3 voorbeelden

Met elke talkshow die op één of andere manier over het gevaar van populisme gaat, leek het een leuk idee om het over financieel populisme te hebben. Bij die talkshows verwarren ze nog wel eens een democratische wens met populisme dus de definitie van financieel populisme die ik hanteer is: een idee of maatregel die niet bedoeld is om het aangegeven probleem op te lossen, maar waar wel goedkoop mee gescoord kan worden, of een vaststelling die het goed doet bij de lezers maar financieel niet steekhoudend is. Er volgen nu 3 voorbeelden.

Het ABP kwam wederom in het nieuws. Nadat het al eerder heeft laten zien gedreven te zijn door politieke doeleinden en niet door rendement, heeft het ABP zich weer misdragen. De vorige keer moest Shell er aan geloven, nu zijn het de private equity huizen. Deze zijn goed fout; het zijn immers witte mannen met dure Wall Street pakken met van die bretels die daar werken. Oh ja, en ze hebben erg goede beleggingsresultaten behaald met het door het ABP ingelegde geld. Daarover moet ABP een bonus betalen (wordt ingehouden op de gemaakte winsten door de private equity huizen), wat van te voren is afgesproken. Nu met de grootte van ABP belegd vermogen in private equity, belopen deze bonussen in de miljarden (2,8 miljard), waar de pers lekker smeuïg over is gaan schrijven. Politici trekken aan de bel dat dit zo niet kan en de media haken er nog verder op in.

Hommeles!

Afgelopen weken ging het even los in Japan; door stijgende rentes in de VS en Europa, kwam er druk op de Japanse centrale bank (BoJ) te staan. Het Japanse monetaire beleid loopt al jaren voor op die van de grote Westerse centrale banken zoals de Fed en de ECB. De BoJ is in wezen een soort monetaire proeftuin. Na QE op zowel obligaties alsmede aandelen, heeft de BoJ ook yield curve control ingevoerd (YCC). En het leek er even op dat het beleid de afgelopen week zou falen, iets dat zeer waarschijnlijk tot een financiële crash zou hebben geleid. Voor nu zijn we gered, maar voor hoe lang is de vraag.

Er is al eens eerder over yield curve control geschreven hier op dit blog. De BoJ heeft sinds 2016 dit beleid ingevoerd en de korte rente zo op de -0,1% gezet en de 10 jaars op 0%. Dus de Japanse centrale bank accepteert het niet als de rentes van die looptijden uit de pas lopen. Nu heeft ze dat met een bandbreedte toegelaten want de huidige 10 jaars staat al een tijdje boven de 0% (zo rond de 0,06%).

Ontwaakt, verworpenen der aarde

Onderweg in de auto was ik aan het luisteren naar BNR Nieuwsradio, waar voormalig PvdA-minister Wouter Bos een onderzoek aanhaalde van het CPB; de luisteraar die de standaard platitudes van een linkse politicus verwachtte, werd op zijn wenken bediend. Gelukkig was daar nog Corné van Zeijl (Actiam), die Bos en het CPB nog even op hun plek zette. Mooie aanleiding voor een column dus. Wat was er nu aan de hand? Wel, de maakbare-samenleving-economen van het CPB vlogen weer eens uit de bocht met een rapport. In een toelichting in het FD stelt het CPB dat met name de overheidsuitgaven zorgen voor nivellering en dat de sterkste schouders niet de zwaarste lasten dragen. Dat zijn nog eens boude uitspraken. Echter, de ene vaststelling is een open deur van heb ik jou daar en de tweede is gewoon niet waar.

De onderzoekers van het CPB vlogen het onderwerp wat anders aan dan normaal, want er werd niet alleen gekeken naar de inkomstenbelasting. Zoals de lezer van dit blog zal weten, heeft de wat welgesteldere belastingplichtige vaak één of meerdere bv's. Niks bijzonders, maar dergelijke constructies kunnen gebruikt worden om belasting uit te stellen. Zo kan de eigenaar van zijn eigen bv lenen, waardoor er nog geen belasting betaald hoeft te worden (het wordt immers niet als dividenduitkering gezien). Het CPB heeft daarom dit (en wat andere foefjes) meegenomen als inkomen om beter zicht te krijgen op wat er nu verdiend wordt, om het zo beter te kunnen afzetten tegen de betaalde en ontvangen belasting als percentage van het zodanig aangepaste inkomen.

de huidige omstandigheden geven maar weer eens aan dat de agrarische sector van strategisch belang is

Door de Russische inval bij buurland Oekraïne staan niet alleen de steden van laatstgenoemde in vuur en vlam maar ook de wereldhandel. En dit is nog maar het begin. Waar deze verstoring veelal economisch van aard is, is de verstoring in agri desastreus te noemen. Door het militaire conflict zullen er meer doden vallen buiten dan binnen de Oekraïne. Hopelijk trekken politici ook de juiste conclusies over deze situatie , de achterliggende dynamiek en de wereldwijde gevolgen.

