Desinformatie bovendien

Niet alleen Frans Timmermans en die andere spijbelende Kamerleden maakten dinsdag van Keti Koti een klerezooi. Wie de volgende dag NRC openslaat, komt terecht in een parallelle werkelijkheid. “Ongeduld over herstelbetalingen bij Nationale Slavernijherdenking: ‘Maak van beloften nu ook beleid’”, kopt de krant woensdagochtend. Even verderop in het artikel: “Na de excuses zouden herstelbetalingen volgen, om de achterstelling aan te pakken van nazaten van tot slaaf gemaakten.” Een keiharde leugen, die schadevergoeding is nooit beloofd. Sterker: meerdere kabinetten hebben duidelijk gemaakt dat er geen sprake van herstelbetalingen kan zijn. Iets wat de Tweede Kamer donderdagavond laat nog maar eens bevestigt.

Al bijna drie jaar leven er tot ongeïnformeerde gemaakten van allerlei kunne in de waan dat er herstelbetalingen staan aan te komen voor nazaten van door Nederland verhandelde slaven. Maar daar is zoals toenmalig minister-president Mark Rutte een paar dagen voor de excuses van de staat (dus niet van u en ik, dat zou bizar zijn) in december 2022 duidelijk maakt, nóóit sprake van geweest. Toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Hanke Bruins Slot (CDA) bevestigt dat in 2023 nog eens in de Nationale Vergaderzaal: die herstelbetalingen kan men op zijn buik schrijven.

Wel wordt er een slavernijmuseum opgericht en is er een haperend fonds van 200 miljoen euro beschikbaar ‘voor maatregelen op het terrein van bewustwording, betrokkenheid en doorwerking’ (en grensbewaking, een gisse Joost Eerdmans (JA21) wist recent 8 ton los te praten). Maar hoe hard er ook om herstelbetalingen geschreeuwd wordt – activist Mitchell Esajas wil alleen al van de stad Amsterdam 25 miljard euro – het gaat niet gebeuren.

Dat museum is overigens een alleraardigst idee. De kennis over het Nederlands slavernijverleden is beperkt, ook die over slavernij in het algemeen. Er valt nog genoeg te leren over de trans-Atlantische slavernij, die in Afrikaanse koninkrijken zoals de Ghanese Ashanti (hoi Akwasi), net zoals de Arabische – en Aziatische rijken die hun zakken dankzij slavernij vulden. Bovendien is er ook nog moderne slavernij in landen zoals Qatar (er worden wereldwijd nog steeds zo’n 50 miljoen mensen als slaaf gehouden) en vergeet Gert-Jan Segers niet.

Fonds en museum kunnen al met al bijdragen aan die gewenste bewustwording, betrokkenheid en doorwerking, al is het onduidelijk waarom dat door een omstreden non-valeur als John Leerdam (PvdAGroenLinks) geregeld moet worden. Wat die drie doelstellingen zeker niet bevordert, is NRC dat nepnieuws en desinformatie over herstelbetalingen verspreidt.

Wellicht was het artikel in de courant de reden dat DENK-voorman Stephan van Baarle het donderdag daarom toch probeerde. Tijdens een afrondend debat over het slavernijverleden dient hij een motie in over ‘een commissie instellen voor uitwerking van een voorstel tot herstelbetalingen aan nazaten van tot slaaf gemaakten’. Minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark (NSC) ontraadt de motie net zoals haar voorgangers: “Het is staand beleid dat de regering dit niet doet.”

’s Avonds laat wordt er gestemd. De motie van DENK wordt alleen gesteund door de Partij voor de Dieren: dat zijn in totaal zes zetels. NRC kan nog meer verzinnen, de belastingbetaler blijft voorlopig gevrijwaard van de ketenen der herstelbetalingen.