Geenstijl

Dr. Jan van de Beek: *De komst van één asielzoeker of statushouder kost de schatkist netto ongeveer acht ton. Asielmigratie helpt de verzorgingsstaat om zeep. Zo simpel is dat. *

Interview door Arthur van Amerongen

“Ik had mijn eerste computer toen ik zestien was. Computers waren in 1984 vrij zeldzaam. Het was een heel dik toetsenbord, daar zat alles in. Ik had een bandrecorder nodig als geheugen, en een televisie als monitor. Je kon er spelletjes op doen. Uiteindelijk ben ik wiskunde gaan studeren, daar zat informatica bij inbegrepen, en het vak programmeren. Daar heb ik nog steeds profijt van. Ik schrijf computerprogramma’s in Turbo Pascal, de taal die ik toen geleerd heb notabene, en ik geef nog steeds wiskundeles. 

Je vraagt of ik veel geld had kunnen verdienen? Ja wellicht, als ik bijvoorbeeld financiële wiskunde als richting had gekozen. Dat kwam toen net op. Dan was ik nu een quant geweest. Ik heb daar nog wel over nagedacht, om kunstmatige intelligentie te gaan studeren na mijn wiskundestudie, en dan gericht op de financiële markten, maar heb het toch niet gedaan.

In 1999 begon ik met de studie Antropologie. Ik volgde onder andere colleges bij Jojada Verrips en Alex Strating en ben me al snel gaan verdiepen in asielzoekers. Discoursanalyse, wat inhield dat ik ongeveer honderdvijftig krantenberichten naploos over asielzoekers. Dus die berichten duiden en analyseren. 

Wat komt er in voor? Er waren vier topics. 1 topic was getallen. Mag je aantallen benoemen, kan je aantallen beheersen, hoeveel asielzoekers komen er volgend jaar? 

Topic 2 was psychologie: wat betekent het om asielzoeker te zijn? Wat doet dat met je? Topic 3 was het juridisch aspect van asielzoekers en topic 4 betrof het economisch aspect van asielzoekers. In Nederland was toen amper iets te vinden over het economisch aspect.

Op dat laatste onderwerp ben ik op gaan promoveren in 2003, want ik vond het bizar dat je niets over het economisch aspect van asielzoekers kon vinden. Het Centraal Planbureau was er toen al wel mee bezig, met kosten en baten van de migratie, en die kwamen in de min uit, was mij ter ore gekomen.

In de jaren tachtig was er een onderzoekje geweest van het Sociaal Cultureel Planbureau, dat eveneens in de min uitkwam. Pieter Lakeman had Binnen zonder Kloppen gepubliceerd, over de Nederlandse immigratiepolitiek en de economische gevolgen. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) had ook al iets geschreven in 2001, dat was ook wel wat kritisch. Later kwam ik er achter dat de econoom die bij de WRR verantwoordelijk was voor het economisch deel nog veel kritischer had willen zijn.

Tijdens het sollicitatiegesprek voor mijn promotieonderzoek heb ik verteld dat ik geen politieke opvatting had over migratie, maar dat ik wel wist dat migratie helemaal niet economisch voordelig is voor Nederland. Dat ik op dat punt niet politiek correct was. Dat zei ik ook tijdens het sollicitatiegesprek. Ik wist alleen nog niet hoe groot het taboe op het onderwerp was. 

Een van de argumenten van het verdoezelen van de feiten was: not blaming the victim. Slachtoffers niet de schuld geven van het feit dat ze zo gediscrimineerd worden en daarom minder kunnen bijdragen aan de samenleving. Het niet willen weten hoe het met migranten ging, en ook niet wat het voor ons te betekenen had. En je mag niet rekenen aan mensen, ook zo’n taboe. Totale onzin, want bij verkeersveiligheid reken je aan mensen, bij nieuwe medicijnen ook. Het CPB heeft zelfs redelijk recent uitgerekend wat studiemigranten kosten en wat ze opleveren.

Je had in de jaren tachtig de Adviescommissie onderzoek culturele minderheden (ACOM), die vond het heel problematisch als de etniciteit in de onderzoeken werd genoemd. Het simpele feit wat iemands achtergrond was, vond de ACOM niet interessant. Daarom was er bijna geen data. Economisch onderzoek in de jaren tachtig was vrijwel onmogelijk. Dat is zo gebleven tot 1993. Economen doen niet zo snel veldwerk, hebben sterk de neiging om bestaande data van bijvoorbeeld de overheid te bestuderen. Ze gingen dus niet zelf data verzamelen over migratie. Dat mocht niet eens, tot in 1993 het Besluit Gevoelige Gegevens is gekomen, en vanaf toen kon je etnische data verzamelen. 

