Geenstijl

Dia de Muertos: Waar de dood wordt omarmd in een uitbarsting van creativiteit

Mexico is een land met wrede contrasten. Momenteel het bloedigste land van het Westelijk halfrond, geplaagd door drugsgeweld dat volledig uit de hand is gelopen. Al een decennium kost het gemiddeld 30.000 mensen per jaar het leven, de tienduizenden vermisten niet meegerekend. Waarvan de overgrote meerderheid van de moorden, zeg maar 98 procent, nooit wordt opgelost.

Aan de andere kant wordt de dood ook gevierd en omarmd, op de unieke Dia de Muertos die eind oktober begint, en vervolgens vier, vijf dagen aanhoudt. Het hoogtepunt is op 2 november, wanneer alle Mexicanen zich op de kerkhoven verschansen om daar de dag in het gezelschap van vrienden en familie aan het graf van de overledenen door te brengen.

En niks geen plechtstatige, ernstige toestand met sombere mensen in het zwart gekleed en droeve orgeltonen. De graven zijn de dagen ervoor al feestelijk versierd met Afrikaantjes, die hier geen Africanitos heten maar Flor de Cempasuchil en die het kerkhof hebben getransformeerd in een vrolijke oranje bloemenzee. Er wordt gedronken, gegeten en mariachi-bandjes spelen voor de doden. Een bijzondere traditie, waarmee de grens tussen leven en dood even heel dun wordt en de nabestaanden zich dicht bij hun geliefden voelen die in het dodenrijk vertoeven.

Symbool van Dia de Muertos is La Catrina. Oorspronkelijk is dit een karikatuur van de gegoede Franse bourgeoisie uit de negentiende eeuw. Nu is deze elegante dame de ikoon van het dodenfeest geworden en schminken veel vrouwen, van kleine meisjes, tot verbluffend mooie schoonheden tot grootmoeders zich tot een levend skelet. Ook de politie laat zich niet onbetuigd en deelt mee in de feestvreugde. 

De Dag der Doden is een uitbarsting van creativiteit die wordt uitgeleefd in de altaars, feestelijk versierde gedenkmonumenten gewijd aan familie, vrienden of publieke helden, die in elke winkel, hotel, school  en busstation te vinden zijn. Er zijn zelfs competities wie de mooiste maakt, soms met gigantische straatillustraties die met gekleurd zaagsel zijn gemaakt.

In de staat Michoacán, een van de gewelddadigste streken van het land waar kartels, zelfverdedigingssmilities, crystal meth producenten en corrupte autoriteiten elkaar naar het leven staan, wordt Dia de Muertos ook het hardst gevierd, De hoofdstad Morelia is een pareltje van koloniale architectuur die hoog staat op de UNESCO lijst van beschermd erfgoed. De stad staat  vol van tientallen kerken en sfeervolle plazas en antiek universiteiten en paleizen van de oude patriciërs.

Alle gewapende groepen hebben een stilzwijgende overeenkomst om geen rottigheid in het oude centrum uit te halen. Dat doen ze vooral in de binnenlanden van Michoacan. In een woeste, onbestuurbare streek die Terra Caliente is genaamd, het Hete Land. Daar zijn splinterfacties van kartels en burger milities al vijftien jaar lang in permanente staat van oorlog. En daar gaat de volgend reis dus ook naar toe.

Dr. Teun Voeten is in Mexico voor zijn eeuwige bedevaart naar de giftige bronnen van de internationale drugshandel. Hij arriveerde bijtijds om de doden te vieren, maar zal in enkele komende afleveringen verslag doen van de bloedige Mexicaanse kartelstrijd.