Rusland is nu voor een groot gedeelte geïsoleerd, waardoor haar export flink wordt bemoeilijkt. Voor Oekraïne is het praktisch onmogelijk gemaakt om te exporteren door het Russische leger en de schade die het heeft aangericht. En dit heeft grote consequenties.

Het is namelijk nog steeds oorlog

Vorige week werd de ontstaansgeschiedenis beschreven van de oorlog in Oekraïne. De context is essentieel om te begrijpen wat Rusland heeft doen besluiten tot een inval. Helaas wordt in dit soort conflicten een dergelijke context vaak gelijkgeschakeld met "pro" of "contra" Rusland (of erger, Poetin!). Niks van zulks; de context is geen excuus maar geeft een verklaring over het hoe en waarom. Naar mijn mening belangrijk, want er kan geen oplossing zijn zonder begrip van wat er speelt, bij alle betrokken partijen.

Hoe je de aanloop naar de Russische inval ook ziet, het lijkt er sterk op dat Poetin zich flink heeft misrekend. Veel van de KPI's (key performance indicators) die hij zich had gesteld zijn absoluut niet behaald. Sterker nog, hij heeft de situatie voor Rusland verergerd. Het grootste gedeelte van de Russische financiële sector is uit SWIFT gegooid (het internationale betalingssysteem), Russische bezittingen buiten Rusland worden in beslag genomen, de Russische handel is nu zeer verhinderd, de Russische centrale bank kan niet bij haar buitenlandse tegoeden, de EU & NAVO zijn in decennia niet zo eensgezind geweest als nu, NAVO lidstaten vallen over elkaar heen met verhogingen van het defensiebudget en vele voormalige USSR staten rennen nu zo in de armen van de EU en/of de NAVO.

Waar is het fout gegaan?

Wordt dit een column met hoe slecht Poetin wel niet is? Of hoe slecht de EU wel niet is? Ja en ja! De oorlog tussen Rusland en Oekraïne is een gevolg van de geopolitieke zetten van de afgelopen decennia. De meeste politici en experts in de media stellen dat niemand dit had voorspeld, dus die Putin moet wel van het padje zijn om hetgeen te doen wat als onmogelijk werd geacht: Oekraïne binnenvallen. Deze stellingname toont een beperkt historisch besef aan in combinatie met een etnocentrische inslag en negeert compleet de eigen rol die het Westen heeft gespeeld in de aanloop naar dit conflict.

De context van dit conflict begint al in een ver verleden, maar om de word count van deze column binnen de perken te houden, begint dit verhaal pas rond de val van de muur. Het Russische rijk was op de knieën gebracht (mede door Afghanistan, waar later op wordt teruggekomen). Uiteindelijk viel De Muur en kwam er al snel het plan voor de unificatie van Oost- en West-Duitsland. De experts zagen natuurlijk gelijk in dat deze unificatie de potentie had om NAVO linie een stuk oostwaarts te verschuiven. Vandaar de belofte werd gemaakt aan de dan nog USSR om de NAVO “not one inch eastward” te laten uitbreiden.

\

Vorige week werd Ray Dalio’s verwachting van een burgeroorlog op Amerikaanse bodem in GeldBlog besproken. De vervolgvraag was of de essentiële ingrediënten die Dalio heeft aangestipt ook in de EU te vinden zijn.

Eén van de ingrediënten is zeker aanwezig: het lage vertrouwen in de overheid en de rechtspraak. Voor de gemiddelde Nederlander zijn deze (zie hieronder) OECD-cijfers geen verrassing. Immers, hoe vaak heeft Rutte, de Jonge, Opstelten, Kaag, Hoekstra, etc. etc. gelogen de afgelopen jaren? Het kabinet is er zelfs op gevallen. Maar we hebben nu doodleuk dezelfde regering met dezelfde poppetjes! Dat doet het vertrouwen natuurlijk weinig goeds. En hoe vaak hebben parlementsleden het partijbelang laten prevaleren boven het landsbelang? Soortgelijke ontwikkelingen zijn bij vele EU lidstaten waar te nemen.

