Geenstijl

Over een principiële zaak van vrijheid, eigen verantwoordelijkheid en het vrije recht op vrije gedachten in een falende staat van markt en strijd

Als je een kleine twee jaar geleden tegen mensen gezegd zou hebben dat ze twee jaar later vier, vijf (gedeeltelijke) lockdowns gingen meemaken in een “nieuw normaal”, met thuiswerken, schoolsluiting, beperkte winkelmogelijkheden en zeer beperkt tot nagenoeg gesloten publiek vertier, dan was de pleuris eerder uitgebroken dan corona.

Die (inmiddels bijna twee) jaren van pandemie begonnen met de bewering dat mondkapjes geen bescherming bieden, en dus niet nodig zijn. Dat was een politiek gedreven leugen van de hoogste ambtenaar van een “onafhankelijk” Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, die moest verhullen dat Nederland niet voorbereid was en niet voldoende mondkapjes op voorraad had, of bijtijds geleverd kon krijgen.

Sindsdien zijn we van de ene leugen naar de andere verbroken toezegging afgegleden. “Herd immunity, of groepsimmuniteit” was wat Mark Rutte in zijn eerste Torentjestoespraak via uw tv verkondigde - om daarna anderhalf jaar lang glashard te ontkennen dat hij het ooit gezegd had, omdat de morele paniek en publicitaire terugslag te groot was.

Daarna is het beleid altijd reactief gebleven, waardoor enerzijds te veel moreel initiatief bij (gestoorde, opportunistische en cynische) complotdenkers is komen te liggen en anderzijds de overheid (RIVM, OMT en vooral het kabinet) te veel leugens en loze beloften op elkaar gestapeld hebben om het brede vertrouwen te behouden dat nodig is om het virus collectief en solidair te verslaan.

Zodoende zijn we millimeter voor millimeter opgeschoven van een belofte dat er nooit een coronapas met vaccinatiebewijs zou komen (die kwam er wel), naar het verbreken van de belofte dat er nooit ‘dwang of drang’ tot vaccinatie zou komen (die is er wel, door die pas - een vrije keus om ergens niet naar toe te gaan is net zo goed een inperking van de vrijheid om ergens heen te kunnen) en nu richting het inperken van 3G (vaccinatiebewijs, herstelbewijs of toegangstest) tot 2G (alleen nog vaccinatie- of herstelbewijs).

Dat 2G moet na kerst worden ingevoerd (dat scheelt publicitaire perikelen tíjdens kerst) en komt in combinatie met nóg een inperking van de vrijheid: QR-toepassing op scholen, de werkvloer en overige voorzieningen (zoals winkels waar het nu nog niet hoeft). Volgende, onvermijdelijk lijkende halte: de vaccinatieplicht, die er volgens politieke beloften ook nooit zou komen (maar waar de EU inmiddels centraal op aanstuurt).

Het is bevreemdend, voor sommigen misschien wel beangstigend, hoe lichtzinnig we in die twee jaar over lockdowns zijn gaan denken. Alsof het normaal is dat alles dicht is, dat hele sectoren op slot gegooid worden, dat er zelfs een avondklok is geweest. We zijn ook gaan wennen aan besmettingen, hebben een lichte acceptatie voor de (over)sterfte en kijken niet eens meer op van koelwagens bij enkele mortuaria.

Ons denken is opgeschoven, en denk niet dat het niet zo is: iedereen is in de afgelopen twee jaar gedwongen om na te denken over de keuzes die gemaakt moesten worden, de keuzes die niet gemaakt zouden worden en de keuzes die gemaakt zijn - met al hun gevolgen. En we gingen er in mee. Je ging er in mee. Jordan Peterson legt hieronder in een minuut uit hoe dat psychologisch werkt. Probeer daar even naar te luisteren zonder meteen een waardeoordeel te vellen, daarna begint dit essay namelijk pas echt.

Alhier op dit weblog zijn wij collectief en eensgezind van mening: COVID-19 is een verraderlijk virus, dat onvoorspelbare effecten heeft op individuen. Je kan de gevoeligste groepen goed onderscheiden (ouderen, onderliggend lijden, u weet wel), maar het kan ook kerngezonde mensen hard en langdurig raken. Het is een heel vies virus. 

