Geenstijl

14 miljard

Vorige week werd het koopkrachtpakket van EUR 14 miljard besproken. Kwam er op neer dat het koopkrachtpakket eerder inflatoir zou werken aangezien de overheid die EUR 14 miljard niet zou bereiken door zichzelf kleiner te maken, maar door deels te lenen, waardoor de aanbodzijde dus groeit wat dus tot hogere prijzen zal leiden. In dit deel wordt één van de hoofdoorzaken van de inflatie besproken: monetair beleid. In deel drie wordt greenflation en de geopolitieke toestand omtrent de Russische inval besproken.

De hoofdoorzaken van de inflatie, zijn ruim monetair beleid, overhaaste groene transitie, de Russische inval en de daaropvolgende sancties op Russische energiebronnen, en fiscaal onverantwoord beleid. Dat laatste is deels aan bod gekomen in deel 1, en vandaag staat het monetair beleid op het menu.

De ECB heeft sinds de kredietcrisis in 2008 veel voor de kiezen gehad. Deze crisis leidde al snel tot de eurocrisis en na allerlei conflicten en noodmaatregelen, ging de ECB over tot QE in 2015. QE staat voor Quantitative Easing en heel simpel gezegd “print” de ECB geld waarmee het staatsobligaties (staatsschulden) van de eurolidstaten koopt. Hiermee bereikte het verschillende doelen.

Allereerst had dat een drukkend effect op de rentes van staatsobligaties (van de lidstaten), want meer kapitaal ging eenzelfde hoeveelheid staatsobligaties najagen, waardoor de prijs omhoog en dus de rente erop omlaag ging (hoe een obligatie werkt wordt hier uitgelegd). Overheden konden daardoor goedkoop lenen en schulden die afliepen goedkoop/goedkoper herfinancieren. Overigens waren er meer programma’s zoals bijvoorbeeld de LTRO’s om de liquiditeit in de markt te pompen; tezamen met QE werd dit monetair beleid omschreven als ruim.

Het tweede doel van de ECB was om de waarde van de bezittingen bij financiële instellingen (met name banken) omhoog te krikken. Aangezien staatsobligaties een groot gedeelte vormen van de balans van veel van deze instellingen, verbeterde de balans (de bezittingen werden immers meer waard). Dit had een rimpeleffect op de rest van de financiële sector. Uiteindelijk leidde dit tot flink gestegen obligatie- en aandelenkoersen, prijsstijgingen in vastgoed, kunst, oldtimers en zo verder. Dus de balansen (de bezittingen kant) van bedrijven en particulieren verbeterden ook. Veel van deze bezittingen dienen weer als onderpand bij financiële instellingen. Dus u ziet, met deze truc herstelde de ECB de balansen van velen. Tevens heeft het gevoel van welvaart (papieren vermogen) dat hierdoor is gecreëerd, de vraagzijde van de economie gestimuleerd.

Ten derde, gelieerd aan punt 1, is dat door de lagere rentes, overheden meer leenruimte krijgen (rente is lager dus kunnen overheden nog meer lenen). Daardoor is het makkelijker om begrotingstekorten te voeren (de overheid krijgt te weinig inkomsten ten opzichte van de uitgaven, dus leent zij bij). Hierdoor werd het makkelijker om economische klappen te verzachten. Verder gold dit ook voor andere leningen, aangezien deze leningen geprijsd worden vanaf de risicovrije rente (o.a. de 10 jaar rente op staatsobligatie). Dus niet alleen overheden konden goedkoper lenen en herfinancieren, ook bedrijven en particulieren.

Vraag is nu hoe dit heeft bijgedragen tot de inflatie. Welnu, punt 1 laat duidelijk zien dat financiële waarden flink omhoog gingen in prijs; ofwel inflatie in de financiële sector, maar niet alles daarvan zit in het inflatiemandje, dus blijf dat vaak onbelicht in de discussies over inflatie. Punt 2 laat zien dat door de dalende/laaggedrukte rentes op schulden, overheden bedrijven en consumenten flink meer geld konden besteden dan ze binnenkregen; de tekorten werden immers opgevangen door meer schulden (overigens laat de eurozone een diffuus beeld zien; sommige lidstaten gebruikten de ruimte niet, anderen wel, maar het totale effect is zoals beschreven). Hierdoor wordt de vraag (tijdelijk) flink verhoogd.

Het kan even duren, maar uiteindelijk werkt dit inflatoir (en later deflatoir, maar dat is een verhaal voor een andere keer). Veel daarvan was niet te zien door globalisatie & innovatie (wat een prijsdrukkend effect had) en de deflatoire effecten van de 2008 en daaropvolgende crises. Toen het deflatoire gat was opgevuld, de vraagzijde steeds verder toenam en de aanbodzijde haperde door terugkerende lockdowns (en teruglopende productiviteit), werd de opgebouwde inflatie pas goed zichtbaar.

De ECB is verantwoordelijk voor het kruitvat. De lont was de totale dislocatie van de energiesector en de response op corona. Vroeg of laat zou deze vlam hebben gevat, maar Putin en de EU besloten dat proces (onbewust neem ik aan) te versnellen. Hoe dat zit (greenflation, Russische inval & sanctioneren Rusland), zal ik in deel 3 uit de doeken doen.