Geenstijl

Samen achteruit

Bassiehof had deze week een aanvaring met PvdAGroenLinks-lijstduwer Erik van Muiswinkel. Ik had partijvoorlichter Floor Temmink donderdag gevraagd hoe voorzitters Esther-Mirjam Sent (Rood), Katinka Eikelenboom (Groen) en de Grote Kleurenmenger Frans Timmermans aankeken tegen hun kersverse nummer 62 op de lijst en het feit dat deze vorig jaar een bizarre complottheorie had verspreid over de Hamasaanslagen van 7 oktober 2023. Temmink liet per kerende post weten dat PvdAGL niets met dergelijke desinformatie en nepnieuws te maken wil hebben en dat ook de komediant in kwestie daar afstand van nam. Diezelfde avond nog bleek dat Van Muiswinkel daar in werkelijkheid toch anders over dacht: hij verlegde de partijlijn eigenhandig naar een Bas Paternotte/kan ons niks verrotte (lekker gewerkt, Rijmpiet) en andere vuiligheid. PvdAGL is een partij vol januskoppen, zoveel is duidelijk. Want ons brengt op de geschiedenis van de lijstduwer in het algemeen en de rol van de toen nog PvdA in het bijzonder.

De eerste lijstduwer in de moderne betekenis – wel op het stembiljet maar weigeren de Kamer in te gaan – was VVD’er Pieter Winsemius in 1989. De oud-minister behaalde 74.000 voorkeurstemmen maar wilde uitsluitend als bewindspersoon in het Haagse terugkeren. Dat gebeurde pas in 2006 toen hij een minister die na de Schipholbrand was afgefikt ging vervangen. Dat was sowieso een goed jaar voor lijstduwers. De Partij voor de Dieren zette toen als eerste met 15 stuks een beestenboel aan BN’ers (al dan niet met hun toestemming) op de kandidatenlijst. Tevens de keer dat Paul Cliteur en Georgina Verbaan op dezelfde kieslijst stonden.

In datzelfde 2006 was toenmalig minister voor bestuurlijke vernieuwing en Koninkrijksrelaties Alexander Pechtold (D66) bezig met een wetsvoorstel (dat er uiteindelijk nooit kwam, zijn VVD-opvolger Atzo Nicolaï vond het wetsontwerp teveel ruiken naar cliëntelisme en smeet het in de prullenbak) om de voorkeursdrempel te verlagen van 25 procent van de kiesdeler naar 12,5 procent. De PvdA-fractie maakte zich vervolgens zorgen over wat dat voor effect zou hebben op lijstduwers. Straks zit je met allemaal lui die verkozen zijn maar niet hun zetel willen innemen, nietwaar. Zou het niet een idee zijn als meneer de minister een verbod uitvaardigde op lijstduwers die op de lijst komen te staan terwijl ze expliciet meedelen geen zitting te nemen als ze eenmaal gekozen zijn, vroegen de PvdA’ers zich af. Maar Pechtold voelde niets voor de suggestie van de sociaal-democraten, dat was volgens hem toch echt ‘de eigen verantwoordelijkheid van politieke partijen’. En daar kon de PvdA-fractie het mee doen. Lid van die fractie was… Frans Timmermans.

Da’s dezelfde Frans Timmermans die dus 19 jaar later zijn zegen geeft aan maar liefst 20 (schrijve: twintig) lijstduwers die nooit hun zetel zullen innemen. Schijtlijsters (A. Lubach, 2021) zoals hoogbejaarde oud-politici uit eigen kring, types als de babbelende bijzettafel Nynke de Jong, Eminem Onguur en dus de man die vorig jaar een allang ontkrachtte complottheorie de wereld instuurde waarin de schuld van een ongekende islamistische sadistische moordpartij in de schoenen van het slachtoffer werd geschoven.

Huichelaar.