Geenstijl

Het debat tussen Kamerlid Thierry Baudet en minister Karin Hilgur Ollongren liet zien wat er misgaat. Blinde loyaliteit aan een regeerakkoord in plaats van persoonlijke integriteit van een minister.

Eerst wordt er achter gesloten deuren een regeerakkoord gemaakt, daarna volgen doelredeneringen om politieke keuzes te onderbouwen. Een minimale parlementaire meerderheid die tegen de wil van de kiezer ingaat.

Forum voor Democratie maakte een punt, en Kasja kwam niet verder dan verwijzingen naar kwalificaties van de Raad van State en de ambtenaren van haar ministerie. De mini-ster had zelf geen positie of inhoud. Ze bleef haar ingefluisterde standpunt herhalen, daardoor kreeg het debat een herhalend karakter en kon de voorzitter de avond afhameren.

De huidige referendumwet eist in artikel 8 lid 1 dat wetten pas acht weken na publicatie in werking treden. Lid 2 schrijft voor dat wetten waarin een eerdere inwerkingtreding beoogd wordt, van rechtswege worden opgeschort totdat die termijn wel verlopen is. Artikel 12 lid 1 regelt dat een noodwet die eerder in werking treed, nog steeds achteraf referendabel is.

De debatten gingen over terugwerkende kracht. Een vreemde, want het wetsvoorstel beoogt alleen terugwerkende kracht vanaf het moment van publicatie in de Staatscourant, terug tot het moment van ondertekening door de Koning. In die periode kan sowieso geen referendum worden aangevraagd, die tekst heeft geen toegevoegde waarde.

De vraag die overblijft, is of een eerdere wet werking heeft op een latere wet. Volgens de Raad van State is de macht van de huidige wetgever absoluut, en kan deze het hele wetboek overrulen. Er is op de grondwet na volgens de Raad van State geen enkele garantie op een betrouwbare overheid. De senaat faalt overigens die grondwet te bewaken, dus dan blijft niets van de rechtsstaat over. 

De vraag in de Paleizen van Justitie wordt straks of dat klopt, en nog belangrijker, of de wetgever met dat plan succesvol is geweest. Als het al kan, is het gelukt? Het kabinet verkiest jarenlange juridische procedures boven het risico op een adviserend referendum. Een pyrrusoverwinning, want die mening wordt toch wel geuit en genegeerd.

Dan verdwijnt bij een negatief vonnis of arrest niet alleen nog meer vertrouwen in de politiek, maar ook vertrouwen in de rechtsspraak. Die magistraten worden straks als handlangers van de politiek gezien. Als het kabinet hiertoe bereid is om een ongewenst advies te voorkomen, waartoe zijn deze bestuurders in staat als er echt iets op het spel staat?

Het vertrouwen van de kiezer krijgt op deze manier de ene klap na de andere. Het Oekraïne-associatieverdrag was de eerste wet die referendabel werd, dankzij een kleine vertraging in de senaat. Nog vóór een tweede referendum, zonder evaluatie, wordt na een n=1 onderzoek via spoedprocedures het referendum afgevoerd. 

**Spoed
**Wetten met terugwerkende kracht in laten gaan is een behoorlijke aanval op het rechtszekerheidsbeginsel. Normaal gebeurt dat alleen om grove fouten in wetgeving te herstellen. Nederland gaat niet kapot aan een referendum over referenda. De politiek kan het advies negeren en daarmee gevreesde of geveinsde schade voorkomen, er is geen enkel belang.

Het referendum afschaffen via een achterdeurtje en juridisch gekonkel waarover binnen de wetenschappelijke sector geen consensus bestaat, geeft vooral onzekerheid, onbegrip en strijd in de rechtszaal en daarbuiten. Het is de nekslag voor het vertrouwen in de politiek. Vele malen slechter dan het negeren van een raadgevend referendum over referenda. Het spoedeisend belang ontbreekt in ieder opzicht.

**Stem
**Een verbod op een raadgevend referendum, is een verbod op een vredige, transparante en aftelbare demonstratie. Voor dit deel van het regeerakkoord is geen basis binnen de ideologie van D66, zijn verkiezingsprogramma, de meerderheid van zijn electoraat en de meerderheid van zijn partijleden. Het is daarom onjuist dat geen enkel Kamerlid van D66 die stem vertegenwoordigde. 

De fractiediscipline was absoluut, ondanks het gebod dat volksvertegenwoordigers stemmen “zonder last”. (zonder opdracht van boven, zie artikel 67 lid 3 uit de grondwet.) Deze handelswijze is afgekeurd door de burgerij in het laatste Nationaal Kiezersonderzoek. (PDF p7) Politici hebben de mond vol over de kloof, terwijl ze met de schep in de hand de kloof verder uitgraven en verbreden.

**Senaat
**De coalitie heeft begin april alle 38 stemmen nodig om ons referendum op deze abjecte manier te slopen. De senaat tilt deze stemming over de gemeenteraadsverkiezingen heen, blijkbaar is de haast selectief. Senator Hans Wiegel doorbrak in 1999 de partijdiscipline van de VVD, blokkeerde het correctief referendum en veroorzaakte een kabinetscrisis. 

Hopelijk zit er in deze coalitie een senator die deze nacht herinnert, die herinnert waarvoor D66 is opgericht, die de huidige wetgeving kent, die een voorliefde heeft voor het volgen van rustgevende procedures, die herinnert wat de verkiezingsprogramma's van 60% van de Tweede Kamer beloofd hebben en die weet wat de ruime meerderheid van de kiezers wil.

Referenda werken prima, het is de representatieve democratie die faalt haar kiezer te vertegenwoordigen.