Geenstijl

Iemand nam daadwerkelijk de moeite om het racisme-proefballonnetje van Rob Jetten van dichtbij te bestuderen. En uit elkaar te trekken. Nou, kom maar door:

Onlangs presenteerde Rob Jetten namens D66 een actieplan tegen racisme (zie tweet hierboven, nog maar eens), met vier punten genaamd "Opstaan tegen racisme", die ik graag met jullie wil doornemen. Voordat ik deze ga bespreken een korte achtergrond over mijzelf: ik ben een "heteroseksuele witte man met privilege". Ik heb een universitaire opleiding genoten en heb een goed inkomen. Sinds ik mag stemmen heb ik altijd aan de linkerkant van het spectrum gestemd, hoewel mijn stem door de jaren heen wel naar het midden is opgeschoven. Ik ben een voorstander van het concept van de EU, maar vind wel dat er een schoonmaak plaats mag vinden. Verder eet ik steeds minder minder minder vlees, woon ik net niet in de Randstad, reis ik veel met het OV (althans, voor de coronacrisis) en ben ik het op veel vlakken erg oneens met de partijen aan de rechterzijde. Ofwel: ik val precies in de doelgroep van D66. In een ver verleden heb ik zelfs op ze gestemd maar dat was meer omdat ik niet wist wat ik anders had moeten stemmen.

Ik heb de afgelopen acht jaar met afgrijzen gekeken naar wat er met D66 is gebeurd: holle retoriek en soundbites in plaats van gedegen onderbouwde stellingen en het in de bek tuffen van de kiezer. Het verbaast mij dan ook totaal niet dat iemand als Kees Verhoeven de Kamer gaat verlaten na de komende verkiezingen, hoewel dat uiteraard toeval kan zijn (ik ken Kees verder niet).

Maar goed, laten we gaan kijken naar de plannen van D66, te vinden op d66.nl/opstaan-tegen-racisme. De website begint al goed met het volgende:

"Je hoeft dat [racisme] niet zelf te ervaren om het te snappen: onderzoeken laten het keer op keer zien. Uitzendbureaus die te vaak zeggen: 'Tuurlijk, geen Turken.' Makelaars, die beloven dat de huurder een witte Nederlander wordt. En wie een Nederlandse naam en een strafblad heeft, heeft nog altijd drie keer meer kans om op sollicitatiegesprek te mogen komen dan wie géén strafblad heeft, maar ook een niet-Nederlands klinkende achternaam."

Dat zijn nogal ferme uitspraken en schokkend indien ze ook echt waar zijn. Nu ben ik wel iemand die van de hoed en de rand wil weten, dus ik ben de onderzoeken ingedoken om te controleren. In het actieplan met de punten staan er een paar gelinkt, dus dat is makkelijk. Laten we eens kijken.

Voor de uitspraak over de uitzendbureaus wordt er bijvoorbeeld gelinkt naar een artikel van het AD. Ik citeer de inleiding:

"Uitzendbureaus willen nog steeds op verzoek discrimineren voor opdrachtgevers, blijkt uit een steekproef in opdracht van de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. 4 op de 10 uitzendbureaus gingen in op het verzoek om geen uitzendkracht van buitenlandse komaf te sturen."

Dat zou dus uitkomen op 40%. Dat is fors. Laten we verder lezen:

"Nu blijkt uit een steekproef onder uitzendbureaus die niet zijn aangesloten bij de ABU of NBBU dat een veel hoger percentage bereid is om te discrimineren. Uit dit onderzoek blijkt dat 40 procent van de uitzendbureaus meeging met het verzoek om geen uitzendkracht van buitenlandse komaf te sturen. Een flink hoger percentage dan bij de uitzendbureaus die lid zijn van de brancheorganisaties."

Wacht even. Er wordt dus gezegd dat bij een gedeelte van de uitzendbureaus, namelijk die uitzendbureaus die NIET bij brancheorganisaties ABU en NBBU aangesloten zijn, 40% bereid is te discrimineren. Uit een eerder onderzoek blijkt dat de uitzendbureaus van ABU 13% van de bureaus wilde meewerken aan discriminatie. Dat is nog steeds niet goed, maar wel fors minder dan 40%. Maar om hoeveel uitzendbureaus gaat het dan waarbij 40% wil discrimineren? De website van ABU zegt dat ze 65% van de markt vertegenwoordigen. Recente cijfers voor NBBU kon ik niet vinden, maar eerdere cijfers lijken aan te geven dat NBBU een marktaandeel van zo rond de 20% lijkt te hebben. Dus de hoeveelheid uitzendbureaus waar op verzoek gediscrimineerd wordt is procentueel gezien dus een heel stuk lager dan het artikel doet vermoeden en de inleiding van het AD-artikel is dus een gevalletje "selectief citeren".