De WRR had in 1989 een rapport geschreven waarin stond dat wanneer je niets weet van migranten je ook het migratiebeleid, dat toen nog minderhedenbeleid heette, niet kunt monitoren. Als je iets wilt betekenen voor die groepen, moet je dus weten hoe het met ze gaat en data verzamelen. Vanaf 1995 waren er ineens super gedetailleerde data over migratie. Als je in Nederland woont, zit je in de computer van het Centraal Bureau voor de Statistiek en weet men alles over je. Tot 1995 waren er weinig cijfers over Turken, Marokkanen en Surinamers, zelfs van basale dingen als werkloosheid en uitkeringen wist je weinig. Argument was: joden werden vervolgd omdat ze zo goed geregistreerd waren, en die fout moesten we nooit meer maken. En je moest extreemrechts natuurlijk niet in de kaart spelen. In de Verenigde Staten wordt bij onderzoeken letterlijk het woord race gebruikt. Caucasian, Asian, Black and Hispanic. Mag je zelf invullen: zelfidentificatie heb je daar. Ik vind dat als Nederlander soms best gek, dat ze daar hardop over ras praten. Vooral in het begin was dat wennen. 

Vanaf 1995 konden we gaan rekenen omdat het taboe op de etnische statistieken was opgeheven. Nederland heeft extreem goede registerdata. Je hebt verschillende levels en registerdata is het hoogste niveau. Maar toen wilde de overheid niet rekenen, en met name de WRR niet. De econoom Harry van Dalen had een heel hoofdstuk geschreven over migratie-economie en dat mocht uiteindelijk niet in het rapport komen van de WRR omdat de migranten dan de schuld zouden krijgen van het afbouwen van de verzorgingsstaat. Dat hoofdstuk is gewoon afgeschoten in een raadsvergadering. Not blaming the victim, niet extreemrechts in de kaart spelen.

De vraag rijst altijd of ‘pro-migratie zijn’ nou links of rechts is. Puur economisch gezien is een 'rechts' iemand om allerlei redenen voor immigratie en een 'links' iemand zou tegen moeten zijn. De SP heeft in 1983 een brochure gepubliceerd, Gastarbeid en Kapitaal. Daarin wordt uitgelegd dat het grootkapitaal bezig is te proberen om de arbeiders tegen elkaar uit te spelen, door gastarbeiders naar Nederland te halen. De immigrant is de ultieme stakingsbreker, die kan je inzetten om de lonen te drukken. Vanuit een links perspectief zou je dat niet moeten doen. Nog steeds het standpunt van de SP.” 

Een fragment uit de konklusies van de SP-brochure: 

De huidige stand van de techniese ontwikkeling, de grote bevolkingsdichtheid van ons land en het feit dat de tijd van mechanisatie (die veel arbeidskracht behoefde) welhaast definitief voorbij is, gekoppeld aan de uitzichtloze en onduidelijke situatie waarin vooral de Turkse en Marokkaanse arbeiders in ons land verkeren, maakt het nodig om eindelijk eens duidelijke stappen te ondernemen. Het wanbeleid van de zijde der opeenvolgende regeringen met betrekking tot het immigratiebeleid – of juist het niet voeren van dat beleid – maakt het nog dringender orde op zaken te stellen. Want het zijn de opeenvolgende regeringen geweest die het kapitaal geen strobreed in de weg hebben gelegd bij hun manipulaties met gastarbeiders. Zowel de huisvesting van buitenlanders, de omstandigheden waaronder zij moesten werken, als de vraag of een Nederlandse samenleving dat wel kan opvangen, is nooit stelselmatig aangepakt. Men heeft alles en iedereen maar wat laten aanrommelen en daar waar het mis dreigde te lopen, stuurden ze er wat betaalde zogenaamde hulpverleners op af, om hun wanbeleid toch nog een beetje bij te schaven. De regering, gemeentebesturen en professionele hulpverleners hadden uiteindelijk maar één boodschap aan de Nederlandse samenleving: begrip, aanpassing aan de nieuwkomers en bij enig verweer van de autochtone bevolking gebruikten of schermden zij al heel snel met “diskriminatie”. “Diskriminatie” is waarschijnlijk ook wel het enige Nederlandse woord dat bijna iedere buitenlander geleerd is. Of zij de betekenis ervan kennen, is voor ons onduidelijk gebleven. In ieder geval hebben zij dat woord zo dikwijls van alle mogelijke, misschien wel goedwillende, hulpverleners gehoord dat zij het te pas en te onpas zijn gaan gebruiken in alle voorkomende situaties.

