnis gebruikt. Hij kwam wel uit een moskee: **“Ik ben vanuit de moskee naar Hollands Spoor gegaan, en toen ben ik richting Rijswijk gegaan". Uit een andere verklaring: "Ik ben naar het pleintje gegaan waar dat probleem is voorgevallen. Ik voelde benauwdheid in me. Dat zat al een paar dagen in me. De reden waarom ik daar naartoe ben gegaan, ik verwond daar mensen en de politie schiet me dood. Dan is mijn doel bereikt.” 

Klinkt ons allemaal vrij bekend uit eerdere vertellingen van 1.001 bloednacht. Maar in het vonnis geen verdere uitleg over de religieuze motieven onder de psychose. Lang verhaal kort: "De rechtbank acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte heeft gehandeld met voorbedachte raad." Dus psychose plus voorbedachte rade kan. Maar kan een psychose dan niet religieus gemotiveerd zijn..?

**Hoezo geen terroristisch oogmerk?
**De definitie van terreur wordt geschetst aan de hand van enkele voorbeelden. Mohammed Bouyeri, duidelijk een terroristisch motief. Een andere zaak, waarin iemand twitterde dat hij een bom zou laten afgaan in een Haagse straat, werd ook als een terreuroogmerk beoordeeld. Fostok, die daadwerkelijk een bloedbad aanrichtte in de publieke ruimte, echter niet. Had hij soms eerst op Twitter moeten aankondigen dat hij mensen neer ging steken? Is de daad zelf niet veel beangstigender dan een gek die "Bom!" roept op een sociaal medium? Kennelijk niet, in dit land.

"Uit het duidingsrapport van Nuance door Training en Advies (echt waar - red.) volgt dat de verdachte een radicaliseringsproces heeft doorgemaakt en er extremistische ideeën op nahoudt: dit uit zich in vijanddenken, geweldslegitimatie en een vertrouwensbreuk ten aanzien van het systeem, aldus het rapport." Maar: hij wijst de democratie niet af en wil het systeem niet ontwrichten "vanuit politiek-extremistische beweegredenen. Volgens de deskundigen heeft de verdachte zijn daad gepleegd vanuit extremistische motieven waarbij géén verbondenheid bestond met een terroristische groepering." Wellicht, maar wel een religieuze toch? Het hele verhaal is doorspekt van (verontrustende) verwijzingen naar de islam. Ook het NTA-rapport zegt "dat de verdachte af en toe bizarre uitspraken deed en aangaf dat hij in de gaten werd gehouden door een geheime organisatie en sprak over zaken die alleen hij waarnam, zoals een oog op de muur, beeld van vader en de profeet op het gebedskleed en het horen van geluiden die anderen niet horen." Dat klinkt niet alleen als gek, dat klinkt als een geloofsgek.

De dader als slachtoffer en jihad-motieven genegeerd
Toch oordeelt de rechtbank dat hij wellicht extremistische ideeën had bij zijn daden, maar dat zijn doel daarmee niet automatisch "het vrees aanjagen van (een deel van) de Nederlandse bevolking" was. Dat is een nuance die je ook maar net andersom moet wíllen bekijken natuurlijk: Dat het volgens de rechtbank niet zijn doel was, betekent nog niet dat het wel de uitkomst van zijn acties was. Maar ja: in dit land redeneren we vanuit de dader als slachtoffer, niet vanuit slachtoffers en de samenleving als slachtoffers. Duidelijk te zien hier.

En dan nu het meest bizarre stukje: het feit dat hij bij herhaling, op Facebook en in afgeluisterde gesprekken, over 'jihad' gesproken heeft, "dat hij geen spijt heeft van zijn daden, dat hij zijn daad voor Allah heeft gepleegd, dat diegenen die niet in de Islam geloven naar de hel zullen gaan, en dat hij een martelaar zou worden" : het wordt doodleuk genegeerd in het vonnis: "Deze uitspraken kunnen weliswaar als radicaal en extremistisch worden gezien en zeggen wat over de gedachtewereld van de verdachte en zijn mogelijke motieven, maar vormen, mede gezien het gegeven dat deze ideeën vanuit zijn paranoïde angst werden ingegeven, evenmin bewijs voor het bestaan van een terroristisch oogmerk voor zijn daden op 5 mei 2018."

"Zonneklaar"
Wat moet je in godsnaam zeggen als jihadi, om als jihadi gezien te worden in deze rechtsstaat? Dit in ieder geval niet: de rechter noemt het letterlijk "zonneklaar" dat Fostok in het Facebookfilmpje psychotisch was - niets met de islam te maken.

En die omhoog wijzende wijsvinger en de Takbir dan, die hij zichtbaar voor de hele wereld deed nadat de politie hem neerschoot? “het roepen van de takbir en de shahada met tawheed gebaar in dit geval niet specifiek verbonden [zijn] aan het jihadisme, maar kwamen voort uit het gevoel van naderende dood.” Ahaaaa. Okee dan. Ook niks met motieven voor moordpogingen te maken, dus. 

Dus: "Dit alles leidt tot de slotsom dat de rechtbank niet bewezen acht dat de verdachte met terroristisch oogmerk heeft gehandeld en hij zal van dat bestanddeel in de feiten op dagvaarding I onder 1, 2 en 3 worden vrijgesproken."

Oftewel: als deze daden van een vrome moslim u beangstigen, is dat uw eigen probleem, burger. Het was niet Maleks bedoeling. En zo kwam de rechter bij het onverwachte, absurde en volstrekt ongeloofwaardige oordeel: "De rechtbank concludeert dat de verdachte afschuwelijke strafbare feiten heeft gepleegd, maar geen strafbare dader is. Aan hem kan en mag geen straf worden opgelegd als vergelding voor het leed dat hij de slachtoffers heeft aangedaan."

Lees: Sorry slachtoffers, Malek is een groter slachtoffer dan jullie.

Wel kreg hij dus Tbs met dwangverpleging. *"Daarbij is de duur van de Tbs-maatregel niet in tijd beperkt, omdat de verdachte tegen meerdere mensen grof fysiek geweld heeft gebruikt." *

Lees: Als hij in de tbs-kliniek weer netjes zijn antipsychotica slikt, staat ie alsnog over een jaar weer met proefverlof in de Den Dolderse bossen.

De hele uitspraak leest u hier terug. Lezersvraag: Zijn zij nou gek, of zijn wij het?