In het onderzoeksrapport van MinSZW zelf staat het volgende, op pagina 4:

"Omdat de steekproefgrootte per bedrijfsgrootte niet representatief is, moeten de resultaten voor de verschillende groottes met voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. De resultaten geven wel een indicatie."

Dus eigenlijk wordt gezegd "dit is niet accuraat, het gaat om het gevoel". Tja. Daarnaast is het niet duidelijk welke vragen er gesteld zijn. Op pagina 13 wordt een "mystery caller" geciteerd:

"Ik vroeg om iemand van Nederlandse nationaliteit, waarop de medewerker heel duidelijk antwoordde dat dat zonder meer mogelijk was."

De vraag die hier bij mij direct op komt is 'Wat wordt er bedoeld met Nederlandse nationaliteit?' Betekent dit "iemand met een Nederlands paspoort" (de definitie van "nationaliteit"), of betekent het iemand met een etnisch Nederlands achtergrond? Het hangt er ook heel erg vanaf hoe het is geïnterpreteerd door het uitzendbureau en ik kan me, hoe fout het ook is, voorstellen dat bedrijven vragen om "Nederlandse nationaliteit" (oftewel Nederlands paspoort). Het is namelijk zo dat als je niet-Nederlanders (dus zonder een Nederlands paspoort) in dienst hebt, je aan de nodige regels moet voldoen, ook als degene via een uitzendbureau voor je werkt. De SZW, dezelfde instantie die dit onderzoek heeft laten doen, heeft namelijk de volgende regels, zie hier . Ik citeer:

"Als er geen geldige vergunning is, dan riskeert u als inlener ook een boete. Heeft het uitzendbureau de vergunning niet aangevraagd? Dan moet u dat alsnog doen bij het UWV of de IND. Een buitenlandse werknemer mag pas beginnen met werken als u of de werknemer de werkvergunning gekregen heeft."

Misschien heeft het uitzendbureau het geïnterpreteerd als "ik wil geen gezeik met allemaal vergunningen van IND, want dat is te veel rompslomp" en niet met "Ik wil geen Turk.". Natuurlijk mag het dan nog steeds niet, maar er is dus een wezenlijk verschil tussen "afkomst" en "nationaliteit". Welke vragen tijdens het onderzoek gesteld zijn, wordt uit het rapport totaal niet duidelijk.

In het hele rapport wordt trouwens niet één keer "Turk" gezegd, en de uitspraak "Tuurlijk, geen Turken." komt rechtstreeks uit de dikke D66-duim. Even zoeken met Google levert welgeteld één (uniek) resultaat op, namelijk D66 zelf.

**1. Rechercheurs tegen discriminatie
**Dit is interessant. Een paar dingen die ik er uit wil lichten. Er wordt gezegd:

"Het gaat meestal om persoonlijke ervaringen van mensen, en bewijs vinden is lastig. Het gevolg is dat discriminatiezaken vaak niet prioriteit krijgen. In minder dan 5% van de gevallen leidt een aangifte in Nederland tot een strafzaak."

Hier heb ik al meteen een paar vragen, zoals: wat is dan wel een acceptabel percentage van gevallen waarbij een aangifte tot een strafzaak moet leiden? Is dat 10%? 20%? 80%?

Een persoonlijke ervaring betekent helemaal niet dat er daadwerkelijk een strafbaar feit gepleegd is. Dat is aan een rechtbank om te beslissen, niet aan D66 (en ik zie de ironie in deze uitspraak). Soms is het een simpel misverstand en geen strafbaar feit.

Nog een paar vragen: moet het voeren van een strafzaak wel het doel zijn? De gevolgen van een strafzaak kunnen ingrijpend zijn in levens (o.a. het krijgen van een strafblad) en is niet iets waar licht over gedacht moet worden. Interessant is dat het OM zelf meer en meer in lijkt te zetten op mediation, ook in gevallen van discriminatie, zoals bijvoorbeeld hier te lezen op pagina 16/17.

Nog een vraag: wat is er in de overige 95+ procent van de gevallen eigenlijk gebeurd? Zijn de partijen er zelf uitgekomen? Is er niets gedaan? Antwoord 2 in het rapport dat D66 zelf aanhaalt is wat dat betreft erg verhelderend. Een paar citaten:

"Bij het overgrote deel van meldingen van discriminatie bestaat geen daderindicatie. Bij deze zaken kan het OM niet overgaan tot vervolging." Dat lijkt me duidelijk: als je niet weet wie de dader is, kan je geen strafzaak beginnen.

