Geenstijl

Kinderen. Vandaag behandelen wij in de klas de stelling:

De vraag die bij het poneren van zo'n stelling rijst is: wat geeft een bedrijf dan wél bestaansrecht. Goede vraag. Van oudsher is een bedrijf een entiteit waar activiteiten in plaatsvinden die de eigenaar van dat bedrijf in het levensonderhoud voorzien. Dat doet zo'n bedrijf door producten of diensten te leveren waar mensen voor willen betalen. Sommige activiteiten zijn dermate schaalbaar dat ze meerdere mensen van levensonderhoud kunnen voorzien. Daar werken dan soms heel veel mensen. Die willen allemaal een goed leven. Misschien een eigen huis. Vakantie, pensioen. Het bedrijf maakt dat mogelijk.

Elk bedrijf opereert in een maatschappij waar wetten heersen. Veel van die wetten hebben met belasting te maken. Een bedrijf zal, net als een individu, deze regels op zo'n wijze toepassen dat de hoeveelheid afgedragen belasting minimaal is binnen de wet. Er zijn geen gevallen bekend van mensen die eens per jaar zeggen 'weet je wat, ik laat de hypotheekrenteaftrek dit jaar maar schieten' of 'ik doe het maar lekker zonder huurtoeslag en kinderbijslag'. De directie van een bedrijf is wettelijk verplicht te handelen binnen het belang van het bedrijf ('zakelijk handelen'). Het mag dus niet zonder reden producten weggeven aan bijvoorbeeld directie, werknemers of derden. Elk koekje, elke lunch wordt bij wijze van spreken geteld. Binnen de wet is het feitelijk niet toegestaan dat de directie besluit tot het zonder goede reden betalen van meer belasting dan nodig. Dat is immers een daad van onzakelijk handelen.

Geen bedrijf heeft 'de wereld te verbeteren' in de oprichtingsstatuten staan. Nou ja misschien op die ene peperdure ijsmaker na. Wel kan een bedrijf soms de wereld verbeteren door medicijnen te maken, of bijvoorbeeld door het produceren van een innovatief product dat voor energiebesparing zorgt, maar primair zijn dat producten die afgenomen worden door klanten en het leveren aan die klant is dan ook het primaire doel. Het is aan de klant de portemonnee te trekken om deze producten af te nemen en hun fantastische werk te laten doen. Vaak is de klant een individu, soms een overheid. Of een ander bedrijf, dat producten van een bedrijf nodig heeft om in hun eigen producten te verwerken.

Een houten been is om op te lopen
De stelling "Bedrijven die het alleen gaat om geld verdienen, hebben geen bestaansrecht" is equivalent aan "Openbaar vervoer dat je alleen van A naar B brengt heeft geen bestaansrecht". Of "Een dokter die je alleen maar beter maakt heeft geen bestaansrecht". Het is in één zin de contradictie van de meest 'per definitie' betekenis van een woord. "Een houten been dat alleen bedoeld is om mee te lopen heeft geen bestaansrecht". 

Nou is het zo dat grote delen van de bevolking niet bekend zijn met de werking van economie en bedrijf. Veel kunstenaars, bijvoorbeeld. Artiesten. Hun kernvaardigheid ligt in het zo goed mogelijk bedenken en vertellen van een mop. Of het zingen van een mooi liedje. Ook belangrijk. Ook mooi. Deze mensen maken veelal gebruik van gesubsidieerde faciliteiten als theaters en podia, waar vaak ook nog vrijwilligers werken. Een rijke samenleving kan zich dergelijke generositeit veroorloven jegens artiesten, bijvoorbeeld omdat deze samenleving het belang van kunst en van het bestaans van kunstenaars hoog in het vaandel heeft. 

Applaus voor je kogellagers
Of een publieke omroep, waar al deze mensen steeds weer geld voor in een potje stoppen, zodat die kunstenaars daar hun kunstje kunnen komen doen. Uiteindelijk zijn de mensen die deze subsidies betalen dezelfde mensen als die in allerlei bedrijven werken. Zij zijn het die de kaartjes kopen van al dat cabaret, al die musicals, al die voorleesavonden. Het bedrijf dat kogellagers maakt krijgt geen applaus. De man die de godsganse dag de kogeltjes in de lagers propt kent zijn plek en is in het beste geval van trots vervuld als hij een wiel ziet draaien met zijn kogeltjes er in.

Maar een kunstenaar krijgt applaus. Elke dag weer. Staande ovaties. Gejuich. Nominaties. Prijzen. Interviews over die prijzen. Dit heeft tot gevolg dat de kunstenaar het idee krijgt dat hij of zij bijzonder belang vertegenwoordigt. Hierdoor is het logisch dat wel de kunstenaar maar niet de kogellagerwerknemer bijvoorbeeld columns gaat schrijven over hoe dingen wel of niet moeten in het leven en in de maatschappij. En vaak leidt dat tot nog meer applaus. Hierdoor krijgt de kunstenaar de indruk dat hij expert is over dingen als economie, milieu, gezondheidszorg, criminaliteit en internationale politiek. Ondanks het feit dat de kernvaardigheid dus het vertellen van een mopje is.  

Goede vermogenden versus slecht vermogen
Het aardige van bovenstaande mechanismes is dat juist een selecte groep kunstenaars bovenmatige saldi hebben op hun persoonlijke rekening. Doordat men veel mensen bereikt kan men ook veel bijschrijven op de bankrekening. Een kogellagermedewerker bereikt niet veel mensen. Per kogellager is er misschien één gebruiker maar geen duizenden die allemaal rechtstreeks aan de assemblagemederwerker betalen.  

De perceptie bij de kunstenaar kan nu ontstaan "ik heb altijd eerlijk belasting betaald en daarom is mijn vermogen 'goed' maar een bedrijf dat ook volgens de regels werkt maar andere regels dan de mijne, is 'fout' omdat zijn niet uit zichzelf extra geld naar de overheid overmaken".  

Wie voorstelt dat een bedrijf 'waar het alleen gaat om geld verdienen' geen ondersteuning mag krijgen, of aan andere voorwaarden gebonden is dan een bedrijf 'waar het niet alleen gaat om geld verdienen', sluit als eerste zichzelf uit. De manier om aan te tonen dat het je niet primair om geld verdienen gaat is vanaf heden je kunstjes zonder subsidie en entreegeld te vertonen. 

Ik stel dan ook voor onmiddellijk alle ondertekenaars van het manifest van afgelopen vrijdag tegemoet te komen door deze subsidies in te houden en in plaats daarvan naar de gezondheidszorg over te maken.

Knufter
[NAW bij redactie bekend]