We zijn op dit weblog ook collectief van mening dat de cijfers bewijzen dat de vaccins tegen het virus een positief effect hebben op de kans om ziek te worden, op het ziekteverloop, op ziekenhuisopname en op de verspreiding van het virus als geheel. Helaas constateren we daarbij ook dat die positieve effecten met de tijd afnemen en dat varianten van het virus de werking van de vaccins kunnen tarten. Ook de noodzaak om ‘boosters’ of, zoals Hugo’s VWS het zo vreselijk vertaald heeft, een ‘oppepprik’ te zetten, is daarom evident. Zeker voor ouderen en kwetsbaren.

Daar mag je best een waardeoordeel over hebben. Je mag ook met slaande toetsenborden weggaan, of op sociale media gaan gillen dat de staat ons betaalt - u doet maar. De open geesten die verder lezen, willen we het volgende voorhouden:

De pandemie is in een parallelle discussie terecht gekomen. Het ene spoor gaat over het virus als medisch, biologisch dan wel wetenschappelijk fenomeen: dat bestaat, is riskant en dienen we te bestrijden, zoals hierboven beschreven. Het andere spoor gaat over het gevoerde beleid. Waar die twee grillige sporen elkaar raken, knettert het door kortsluitingen: het is daar, waar de complotten ontstaan, waar zwalkbeleid tot virusontkenning leidt, waar goede bedoelingen van ambtenaren, adviseurs en politiek leiders met brakke theorieën worden gesoldeerd tot een wereldwijd frame van overheersing en onderdrukking. De George Soros van weleer, heet nu Klaus Schwab van het WEF. En Rutte heeft zijn nummer, en zijn boek!

Daardoor ontstaat er binnen de meerderheid die het virus erkent voor wat het is (namelijk gevaarlijk, onvoorspelbaar en een bedreiging voor de wereldwijde volksgezondheid), een derde weg ten aanzien van het beleid: waar de ene groep denkt dat het beleid ondanks al z’n fouten zaligmakend is omdat hun moraal een walging van alle WEF!!1!-complotroepers dicteert, is er een ander deel dat het beleid wantrouwt. Omdat het op aantoonbare leugens steunt, waaruit vrijheidsbeperkende maatregelen vloeien waarvan de virusbestrijdende effecten twijfelachtig of niet-bestaand zijn.

Natuurlijk: wat het beleid ook is, was, had kunnen zijn of zal worden: wappies zullen er altijd zijn, evenals rattenvangers die willen kapitaliseren op de lage mentale weerbaarheid van deze mensen tegen onzin, onzekerheid en valse of gefalsificeerde informatie.

Maar wappies zijn óók een gevolg van leiders en politici die liegen, prutsen en hun eigen fouten met nieuwe leugens toedekken zonder de beleidslijnen te wijzigen, een paar stappen terug te zetten of een nieuwe koers te proberen. Een onbetrouwbare overheid is de eerste bron van twijfel, bij mensen die vervolgens elders naar houvast gaan zoeken, en het daar óók niet vinden. Maar als hun overheid gewoon eerlijk was tegen iedereen, hoeft niemand een alternatieve waarheid te gaan zoeken. 

Die alternatieve waarheden worden ontkracht door de cijfers over corona, van besmettingen tot oversterfte. Maar die ‘wappies’ tonen ook een onderbelicht aspect in deze pandemie en dat is de psychologische sturing. Het hele beleid stuurt op cijfers. Dagkoersen. Ziekenhuisbedden. IC-bezetting. 

Dat cijfers het hele verhaal zouden vertellen, is een grove misvatting: volg de mentale effecten van corona en je komt in een heel ander universum van het menselijk wezen. Eentje waar de clowns in de kroonluchter zwaaien, vendeliers met Forumvlaggen zwaaien en het klaroengeschal van de complotten probeert om alle andere bezorgde geluiden te verzuipen in het dronkemansgelul van de gelagkamer.

