Geenstijl

Inzending, van eerdere inzender Sonny Spek. Knip, plak, balans:

In het afgelopen jaar zijn er weinig artikelen die mij zo geraakt hebben als Flatgebouw Nederland (nu met glasvezel), over de e-mail van Karin op GeenStijl in december 2019. Het is een artikel dat iedereen gelezen zou moeten hebben die iets wil begrijpen van de sentimenten en ideeën die onder een breed deel van de bevolking leven. Karin kan haar zorgen niet goed onder woorden brengen, maar ook zij heeft recht op de juiste vertegenwoordiging en om gehoord te worden. Afgelopen week begon het politieke kalenderjaar weer, dat als slotstuk de Kamerverkiezingen van 2021 zal kennen, maar het is maar de vraag of de campagne een resultaat zal kennen dat recht doet aan de groeiende zorgen van mensen als Karin.

Mijn angst is dat wij als samenleving blijven hangen in politieke discussies over randzaken, onderwerpen die een marginaal deel van de bevolking aangaan en de polarisatie tussen groepen in onze samenleving onnodig zal doen vergroten. Politieke partijen zullen proberen cultuurthema’s uit te spelen omdat mensen hier door de absurditeit ervan sneller verontwaardigd over zullen zijn, terwijl op de thema’s die mensen direct raken men blijft voortmodderen (veelal op de linkerflank) of geen doordachte plannen hebben (veelal op de rechterflank). Door alle radicale ideeën rond de identiteitspolitiek, overgewaaid uit Amerika zouden we bijna vergeten waar de verkiezingen in 2021 daadwerkelijk over gaan: een veilig en welvarend bestaan voor Karin met perspectief op (economische) verbetering in een land dat haar opvattingen en zorgen serieus neemt.

De sociaal-economische thema’s waar de progressieve partijen in Nederland mee zouden kunnen scoren laten zij waarschijnlijk links liggen. Wie heeft nog iets gehoord van het initiatief van GroenLinks om de publieke sector te redden, en de bijbehorende ‘Kantinetour’? Het is de verwachting dat de lijsttrekkers Kaag en Klaver (mede door de groeiende BLM-beweging en terugkeer van Sylvana Simons) zich voornamelijk op de onderwerpen diversiteit en emancipatie zullen gaan richten om de campagne naar hun hand te zetten. Voeg daar nog een sausje liberalisme met een doodscultus aan toe voor D66 en de verkiezingsprogramma’s zijn geschreven. 

Identiteitsthema's en incident-gedreven ophef
Partijen en opiniemakers aan de rechterflank zullen gretig gebruikmaken van de standpunten van links met betrekking tot de identiteitsthema’s en houden daarmee de incident-gedreven ophefcultuur die dit land sinds tijden teistert in stand. De laatste tijd ben ik steeds meer van de overtuiging dat de onderwerpen waar we ons veelal aan ergeren op de rechterflank, vooral een bliksemafleider zijn voor de daadwerkelijke problemen in ons land. Er wordt kostbare tijd verspild in ons publieke debat doordat we ons laten leiden door de onderwerpen die op de agenda worden gezet door een klein groepje radicalen.

Elk jaar zijn er meer Kamervragen, moties en meer debataanvragen in de Tweede Kamer. Voor wat? Het is alleen voor de eigen eer en glorie, want niemand zal bij de meeste aangevraagde debatten gebaat zijn. Alleen ons politieke systeem zorgt ervoor dat Kamerleden zich blijkbaar gedwongen voelen om op elk incidentje te reageren en in een bepaalde reflex te schieten (Dilan ‘Kamervraag’ Yesilgöz is daar zeer kundig in), maar daardoor wordt volledig voorbijgegaan aan de kerntaak van de politiek: de uitvoerende macht controleren. Het is tijd dat onze politici zich bezig gaan houden met de grote thema’s van deze tijd in plaats van zich te verschuilen achter de ‘akkoorden-democratie’ dat ons land tegenwoordig in haar greep houdt (Energieakkoord, Klimaatakkoord, Woonakkoord, etc.). Er was een kandidaat-lijsttrekker die hier oog voor had, maar door het partijkader van het CDA op het nippertje buiten de deur werd gehouden.