"Verder komt het voor dat meerdere bij de politie geregistreerde incidenten en/of opgemaakte processen-verbaal betrekking hebben op één verdachte." Oftewel: één persoon kan meerdere mensen gediscrimineerd hebben, waarmee het racisme in Nederland ook in een andere verhouding komt te staan. Zonder de eventuele ernst van die incidenten te willen wegwuiven: Het aantal incidenten is groter dan het aantal daders.

"Ook kan het zijn dat een incident door de politie als discriminatie wordt geregistreerd, maar het, na bespreking met het OM, geen strafbare discriminatie blijkt te zijn." Ook dat lijkt me weer duidelijk: als er geen strafbaar feit is gepleegd, dan kan je ook geen strafzaak beginnen.

Uit hetzelfde rapport (vraag 2):

"Hoe verklaart u dat ruim 3.600 meldingen van discriminatie in 2013, waaronder 1.600 aangiftes, slechts tot instroom van 88 discriminatiefeiten c.q. 83 discriminatiezaken bij het Openbaar Ministerie leidde?"

Dat komt neer op 10 meldingen per dag, en iets meer dan 4,5 aangiftes per dag. Hier zitten dus ook dubbele meldingen bij (als in: meerdere meldingen tegen dezelfde persoon).

Om het in perspectief te zetten is het de moeite waard om het eens te vergelijken met meldingen van bijvoorbeeld diefstal, of gewoon met alle geregistreerde misdrijven: dat loopt richting het miljoen totaal.

Even verder wordt in het document van D66 gezegd: "Met speciale discriminatierechercheurs kan de politie vriend zijn in de strijd tegen diepgeworteld racisme", en wordt er een voorbeeld uit Frankrijk aangehaald: "De bedreiging vanwege iemands ras of de mishandeling omdat iemand hand in hand met een partner van hetzelfde geslacht liep wordt zo van een ‘gewone’ bedreiging of mishandeling een haatmisdrijf."

Nu beginnen de dingen wel heel erg door elkaar te lopen. Gaat het om racisme? Gaat het om discriminatie? Zijn homo's een ras? Om even terug te komen op de eerdere cijfers, hoeveel van de 3.600 meldingen gingen eigenlijk om "diepgeworteld racisme" en hoeveel om bijvoorbeeld geweld tegen homo's? Het Wetboek van Strafrecht heeft het als het over discriminatie gaat over "wegens ras, godsdienst, levensovertuiging, geslacht, seksuele gerichtheid of handicap". Dat is dus veel meer dan alleen racisme, maar D66 veegt het allemaal op één grote hoop.

Wat D66 hier doet is de indruk wekken dat de 3.600 meldingen en 1.600 aangiftes van discriminatie allemaal valide meldingen van diepgeworteld racisme zijn die tot een strafzaak (en eventueel een veroordeling) hadden moeten leiden. Daarop heb ik maar één woord: vals.

Daarnaast zijn er vorig jaar weer bezuinigingen doorgevoerd bij de politie waardoor zulk soort racisme-rechercheurs niet uit de huidige budgetten betaald kunnen worden. Er zal ergens geld vandaan gehaald moeten worden.

**2. Een boete op ongelijke kansen
**Dit is grotendeels al eerder behandeld bij de behandeling van de website, maar nog even een puntje dat ik er extra uit wil lichten:

"Voor de woningmarkt gaan we hetzelfde doen. Professionele verhuurders, makelaars en andere bemiddelaars wordt gevraagd een aanpak te hebben die discriminatie bij verhuur voorkomt. Frequent onderzoek door mystery guesting wordt ingezet om te controleren of verhuurders, bemiddelaars en makelaars discriminatie toestaan of in de hand werken. Naar model van de boete op discriminatie op de arbeidsmarkt komt hier een straf tot 10.000 euro op te staan."

Het gebruik van "mystery guests" is een niet-onomstreden middel en kan mogelijk uitlokking tot gevolg hebben, zeker als er niet goed toezicht gehouden wordt. Zie bijvoorbeeld deze UvA-scriptie, sectie 2.3, hoe de Nederlandse Zorgautoriteit hiermee eerder al de fout in is gegaan.

**3. Een stage zonder 49 afwijzingen
**Met dit punt is op zich niet zo heel veel mis in mijn ogen, maar dat kan ook domweg komen omdat het al bestaand beleid is, dus het is wel een beetje pronken met andermans veren. Ik vind het jammer dat er ook verwijzingen naar een Duits rapport worden gemaakt om daarmee aan te kunnen tonen dat er iets in Nederland mis zou zijn.