Maar die andere geluiden zijn er wel degelijk. Het zijn de geluiden van kinderen die thuis onveilig zijn als hun scholen gesloten zijn. Het zijn de piepende wagens van sociale mobiliteit van de (cognitief en economisch) minder bedeelden, die nog meer moeite moeten doen om aansluiting te vinden bij een samenleving die generaties aan ambacht heeft verruild voor razendsnelle technologie, en koopmanschap voor een kenniseconomie. 

Het is het zachte geknisper van jongeren en studenten die verdorren omdat ze hun sociale leven niet kunnen voeden, hun gierende hormonen er niet uit kunnen dansen en hun voeten niet in de aarde van een maatschappelijk fundament kunnen plaatsen. Zo makkelijk als je coronabesmettingen en ziekenhuisopnames in dagkoersen kunt gieten, zo zul je van deze kwesties de effecten pas over jaren meten. 

Voor sommige verschijnselen is zelfs geen meeteenheid, omdat het intuïtieve, op temperament gestuurde eigenschappen zijn. Karaktereigenschappen die wortelen in intrinsieke gevoelens die niet, of hooguit door een enkeling, in taal zijn om te zetten - maar nooit in cijfers, laat staan in de excelsheets van het paternottisme. Burgers zijn geen servicenummer.

Helaas leeft de overheid bij de dagkoersen, zowel die van het virus als van de virale opinies du jour, en doet de overheid daarmee maar één ding echt consequent: steeds maar weer de vlucht naar voren nemen in nog meer en nog strakker afgestelde vrijheidsbeperkende maatregelen. Omdat de meerderheid zó walgt van de wappies en hun opruiende complotten, accepteren ‘we’ die striktere sociale regels en vrijheidsbeperkingen, in plaats van dat we eisen dat de overheid - die ertoe is aangesteld - het virus gerichter en beter bestrijdt. De media spelen hier overigens een actieve rol door enerzijds (te) veel ruimte aan wappiegeluid te geven en anderzijds mee te bouwen aan het frame dat corona alleen nog bestaat omdat Baudet zo graag vanaf een platte kar op kale veldjes en gruizige parkeerplaatsen in de provincie tot een paar plukjes verdwaalde mensen preekt.

Maar ook de overheid is kampioen de bal terug kaatsen en dat zie je aan het paternottisme in de politiek (Jan, niet Bas - red.): met name D66 en Hugo de Jonge gooien stukken rood vlees in de arena door het een “pandemie van de ongevaccineerden” te noemen, en verschuilen zich vervolgens achter de gillende verbale agressie van De Goede Moraal van de Solidaire Braafmans. Dat doen ze echt niet lachend of zo en het is ook geen sinister complot, maar cynisch is het wél.

Cynisch is namelijk wat onze overheid is. Onze overheid, die in onze dienst en in onze opdracht zou moeten werken volgens een liberaal sociaal contract (ene Pieter Omtzigt kan daar heel mooi over vertellen), die overheid wantrouwt de eigen burger. Het bewijs daarvan is inmiddels al jarenlang wekelijks in de media te lezen en heet “Het Toeslagenschandaal bij de Belastingdienst”, waarbij in de enorme overheidsmachine die de vruchten van uw arbeid afroomt en opnieuw verdeelt fouten zijn geslopen die ertoe hebben geleid dat onschuldige burgers ten onrechte tot fraudeur werden bestempeld, daarna nagenoeg rechtenloos werden gemaakt en uiteindelijk financieel, mentaal en sociaal kapot zijn gemaakt, tot aan het uit huis plaatsen van hun kinderen aan toe. Door een overheid die al jaren wist dat ze zelf fouten aan het maken waren en dat tot op de dag van vandaag nog niet volledig erkent, laat staan hersteld heeft.

Diezelfde overheid, die haar eigen burgers dus intrinsiek wantrouwt, denkt dat het opsluiten van burgers, het beste is voor burgers. Die overheid, aan wie wij het geweldsmonopolie hebben toevertrouwd om ons tegen een te machtige staat te beschermen, zet vervolgens politieknuppels in tegen mensen met gele parapluutjes die misschien wel rare dingen denken (en dat mág, volgens het prijskaartje van de vrije samenleving), maar in de meeste gevallen geen vlieg kwaad deden tótdat de politiepaarden het veld betraden en de waterwerper werd aangezwengeld - vaak onder luid gejuich van De Goede Moraal.