Van de Beek: “De SP is daarin heel consistent. Voor rechts geldt: de gastarbeiders werden naar Nederland gehaald, niet omdat Nederland daar beter van zou worden, maar om de lobby der industriëlen van dienst te zijn. Maar wie is er uiteindelijk beter geworden, van de gastarbeid? Nederland is er in ieder geval als land financieel slechter van geworden. De Nederlandse belastingbetaler hoest nog jaarlijks een bedrag van 7 tot 8 miljard euro op voor de migratie qua netto kapitaaloverdracht richting de gastarbeiders en hun nazaten. Zo slecht heeft de gastarbeid voor de schatkist uitgepakt. Een enorme aderlating. 

En hoge kosten zijn ook qua integratie slecht. Mijn vuistregel is: als de immigratie van een bepaalde groep immigranten de schatkist netto veel geld kost, gaat het met die groep gewoon niet goed. Dat blijkt uit ons rapport Grenzeloze Verzorgingsstaat: elke indicator van integratie van een migrantengroep hangt samen met de hoeveelheid geld die die groep de schatkist netto kost of oplevert. Onderwijs, zorg, werk, inkomen, jeugdproblematiek, criminaliteit, noem maar op. Dus kansloze immigratie is per definitie helemaal niet links en sociaal, ook niet voor de migranten zelf.

Toen ik net gepromoveerd was (hier het proefschrift Kennis, macht en moraal : de productie van wetenschappelijke kennis over de economische effecten van migratie naar Nederland, 1960-2005) was ik vaak op de radio. Soms kreeg ik een gewillig oor, maar er werden ook rattenstreken uitgehaald. Bijvoorbeeld door een programma op Radio5 over de multiculturele samenleving. De interviewer, met een Marokkaanse migratieachtergrond, zei vlak voordat het rode lampje aanging tegen mij: “Je bent een smerige klootzak, een racist.” Achteraf gezien had ik toen het rode lampje aanging letterlijk moeten herhalen wat hij had gezegd, om hem te exposen.

En bij het programma Hoe?Zo! - een wetenschappelijk programma - nam de presentator mij vlak voor het begin van de uitzending apart en zei: je bent wel gecharmeerd van deze meneer, nietwaar? En toen maakte hij met twee vingers onder zijn neus een Hitler-bloksnor en begon direct daarna de uitzending. Ik had meteen live in de uitzending moeten zeggen dat hij mij met Hitler vergeleek, en moeten vragen waarom. Zou ik nu doen. Maar ik was nog wat bleu toen, qua media. Een beetje overdonderd. Beide gevallen zag ik niet aankomen. 

In de media is zo’n beetje iedereen politiek aan het bedrijven, als het gaat om mijn onderwerp. Niemand is bezig met puur objectieve nieuwsgaring over bijvoorbeeld migratie en asielzoekers. Veel journalisten van linkse media wanen zichzelf moreel superieur en denken daarom dat ze alles kunnen maken. Waaronder dus rattenstreken uithalen.

Wel zat ik een keer bij Buitenhof, in 2017, waarin ik zei dat we moesten stoppen met asielopvang van mensen buiten Europa en dat asielzoekers in de regio moesten worden opgevangen. En ik zat een keer bij Nieuwsuur en twee keer bij EenVandaag. Toen droogde het op. Nu bellen ze Leo Lucassen. Het komt de beleidsmakers in Den Haag niet uit dat je migratie niet kunt sturen. En als je het niet kunt sturen, kun je beter officieel maar niet weten dat immigratie, en dan vooral asielmigratie, netto enorm veel geld kost en de verzorgingsstaat op termijn om zeep helpt. Zo simpel is dat, ik heb daar een stukje over geschreven voor Wynia's Week. 

Als je kijkt wat het COA kost, het IND en al die verwante diensten. Enorme bedragen, die zie je in de begrotingen. En die asielopvang zelf is eigenlijk peanuts, want pas nadat een asielzoeker een statushouder wordt, begint de kassa echt te rinkelen. De komst van één asielzoeker of statushouder kost de schatkist netto ongeveer acht ton.