1672 all over again

Dit is niet de voorspelling van Willem Engel of Marc Overmars, maar van de hedgefund manager Ray Dalio. Zijn firma Bridgewater Associates is het grootste hedge fund ter wereld, dus de man is niet zo maar iemand. Wat bezielt Dalio om deze boude uitspraak te doen?

Dalio is controversieel, iets wat hij wel moet zijn want met een grijze muis attitude bouw je niet het grootste hedge fund ter wereld op. Dalio’s cycli zijn eerder aan bod gekomen in dit blog; ondergetekende kan zijn historisch perspectief dan ook zeer waarderen (maar zijn visie op China niet zo zeer). In zijn meer recente posts op sociale media benadrukt Dalio de verwachting van een burgeroorlog. Zijn visie heeft betrekking op de VS, maar dat sluit niet uit dat dit bij andere landen ook het geval zou kunnen zijn, dus bij deze een vluchtige analyse over het hoe en waarom.

Dalio spendeert enorm veel tijd aan het doorgronden van het verleden. Gecombineerd met zijn kennis van politiek en economie, stelt dat hem in staat om veel gebeurtenissen te verklaren door het gebruik van cycli. Ray ontwaart in de geschiedenis vele soortgelijke gebeurtenissen die hij aan elkaar verbindt met een causaal model. Zo heeft hij veel tijd besteedt aan de opkomst en ondergang van supermachten, waaronder de Nederlandse.

Ray vond opmerkelijke gelijkenissen in alle fases; van opkomst tot neergang. De interactie tussen (geo)politiek, economie en monetair beleid zijn hoofdingrediënten. Door deze cycli te herkennen, heeft Dalio altijd kunnen identificeren waar in de cyclus zich een land bevindt en waar er dus bepaalde beleggingskansen dan wel gevaren liggen. Het heeft hem in staat gesteld om zich te ontdoen van alle ruis; de seculiere trends die hij heeft waargenomen veranderen immers niet plots.

Heb je een huis met mooie papieren winst, kan je dokken

Nou, als links het over eerlijk heeft, dan weet u het wel. Mooi scoren met zo’n heerlijke objectieve maatstaf:  “eerlijk”. Een andere en hoger vermogenstaks willen de linkse partijen GL, PvdA, SP en Volt (George Soros wil hogere vermogensbelasting wereldwijd dus dan moet Volt dat ook natuurlijk. Iets met hand, voeden en bijten). Gezamenlijk hebben zij een soort manifest aan de deur van de fabrieksdirecteur gespijkerd wetsvoorstel ingediend. Maar in hun kinderlijke onschuld en economische onwetendheid, slaan ze de plank mis en komen ze met de verkeerde oplossing voor het verkeerde probleem. Classic!

Allereerst de vaststelling over vermogensongelijkheid. Best leuk als je een probleem waarneemt, maar de volgende stap zou een analyse moeten zijn naar de oorzaken van de toename in vermogensongelijkheid. Dat doet dit linkse blok natuurlijk niet; het stelt symptoom vast en wil dat dan gaan “managen”.

Maar het gebrek aan analyse leidt er ook toe dat het linkse blok geen idee heeft wat de compositie is van dit vermogen. Zoals de meeste mensen wel weten (linkse politici uitgezonderd), is het vermogen van velen het eigen huis. Omdat de huizenprijs zo is gestegen en de armere medemens geen huis bezit of een huis heeft met een kleinere waarde, zien zij geen of een kleinere absolute toename in hun vermogen en tadaa er is toenemende vermogensongelijkheid.

Vraag is dus waarom de huizenprijzen zo stijgen? Als garnering zou ik zeggen: HRA, startersbonus, opkoopverbod, gemeentes & landposities, verstikkende regels, de vermogensbelasting (lol!), oplopende bouwkosten en immigratie. Horen we daar het linkse blok over? Nee, natuurlijk niet. Achter bijna al deze elementen zit de overheid! Ook klassiek; overheid creëert een probleem, stelt probleem vast, en draagt zichzelf aan als de oplossing (met verkeerd beleid nogmaals).