Want die Goede Moraal, die krijgt overal goedkeurende knikjes. Goedkeurende knikjes van de krant, goedkeurende knikjes van de pratende hoofden op televisie, goedkeurende knikjes van de blauwe vinkjes op Twitter en goedkeurende knikjes van Mark, Hugo en het kleine korporaaltje Jan Paternotte. Die Goede Moraal, die weet dat ze in de meerderheid zijn en die laten dat in Dit Land altijd heel graag collectief aan elkaar blijken, liefst door met hun volle gewicht op kleine minderheden van afwijkende denkers te stampen. Want dat is veilig, en vroom, en bovendien is meebewegen met de grote meute een stuk makkelijker dan zelfstandig nadenken. (Is dit een goed moment om terug te verwijzen naar het boek waar Peterson in de bovenste video aan refereert?)

Maar dan toch terug naar de praktijk van 3G. Werkt dat bureaucratische systeem van vrijheidsbeperkende maatregelen tegen de reëele dreiging van het coronavirus? We slaan hier het intrinsiek liberale principe van omgekeerde bewijslast (moet je altijd bewijzen dat je gezond bent, of moet de ander eerst aantonen dat je het níet bent?) even over, en benaderen het praktisch:

Over testen voor toegang zouden we zeggen: ja, dat beschermt tegen coronaverspreiding, want dan weet je dat gezond naar binnen gaat in kroeg, concertzaal of vliegtuig. Van het herstelbewijs gaan we al twijfelen. De drager van het bewijs is waarschijnlijk veilig, maar kan nog wel het virus bij zich dragen - en dus ook overdragen aan anderen. Van de QR-code die je bij je vaccinaties krijgt, kun je nu met enige zekerheid zeggen dat ze ónveilig zijn: een groen vinkje betekent alléén maar dat je gevaccineerd bent, niet dat je virusvrij bent. Nu bekend is dat de vaccins hun werking verliezen, worden groene vinkjes dus steeds betekenislozer. Desondanks leven de dragers ervan alsof ze vrij, veilig en ongevaarlijk zijn.

Erger nog: als 3G straks 2G wordt, vervalt testen voor toegang. Dan hou je alleen herstelbewijs + vaccinatie-QR over. En die zijn dus niet veilig. Ergo: 2G beperkt wel individuele (bewegings)vrijheid, maar is geen effectief wapen tegen het virus. Waarom zouden we het dan tóch moeten accepteren? 

Ondanks de hoge en nog altijd langzaam stijgende vaccinatiegraad, liepen de besmettingscijfers in de afgelopen maanden toch weer enorm op. Hugo de Jonge begon toen de letterlijke woorden “pandemie van de ongevaccineerden” te gebruiken, maar dat is dus een pertinente leugen. De meeste ongevaccineerden komen niet op drukke plekken, want daar komen ze niet in. En als ze wel binnen komen, is het omdat ze zich hebben moeten laten testen en daarmee is hun gezondheid beter gegarandeerd dan die van de dragers van QR-codes die hun tweede prik begin dit jaar al gekregen hebben. Hun Pfizerteflon of AstraZeneca-aanbaklaag is immers al lang niet krasvrij meer.

Boosters zijn dus nodig. Maar daarmee lopen we - net zoals met de eerste prikrondes - alwéér hopeloos achter. En toch willen Mark en Hugo naar 2G, plus QR op de werkvloer, collegezaal en wie weet waar nog meer. Maar als dat niet werkt (hint: het werkt niet), wat let hen dan van volledig doorrollen naar een vaccinatieplicht? En dan zijn we er: reactief, leugenachtig en slecht werkend beleid eindigt dan in een staat die onder dreiging van financiële ruïnering en sociale exclusie alle schuld en verantwoordelijkheid bij de burger legt.