Rechts is dus traditioneel gezien voor migratie en links tegenwoordig ook. Immigratie is woke, inclusief en divers. De multiculturele hyperdiverse heilstaat. Ik geloof totaal niet in multiculturalisme. Een recept voor rampspoed. Mijn vrees is dat economische tegenstellingen – die deels samenvallen met etnische, culturele en religieuze breuklijnen – en nu nog afgekocht kunnen worden met sociale zekerheid, verscherpt aan het licht zullen komen als de verzorgingsstaat eenmaal vergaand is uitgehold. In de woorden van de Amerikaanse Nobelprijswinnaar economie Milton Friedman: You can not simultaneously have free immigration and a welfare state. 

Voormalig CPB-directeur Coen Teulings omschrijft de verzorgingsstaat als een ‘hoge mate van interne solidariteit’ die ‘rigoureuze uitsluiting vereist van mensen buiten de groep’: “Zonder een dergelijke uitsluiting gaat het systeem te gronde aan omgekeerde selectie; alleen diegenen die netto profiteren van het herverdelingssysteem zullen toetreden tot de groep.” Wij halen heel veel laaggeschoolde mensen binnen. Dat is al dramatisch. Maar zelfs bij de tweede generatie, die in Nederland is geboren, getogen en opgeleid, zie je een integratieachterstand, die samenhangt met culturele afstand tot Nederland. De Afrikaans-islamitische cultuur staat het verst van ons af en voor die groep is de achterstand bij de tweede generatie het grootst, ook als je rekening houdt met verschillen in opleidingsniveau. Nu zullen sommigen zeggen: dat heeft vast te maken met discriminatie op huidskleur en hoofddoek. Dat bestaat natuurlijk, maar ook voor andere groepen met een forse culturele afstand zoals Orthodox Europa en Latijns-Amerika bestaat integratieachterstand en daar speelt huidskleur of islam hoegenaamd geen rol.

Er is ook vermijdbare achterstand. Het helpt bijvoorbeeld niet als je thuistaal de eerste vier jaar van je leven Turks is, dat is heel slecht voor je schoolcarrière. Veel Turken weigeren Nederlands te praten met hun kinderen, hebben altijd de Turkse televisie aan. De achterstand is enorm als die kinderen met een minieme Nederlandse woordenschat aan de basisschool beginnen. Het zou zo helpen als tenminste één ouder consequent Nederlands zou spreken met de kinderen en de andere dan de thuistaal. Dat is ook dé manier als je kinderen tweetalig wilt opvoeden.

En dan roept de elite: ja iedereen moet gelijk zijn. Als bij de autochtonen 1 op de duizend professor is, moet dat ook zo bij de allochtonen zijn. Het inclusieve wensdenken, dat altijd ontaardt in een clash met de werkelijkheid. Want met de huidige schoolprestaties is een dergelijke uitkomst in Nederland onmogelijk. Je moet dan extreme discriminatie tegen succesvolle groepen als Oost-Aziaten gaan voeren om gelijke uitkomsten te krijgen. Denk aan de recente uitspraken van het Amerikaanse Hooggerechtshof over affirmative action, dat ging ook om discriminatie van Aziaten ten faveure van zwarte Amerikanen.

Ik kom uit de zwartekousenkerk. Niks mocht en je ging sowieso naar de hel. Het patriottisme werd er in gestampt. Ik werd gebrainwashed met christelijk patriottisme. Hoe fantastisch Nederland niet was. Ik smulde als kind van de boekjes Vaderlandsche Geschiedenis (met ‘sch’) op de gereformeerde basisschool. Die hadden een oranje kaft. Dat was geen toeval. Mij werd verteld, ook in de kerk, over een onverbrekelijke band tussen God, Nederland en Oranje. Op een gegeven moment ging ik de Volkskrant en het NRC lezen en toen ontstonden er nieuwe gedachten. Ik was niet meer gelovig. Toen geloofde ik even dat de natiestaat heel gevaarlijk was: de massamoordenaar van de 20ste eeuw. Op mijn 23ste ben ik met mijn vriendinnetje in een 4×4-vrachtwagen een jaar door Afrika gaan reizen, tot aan Zuid-Afrika. Tijdens die reis van een jaar zag ik heel duidelijk dat de natiestaat niet werkt als mensen zich niet identificeren met de natiestaat. In Afrika zijn geen natiestaten, daar is louter tribalisme. Afrikanen identificeren zich meestal niet met de natiestaat omdat dat een artificiële constructie is van de kolonisator die vaak niks te maken heeft met de mensen die in die natiestaat wonen. Toen realiseerde ik me dat die natiestaat belangrijk is. Het idee van een verbeelde gemeenschap, met op hoofdlijnen een basis van gemeenschappelijke normen werkt goed. Later las ik daar Benedict Anderson over, zijn klassieker Imagined Communities. Reflections On The Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. Een must read qua denken over de natiestaat.

