Geenstijl

Over de JSF, Uruzgan en communisten

*Frans Timmermans doet al zo lang mee in de politiek dat er een hele generatie jonge PvdA’ers en GroenLinksers is opgegroeid die eigenlijk geen idee heeft wie hij is. Voor die jongelui (en ouderen met een minder goed geheugen) is dit stukje bedoeld. *

Eind 2010 barst Cablegate los, klokkenluidersclub Wikileaks gooit zo’n 250.000 geheime diplomatieke berichten van de Amerikanen uit de periode 2003 tot en met 2010 op straat. Daar zitten ook berichten van de Amerikaanse ambassade in Den Haag aan Washington tussen. Telegrammen waarin Timmermans als PvdA Kamerlid en later staatssecretaris voor Europese Zaken vaak figureert. Timmermans is al jarenlang een graag gezien gezicht op de ambassade, de eerste keer dat hij in de database genoemd wordt, is in juli 2003 inzake een afspraak met de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken Elizabeth Jones. Miljardair Roland Arnall - hij verdiende zijn fortuin met ACC Capital Holdings, deze hypotheekboer bleek later één van de aanstichters van de wereldwijde kredietcrisis – was van 2006 tot en met 2008 (het jaar waarin hij plotseling overleed) de Amerikaanse ambassadeur in Nederland. Die positie had hij te danken aan president George W. Bush (voor progressieven de Orange Man Bad van zijn tijd) voor wie Arnall miljoenen dollars aan donaties had binnengehaald. Arnall en Timmermans konden het goed vinden, zal zo blijken.

“Timmermans is a direct and honest contact who is well-plugged in to the coalition formation talks.”, telegrafeert Arnall op vrijdag 2 februari 2007 aan zijn bazen in Washington na een gesprek met de Limburger. Het memo komt terecht op onder meer de bureaus van inlichtingendienst CIA, de militaire top van de VS en de Nationale Veiligheidsraad, één van de belangrijkste adviseurs van Bush. Vijf dagen later komen CDA, PvdA en ChristenUnie tot een coalitieakkoord, het vierde kabinet Balkenende is geboren. Timmermans wordt staatssecretaris van Buitenlandse Zaken met de EU in zijn portefeuille.  

Het is voor de Amerikanen zo'n belangrijk memo omdat Timmermans de PvdA-inzet voor de JSF onthult: na jarenlang tegenstander te zijn geweest is hij nu voor de aanschaf van het gevechtstoestel. "PvdA will push for an independent, third-party review of the JSF business case to be completed by the end of 2007. Should the review go according to plan, Timmermans said PvdA will be able to "save face," and acknowledge that JSF "makes sense." At any rate, Timmermans said the Dutch are "past the point of no return" on withdrawing from JSF program participation."

Het zal echter tot 2013 duren voordat de PvdA definitief voor de JSF tekent. In 2010 valt namelijk dit laatste kabinet van Balkenende en keert de PvdA terug in de oppositie alwaar de sociaaldemocraten om electorale redenen weer tégen de JSF zijn. Maar in 2013 in het kabinet Rutte-Samsom zijn ze - na onderzoek - weer voor. Precies zoals Timmermans - inmiddels minister van Buitenlandse Zaken - de Amerikanen jaren eerder voorspeld had.

Die val van dat kabinet in 2010 heeft te maken met een onderwerp waarover Timmermans ook vaak met de Amerikanen spreekt: de Nederlandse rol in Afghanistan en Uruzgan in het bijzonder. Op vrijdag 9 november 2007 spreekt Arnall ook met Timmermans - inmiddels dus staatssecretaris - over een lijst aan onderwerpen waaronder Afghanistan en Uruzgan. Timmermans is letterlijk vanuit de ministerraad naar de ambassade gelopen: "Timmermans had just returned from the Dutch cabinet meeting, where Afghanistan was discussed", noteert Arnall.

In een afsluitend comment benadrukt Arnall het belang van zijn contacten met Timmermans: "Although his "official" portfolio covers European and Cultural Affairs, Timmermans is amajor behind-the-scenes player within the Labor Party (PvdA) on foreign and defense policy issues generally, including the Uruzgan extension. Timmermans' support, while still in opposition, for sending Dutch troops to Uruzgan was one of the key factors convincing PvdA leader Wouter Bos to support the original deployment decision in 2005. Now that the issue of a new referendum on the EU reform treaty has been settled in the Balkenende government's favor, Timmermans appears to be focusing on European Energy policy as his next big project. His views on this subject will carry weight not only within the Netherlands, but also in EU circles where he is widely respected."

Maar in 2010 valt dat kabinet dus officieel omdat de PvdA gekant is tegen Nederlandse militaire aanwezigheid in Afghanistan (maar vooral wel klaar is met Balkenende). Oh ironie: met steun van GroenLinks komt er een jaar later toch een politiemissie naar het land, een beslissing die GroenLinks-voorvrouw Jolande Sap uiteindelijk de kop zal kosten waarop na tussenpaus Bram van Ojik Jesse Klaver aantreedt. Eind 2012 is Timmermans dan inmiddels minister van Buitenlandse Zaken, zet zijn handtekening onder een nieuwe Nederlandse Afghanistan-missie maar laat het debat over aan zijn opvolger Bert Koenders omdat Timmermans Eurocommissaris wordt en naar Brussel vertrekt. Een moeilijk debat blijft hem op die manier bespaard.

Het laatste hoofdstuk van deze Timmerfrans Cables gaat over zijn anti-communisme. Het moet voor Timmermans zoete wraak zijn zijn dat hij straks als voorman van de roodgroene samenwerking de leiding heeft over wat er nog rest van de communisten in Nederland; GroenLinks waar de CPN in is opgegaan. Op woensdag 24 mei 2006 verstuurt Arnall een cable met de pakkende titel Dutch National Socialist Party (SP): Not your father's Maoists over de rol van de SP in politiek Nederland. De Amerikanen zijn benieuwd hoe Timmermans naar de socialisten van Jan Marijnissen kijkt: "In a separate meeting with the Ambassador on May 17, PvdA member (and close Bos advisor) Frans Timmermans rejected outright any possibility of forming a coalition government with SP. Timmermans stressed that Bos recognizes that even to hint at such a possibility would alienate large numbers of centrist voters both within and to outside the PvdA. In his view, it would be foolish for the PvdA to trust anyone "who used to be a communist.""

Interessant omdat de eerste fractievoorzitter van de PvdA-GroenLinks combinatie in de senaat Paul Rosenmöller is. Jarenlang was hij actief voor de Groep Marxisten-Leninisten (GML), de club die als doel had met geweld het kapitalisme en de parlementaire democratie in Nederland te vernietigen. Ideologische voorbeelden voor Rosenmöller waren de communistische Hitlers: Stalin, Mao en Pol Pot. Dat gaan nog leuke roodgroene borrels met Timmermans worden.

Gezellige gesprekken op de Amerikaanse ambassade met de vertegenwoordiger van George W. Bush in Nederland over die verderfelijke communisten, de miljardenaanschaf van de JSF en de inzet van Nederlandse militairen in Uruzgan. Erg GroenLinks klinkt het allemaal niet. Vrijdag 22 augustus hijsen PvdA en GroenLinks Timmermans op het schild als lijsttrekker, benieuwd of in de tussentijd kritische GroenLinksers nog vragen gaan stellen over deze oude maar innige contacten van hun nieuwe leider.