Het verdwijnen van de huismeester
Want wat zijn nu onze uitdagingen? Er is sprake van een ongekende wooncrisis die bijna alle starters raakt en waardoor de wachtlijsten voor een betaalbare woning jarenlang zijn. De bouw van nieuwe woningen wordt gefrustreerd door de ‘stikstofcrisis’ en de verhuurderheffing zorgt ervoor dat woningbouwcorporaties fors minder kunnen investeren. Woningcorporaties moeten dan ook een keuze maken tussen betaalbaarheid, beschikbaarheid en duurzaamheid. De extra opgaven die woningcorporaties op hun bordje krijgen zoals het gasvrij maken en huisvesten verwarde personen zorgt ervoor dat het aspect ‘leefbaarheid’ minder aandacht krijgt. 

Het bestemmen van sociale huurwoningen voor enkel en alleen specifieke doelgroepen lijkt op het oog aantrekkelijk, maar heeft er ook juist voor gezorgd dat meer verwarde personen in de wijk worden geplaatst, de corporatie een grotere rol krijgt in het integreren van statushouders, er sprake is van een hoge doorstroming (en dus weinig binding) en uiteindelijk de mensen met ‘sociaal kapitaal’ vertrekken uit de wijk. Kortom: de sociale samenhang vermindert en leefbaarheid holt achteruit. Bij de verschrikkelijke flatbrand in Arnhem eerder dit jaar hebben we gezien waar bijvoorbeeld het verdwijnen van de huismeester toe kan leiden.

De euro institutionaliseert ongelijkheid
De structurele weeffouten in het politiek project ‘de eurozone’ blijven ook de komende jaren naar voren komen. We staan aan de vooravond van een diepe recessie door de coronacrisis, maar deze zal vooral laten zien wat menig reaguurder al langer weet: de euro is niet toekomstbestendig en heeft de ongelijkheid tussen Europese landen geïnstitutionaliseerd. De economische en maatschappelijke malaise die de afgelopen jaren is ontstaan in Zuid-Europa komt mede door de te dure munt en de onmogelijkheid om de waarde op nationaal niveau te devalueren. 

Het verschil in economische waarden heeft uiteindelijk geleid tot groeiende ongelijkheid, een stijging in het aantal zelfmoorden en jongeren die migreren naar kansrijke gebieden in de Eurozone.  We zijn nu op een punt aangekomen dat er een keuze moet worden gemaakt tussen volledige Europese integratie of het ontmantelen van de Europese Unie. Als we blijven voortmodderen met zogenaamde ‘kritische’ partijen als de VVD en het CDA, zal dat uitmonden in een transferunie zonder dat er sprake is van breed gedragen Europese solidariteit. Een recept voor problemen. 

Tegelijkertijd zien we dat de partijen die – terecht - kritisch zijn op deze ontwikkelingen veelal de neiging hebben om zich terug te willen trekken uit allerlei verschillende internationale samenwerkingsverbanden. Het is de vraag hoe realistisch dit is in een wereld waar de dynamiek en ontwikkelingen complexer zijn dan in de tijd van de 19e-eeuwse natiestaten. De afgelopen jaren hebben we gezien dat het Westen volledig incapabel is gebleken om haar geopolitieke belangen in Syrië en Libië voldoende te verdedigen. Het resultaat is dat de landen wij beschouwen als ‘vijanden’ daarvan hebben geprofiteerd en ons op een strategische achterstand (bijvoorbeeld bij het bestrijden van de vluchtelingencrisis) hebben gezet. Het morele gelijk denken onze bestuurders aan hun kant te hebben, maar is uiteindelijk als zand door hun handen geglipt. Het bliksembezoek van Macron in Beiroet lijkt erop te duiden dat Frankrijk deze fout ook heeft ingezien.