Dezelfde overheid die zegt dat ‘de zorg het niet meer aan kan’, maar waarvan we de coalitiepartijen letterlijk zagen wegrennen bij stemmingen over de verhoging van zorgsalarissen. Een overheid die geld vrijmaakt voor vijfduizend extra handhavers van QR-codes, maar niet voor handen aan het bed.

Een overheid, vooral, die de eigen burger is gaan wantrouwen en daar mee wegkomt, omdat de meeste burgers nog steeds geloven in het goede van de overheid.

We hadden eerder deze week een topic over de vuilnisoverlast in Amsterdam. Grote afvalverwerkers, gebouwd op de beloftes van een duurzame ideologie, gaan failliet en moeten worden uitgekocht door de overheid. De afvalinzameling komt onder druk. Burgers, zo gewend dat een overheid die meer dan vijftig cent van elke verdiende euro in onze economie via de Belastingdienst incasseert alles voor hen oplost, zetten hun troep er dan maar naast. 

Helaas: een overheid is zo gewend geraakt aan burgers die meer dan vijftig cent van iedere euro bij hem inlevert, is een tikkeltje arrogant geworden. Die kijkt niet meer naar de tekortkomingen van het eigen handelen en investeert derhalve niet in beter afvalbeleid. Die financiert met jouw eigen geld meer handhavers, om de belastingbetaler een “administratieve sanctie” op te leggen voor het verkeerd aanbieden van je huisvuil.

Wordt de buurt daar schoner van? Veiliger? Is dat hoe solidariteit wordt afgedwongen van burgers met hun eigen buurt? Misschien was het je eigen buurman wel, die niet zelf z’n straatje schoon veegde maar de handhavers belde om het voor hem op te knappen en vervolgens zelf achter z'n geraniums kleinburgerlijk zit te grinniken.

Wrang worden plots de woorden van Abraham Kuyper, waar zowel Mark Rutte - video hieronder - als zijn voorganger Jan Peter Balkenende beiden wel eens aan refereerden:

“De vrijheid wordt minstens even sterk binnen in elke kring door de zonde, als op de grens van die kring door de Staatsmacht bedreigd. Als men om duigen de band wil drijven, steekt men immers vuur in de duigenromp aan, en meer nog dan de hamerslag doet dat vuur van binnen ze krimpen. En zo ook is het met onze vrijheden. Er smeult, er walmt in de kern van elke levenskring een gloed van hartstocht, waar de spranken der zonde uit opspringen, en die onheilige brand, dat onzalige vuur ondermijnt de zedelijke levenskracht, verzwakt in elke kring het spanvermogen, en doet in het eind de hardste duigen buigen. Bij elke welgelukte aanslag op de vrijheid kan dus de Staat nooit dan medeplichtige zijn, hoofdschuldige blijft de plichtvergeten burger zelf, die, in zonde en zingenot zijn zedelijke spierkracht verslappend, de kracht tot eigen initiatief verloor.”

Waar op slag van 2022 de Staat de handen in onschuld wast en zich in wantrouwen tegen de burger keert, heeft die burger de kracht tot eigen initiatief aan de Staat gelaten - en de gevolgen zijn desastreus voor zowel de vrijheid, áls de solidariteit. 

Prachtig systeem hoor, die neoliberale marktwerking in het aan de Rijksoverheid gegunde geweldsmonopolie. De Staat is te groot geworden om te falen en wie daaraan waagt te twijfelen, krijgt de wapenstok in de nek. De markt verwerpt op zijn beurt alle morele verantwoordelijkheid, tenzij die via de zondige zedenleer van duurzaamheid, diversiteit en inclusiviteit op de consument kan worden afgewenteld. En de individuele burger, die krijgt de rekening gepresenteerd.

Corona is slechts een virus, dat een onderliggend lijden blootlegt, die de eigen verantwoordelijkheid binnen de individuele vrijheid van een solidaire samenleving de zuurstof heeft ontnomen. Maar de zorg is moe, en de IC-bedden zijn op. Tot zover deze persconferentie.

Mocht u tot hier gekomen zijn, enige compassie voelen voor de duiding dan wel solidariteit met het platform. Laat dan als dank voor het aangenaam verpozen, de hoeders van dit blog wat knaken, hieronder te lozen: