Geenstijl

Vrouwe Justitia ziet het halen van uitstootplafonds als een mensenrecht

In de week dat het Britse Lagerhuis voor vrijheid en Brexit stemde, bekrachtigde onze Hoge Raad het Urgendavonnis. Het kabinet had nog de ijdele hoop dat de Hoge Raad de rechtbank zou terugfluiten. Wat Rutte beleefde als vrijblijvende, dromerige idealen in de internationale diplomatie is nu star verankerd in jurisprudentie en brengt boeren en bouwvakkers tot stilstand.

Vrouwe Justitia ziet het halen van uitstootplafonds als een mensenrecht. Volgt daarin de lijn dat teveel CO2 klimaatverandering veroorzaakt, en vervolgens dat die klimaatverandering gevaarlijk is. Die gedachte is nodeloos complex, de verdubbelde concentratie CO2 in kantoren halveert denkvermogens. (De toegestane 1000 ppm CO2 in kantoren voorkomt alleen misselijkheid.)

Deze brede interpretatie van het mensenrechtenverdrag wordt gezien als de politicisering van de rechtsspraak. Het akkoord van Parijs geeft veel directer een klimaatdoelstelling en is door onze senaat geratificeerd. De EU tekende als voogd mee. De politiek beweegt in precies dezelfde richting, maar “het moet van Brussel” of “het moet van de Hoge Raad” is natuurlijk lekker makkelijk.

Hier halen bewindspersonen eerst internationaal een wit voetje, om daarna de invoering van pijnlijke maatregelen als een lijk in de kast over te laten aan hun opvolger. Rutte valt hier in zijn eigen zwaard. Dankzij activistische juridische procedures wordt het kabinet gehouden aan wetgeving die ze zelf geschreven heeft, of verdragen die ze zelf zijn aangegaan.  

De Hoge Raad bekrachtigd niet zo zeer het Urgenda-vonnis in het bijzonder, maar vooral de waarde van de Nederlandse handtekening onder een internationaal verdrag. Een appeltje-eitje, want de Nederlandse grondwet voorziet erin dat internationale verdragen voorgaan op ons interne wetgevende proces. Artikelen 93 & 94 zijn een gigantische backdoor in onze rechtsstaat.

Onze grondwet stelt strenge eisen aan de Nederlandse scheiding der machten, het Nederlandse wetgevingsproces en eventuele grondwetswijzigingen, maar accepteert gelaten, ongeclausuleerd en onvoorwaardelijke de inhoud van internationale verdragen. Verdragen die ontstaan in een ongekozen commissie, zonder toezicht, zonder notulen, hooguit gezamenlijke verklaringen.

De Tachtigjarige Oorlog was een onafhankelijkheidsstrijd. Met het Plakkaat van Verlatinghe namen we afstand van het katholieke juk van Madrid. De start van de Nederlandse republiek. De laatste wereldoorlog bevrijde ons van het juk van Berlijn. Nu laten we ons dwingen tot draconische lokale maatregelen, terwijl bomen in het buitenland goedkoper meer CO2 reductie kunnen veroorzaken.

Dit arrest is ook een streep door het gedoogbeleid. Het is niet aan het kabinet om beleidsmatig een deel van het wetboek te negeren. Stikstof werd alleen landelijk en op de lange termijn als globaal doel gezien, verdere uitstoot gedoogd. De vrijheid van een kabinet is niet onbegrensd, ook zij zijn gebonden door het wetboek. Dit gaat niet alleen om CO2 & PFAS en fosfaat, maar ook om THC.

Rutte geeft nog aan weglekeffecten en banenverlies niet te accepteren. Dat is prettig, anders zijn we water naar de zee aan het dragen. Banen naar het buitenland, terwijl de stikstof, koolstofdioxide, fosfaat en PFAS gewoon over de grens waait. De EU sluit om die reden geen nieuwe handelsakkoorden met landen die zich niet aan de klimaatdoelstellingen conformeren.

Helaas begint dit klimaatakkoord met het weggeven van historische uitstootrechten. Wat je in 1990 verkeerd deed, vormt de basis voor wat je in 2020 nog mag. Nederland deed het per inwoner al veel beter dan de China, VS, Rusland, VK, Canada, Duitsland, België en zo verder. Aardgas stoot veel minder CO2 uit per kWh dan andere fossiele brandstoffen zoals aardolie of kolen.

Landen die kolencentrales sluiten om door te stoken op gas kunnen deze doelstellingen gemakkelijk halen. Hier sluiten we gascentrales om door te gaan met windmolens en zonnepanelen, we vergeten accupakketten. Dichtbevolkte landen die al langer hun verantwoordelijkheid namen, beginnen met minder toegestane CO2 en missen betaalbare oplossingen.

Op basis van deze internationale verdragen en lokale jurisprudentie brengen wij nu onze economie, en daarmee financier van deze klimaattransitie op de knieën. Dit proces is geen race, het is een marathon. Dat win je op basis van gezonde voeding en training, niet vanuit wilskracht en tijdelijke uitputting. Er is niet alleen politiek draagvlak nodig, maar ook gewoon geld.

PBL schat 19 tot 26% CO2 reductie te halen ten opzichte van 1990. Net niet de 25% die beloofd is. Europa is eenzaam op deze weg. Nature schreef al in 2017 dat alle industriële landen hun beloften niet haalden. Gemiddeld stagneert de CO2-reductie in de VS en Japan. De VS trok zich terug, en zal zelfs als al hun beloofde maatregelen effect hebben, gaan ze meer uitstoten dan in 1990.

Klimaatactivisten leiden nu Nederland als klimaatvee naar de slachtbank. Ze trekken netjes over de wereldbol. Concurrerende economieën beloven plechtig mee te doen, stellen maatregelen uit, of trekken zich netjes terug. Deze landen laten dezelfde vonnissen zien, maar een tragere rechtsgang. Ons snellere juridische systeem maakte ons de eerste, maar zeker niet de laatste.

Rutte neemt zich nog voor dit arrest netjes uit te voeren, maar zal een Trump dat straks ook doen? In China of Rusland is zo'n zaak niet eens mogelijk. Deze juridische strijd zal het klimaat niet kunnen redden. Handelsembargo's tegen sterke vervuilers zullen meer effect hebben dan een failliete dominee met een warmtepomp en een leeg collectebakje.

Het wordt tijd dat de EU haar economische macht gebruikt, in plaats van zichzelf preventief sloopt.