Knip, plak

D66-informateur Hans Wijers noemt VVD-leider Dilan Yesilgöz een feeks. Lijkt een onschuldig woordgrapje, maar er gaat een eeuwenoud systeem van vrouwenhaat, marteling en uitsluiting achter schuil – en een diepgewortelde angst voor mondige vrouwen met macht.

(...)

Deze gruwelen lijken nogal ver af te staan van het nieuwsfeitje dat vandaag passeerde: dat D66-informateur Hans Wijers VVD-leider Dilan Yesilgöz omschreef als 'de feeks van de VVD'. En natuurlijk werd de kreet gretig overgenomen op sociale media. 'De feeks van de VVD'!

Wat hebben die eeuwenoude martelingen te maken met Wijers' venijnigheidje over Yesilgöz, dat woordgrapje waar de D66-informateur en zijn appgroepje waarschijnlijk erg mee in hun nopjes waren, net zoals hun Twittervolgers? 

Veel meer dan je denkt. Feeks spreekt namelijk boekdelen over de manier waarop Wijers – en met hem hele volksstammen – naar vrouwen kijken. Het is niet de eerste keer dat Yesilgöz voor feeks is uitgemaakt, sterker nog, het is schering en inslag dat een vrouwelijke machthebber die titel krijgt opgespeld. Bij de dood van Margaret Thatcher haalde de single Ding-Dong! The Witch is Dead nummer twee in de Britse hitlijsten. De Amerikaanse oud-presidentskandidaat Hillary Clinton, ‘the Wicked Witch of the Left’, kwam op memes veelvuldig langs met puntmuts en haakneus, net als ‘Oberhexe’ Angela Merkel. Feeks staat in een lange traditie.

Pas als je de wortels van die traditie kent, begin je te horen welke bijklank het woord feeks eigenlijk heeft. Wie dat woord gebruikt, slaat een akkoord aan dat allerlei beelden en ideeën in ons wakker maakt. Het bevat een hoogconcentraat misogynie: alle (mannelijke) angsten voor ongrijpbare of machtige vrouwen worden erop geprojecteerd. En de term wordt nog altijd gebruikt om te zeggen: vrouw, ken je plaats. Achter de figuur van de feeks gaat een heel systeem van ideeën en angsten schuil – ideeën die nog altijd opspelen wanneer een vrouw zich doet gelden.