Financiering van radicale poldermoskees
We leven in een land waar donateurs uit het Midden-Oosten nog steeds moskeeën kunnen financieren om radicaal gedachtegoed te verspreiden, scholen niet kunnen worden gesloten op het moment dat zij kinderen ideeën aanleren de rechtstreeks ingaan tegen de grondbeginselen van onze Grondwet, Frontex niet voldoende gefinancierd wordt om de Europese buitengrenzen goed te kunnen beveiligen, gemeenten de laatste jaren structureel geld tekort komen om voldoende jeugdzorg te kunnen bieden en daarom moeten bezuinigen op allerlei publieke voorzieningen ten tijden van hoogconjuctuur, het niveau van leerlingen op de basisschool en voortgezet onderwijs al twintig jaar daalt, multinationals niet kunnen worden aangesproken op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om te voldoen aan de belastingplicht en het gasvrij maken van bestaande woningbouw straks kwetsbare Nederlanders een hogere energierekening zal doen bezorgen, China met haar industriepolitiek en bevoordelen van haar eigen bedrijven een oneigenlijke invloed probeert uit te oefenen. Al met al een gaaf land. 

Om deze problemen het hoofd te bieden dient er sprake te zijn van een betrouwbare overheid wiens doordachte beslissingen kunnen rekenen op voldoende steun onder de bevolking. De laatste tijd hebben we al kunnen zien door de toeslagenaffaire op welke manier de overheid kan fungeren als zij geen menselijke maat hanteert maar opereert als bureaucratisch moloch waar normale mensen moeilijk hun weg kunnen vinden. Dat geldt niet alleen als het gaat om de overheidsdiensten, maar ook burgerparticipatie in de breedste zin van het woord. Na de afschaffing van het raadgevend referendum door de gesloten bestuurselite was ons door minister Ollongren beloofd dat er gewerkt zou worden aan een agenda voor democratische vernieuwing naar aanleiding van de aanbevelingen van de Staatscommissie parlementair stelsel. 

Democratische verrotting
Na de publicatie van hun verslag in december 2018 zijn we al bijna twee jaar verder en concrete veranderingen zijn nog steeds niet doorgevoerd. Daarnaast heeft het kabinet al aangegeven het bindend correctief referendum (een van de aanbevelingen van de Staatscommissie) naar de prullenbak te verwijzen. De democratische krachten in het land die GeenPeil eerder breed heeft losgemaakt zouden de basis kunnen vormen om daadwerkelijk druk te zetten achter de vernieuwingsagenda van onze bestuurscultuur. 

Het is kenmerkend voor een land en continent in stilstand wanneer het vooral terug probeert te kijken en zich geen besef lijkt te hebben van de uitdagingen voor de toekomst. Laten we politici aanspreken op de gemaakte keuzes waardoor er na vier jaar Rutte III nauwelijks verbetering te merken valt voor de toekomst en niet vervallen in de identiteitsthema’s die bepaalde partijen graag naar voren willen brengen. Debatteren over het verwijderen van standbeelden van oude VOC-lieden, het aanpassen van ons onderwijscurriculum, het wel of niet plaatsen van gender op ID, het invoeren van diversiteitsquota’s en het tegengaan van het zogenaamde ‘institutionele racisme’ bij de politie bedient alleen maar een radicale minderheid die het debat op basis van de daadwerkelijk belangrijke thema’s niet kunnen winnen.

De ‘rechtse’ flank zou zich moeten afvragen waarom er geen overtuigend verhaal is voor de sociaal-economische vraagstukken. Waarom hebben de PVV en Forum voor Democratie geen duidelijke plannen voor de publieke sector? Het is te kortzichtig om het gebrek aan verbetering in het besteedbaar inkomen enkel en alleen af te schuiven op het klimaatbeleid en migratie zonder daarbij bijvoorbeeld te kijken naar de rol van globalisering en hyperkapitalisme.

Het is uiteindelijk de verantwoordelijkheid van deze flank om de thema’s aan te stippen waardoor we het Nederland van Karin structureel een betere plek kunnen maken. Als zij dat nalaten voor politiek gewin op de korte termijn, dan zullen haar kiezers uiteindelijk aan het kortste eind trekken. Een groot gemis.

Sonny Spek
Lokaal raadslid te Katwijk