**4. Politie voor iedereen
**Hier haalt het voorstel van D66 niet eens het niveau middelbare school. Het begint eerst met:

"Feit is dat politiegeweld tegen ongewapende Nederlanders met een migratieachtergrond veel minder vaak voorkomt dan in de Verenigde Staten. Het aantal incidenten waarbij een arrestant of verdachte door toedoen van politieoptreden overlijdt is te klein om conclusies uit te kunnen trekken."

Maar daarna: "En toch is het opvallend dat het bij politieoptreden met dodelijke afloop ook in Nederland, een land waar 86% van de bevolking wit is, doorgaans gaat om mensen met een migratieachtergrond." Met een verwijzing naar algemene CBS-statistieken van hoeveel mensen met een migratieachtergrond er in Nederland wonen, wat compleet nietszeggend is.

Cijfers heb ik niet, maar schattingen van cijfers wel. In het artikel staat: "Actiegroep Control Alt Delete onderzocht dat in 2017 zeven mensen door toedoen van politie omkwamen in ons land." Zeven personen, daar kan je inderdaad geen conclusies uit trekken. Dus waarom dat "En toch" dan? Het is een arbitraire gevolgtrekking die nergens op is gestoeld.

Ook de D66-bewering "een land waar 86% van de bevolking wit is" is domweg NIET WAAR. In de link die er bij staat, wordt verwezen naar de statistieken van CBS. In deze statistieken wordt gerept over "Niet-westerse achtergrond" maar dit betekent niet automatisch "wit". De definitie die het CBS aan houdt is als volgt:

"Bij personen met een migratieachtergrond is onderscheid gemaakt tussen personen met een westerse en een niet-westerse achtergrond. Personen met een westerse achtergrond hebben als herkomstland één van de landen in Europa (exclusief Turkije), Noord-Amerika en Oceanië. Personen met een niet-westerse achtergrond hebben als herkomstland één van de landen in Afrika, Latijns-Amerika en Azië en Turkije. Binnen de huidige definitie vormen Indonesië en Japan een uitzondering. Zij worden op grond hun sociaaleconomische en sociaal-culturele positie tot de westerse landen gerekend. Het gaat vooral om personen die in het voormalig Nederlands-Indië zijn geboren, respectievelijk werknemers van Japanse bedrijven en hun gezinnen. "

Oftewel, bij de "witten" zijn alle Japanners en mensen uit Nederlands-Indië en Indonesië dus ook meegerekend, evenals bijvoorbeeld zwarte Amerikanen. Daarnaast hebben de cijfers over migratieachtergrond alleen betrekking op de eerste en tweede generatie. Over latere generaties zegt het CBS het volgende:

"Personen van wie beide ouders in Nederland geboren zijn, maar van wie ten minste één ouder een migratieachtergrond heeft, behoren tot de zogenoemde derde generatie. Mensen die tot deze generatie behoren, hebben per definitie een Nederlandse achtergrond."

Oftewel, de "86% witte mensen" bevatten ook migranten van de derde generatie, zwarte Amerikanen, Japanners en Indonesiërs. D66 gebruikt data van het CBS, snapt niet wat deze data betekenen, maar trekt wel conclusies. Dat is echt heel erg slordig.

Tot slot over politiegeweld: dit is geen groeiend probleem. Sterker nog, het daalt al jaren in Nederland.

Bol van onwaarheden en aannames, zonder goede onderbouwing en een serieus politicus onwaardig. Natuurlijk zal er gezegd worden dat het "slechts plannen zijn" en niets definitiefs, maar als je zelfs de basisideeën niet goed kunt onderbouwen zonder zulk soort simpele fouten te maken dan moet je je serieus afvragen of je het wel zo zou moeten doen. Doe eerst je huiswerk maar eens goed en probeer het dan nog eens.

Dan is de grote vraag: hoe moeten we dit document duiden? Is het een serieuze poging om verandering te weeg te brengen of is het alleen iets om in de aanloop van de verkiezingen in 2021 goed mee te kunnen scoren? Persoonlijk denk ik dat het toch echt het laatste is, want dit soort ideeën echt omzetten in concreet beleid zal zeker de nodige jaren duren.  Ik zie Rob Jetten dat niet halen, en de huidige inhaak-ophef duurt ook zo lang niet. Wat het denk ik wel tot gevolg gaat hebben is dat de rechtervleugel van D66 en masse over zal lopen naar VVD of CDA... en ik zal er geen minuut van wakker liggen.

Reaguurder ZOMG