Mede door Anderson ben ik heel anders gaan denken. De gemeenschap is heel belangrijk, fluïde, daar passen ook migranten in. Bij het evenement van de Nederlandse Leeuw heb ik een pleidooi gehouden voor inclusief patriottisme. Dat is voor mij een vorm van patriottisme dat het belang van identificatie met de natiestaat onderkent en ook de afgrenzing van die natiestaat, maar tegelijkertijd insluitend is naar nieuwkomers die onderdeel van dat grotere geheel willen uitmaken. Maar de verbeelde gemeenschap in Nederland is nogal zwak ontwikkeld, lijkt het soms. Zelfs de koningin heeft al verklaard dat de Nederlander of de Nederlandse cultuur niet bestaat. De natiestaat is decennialang verdacht gemaakt en ook de bredere westerse cultuur waarin die ingebed is. 

Het Nederlanderschap wordt ook weggegeven alsof het niks is. Alsof het om een supermarktaanbieding gaat: voor de helft van de prijs naar de Efteling. Ga maar na: ook een immigrant die de taal nauwelijks spreekt en die als grootste economische prestatie heeft dat ‘ie vijf jaar een bijstandsuitkering heeft ontvangen, krijgt het staatsburgerschap na die vijf jaar cadeau. Ook als die immigrant Nederland haat en de Nederlandse cultuur minacht. Kennelijk hebben we als land zo weinig zelfrespect, dat het staatsburgerschap voor ons weinig waarde heeft. Tsja, dan kun je het makkelijk weggeven natuurlijk. 

Ik was in Brussel om de Engelse vertaling van Grenzeloze Verzorgingsstaat te presenteren. De mensen die ik sprak zijn zeer bekend met de Brusselse politiek. Die zeiden letterlijk tegen mij: er is maar één land waarvan de afgevaardigden denken dat ze daar niet voor hun eigen land zitten, maar voor de EU. Dat is Nederland. 

Je vroeg me naar patriottisme. Toevallig ben ik daar nu veel mee bezig. Ik ben een boekje aan het schrijven over immigratie, in simpel Hollands voor een breed publiek. Dus wel met getallen en zo, maar ook een beetje luchtig. Daar zit ook een hoofdstuk in over patriottisme. Veel van de dingen die ik nu vertel lepel ik op uit dat hoofdstuk dat half af is. Als het uitkomt hoop ik maar dat we geen gedoe krijgen over plagiaat, dat ik jouw stukje heb overgeschreven. Door het schrijven van dat hoofdstuk vraag ik me de laatste tijd ook steeds af; waarom doe ik dit? Waarom lig ik nu al vijfduizend uur grotendeels onbezoldigd in de loopgraven van de culture war? De tweede druk van het rapport Grenzeloze Verzorgingsstaat en de Engelse vertaling Borderless Welfare State zijn net uit. Een enorme inspanning. Dus je gaat de balans opmaken. Ik heb ook maar één leven, en kan niet aldoor hier mee bezig zijn. Je kunt niet én fulltime werken voor je geld én ook nog eens fulltime voor niks buffelen voor zo’n uit de hand gelopen hobby.

Ik ben een stuk minder patriottistisch dan vroeger. Heel veel mensen lijkt het niet zo te interesseren. Mensen worden ook steeds individualistischer. Het heeft niet zoveel zin om je in je eentje te identificeren met die verbeelde gemeenschap. Het moet geen ingebeelde gemeenschap worden. Dan is er ook nog een grote groep mensen die zich zorgen maakt, maar zich niet uit durft te spreken. Mensen zijn veel te bang voor hun carrière en hypotheek. Ik ken mensen die het op veel punten met mij eens zijn, maar het niet durven te zeggen. Of pas als iedereen het zegt. Als je je nek niet uit durft te steken voor die verbeelde gemeenschap, dan is ‘ie je kennelijk ook niet zoveel waard. Dus ik vraag me de laatste tijd vaak af: moet ik me wel zo uitsloven, is al dat patriottistische betrokkenheid niet een beetje overdreven? Ik denk dat ik het antwoord op die vraag heb als mijn boekje uitkomt.

Twitter
BackMe