Geenstijl

Deze week begon met het nepnieuws dat Groningers protesteren tegen de gaswinning. Nou dat hebben Groningers een halve eeuw niet gedaan. Ze protesteren tegen hun huis dat kapotgaat, dat kan instorten en waar de staat geaccepteerd heeft dat er ruim honderd mensen kunnen overlijden. 

De vraag is dus niet hoe snel en hoeveel schade betaald wordt, maar of er maatregelen genomen worden om letsel te voorkomen. Aardbevingbestendig bouwen zoals in iedere moderne maatschappij boven een bevingsgebied heel normaal is, behalve in Groningen.

Een nieuw schadeprotocol zou eerst vanwege de kabinetsformatie een jaar lang uitgesteld zijn, later bleek de nieuwe versie gesouffleerd te zijn door de NAM, waardoor de Groninger Bodem Beweging uit het overleg stapte. Hier probeert men van een gaswolk een rookscherm te maken.

De staat en de NAM hopen op een stevige besparing door woningen niet na iedere schade te repareren. Het is goedkoper de scheuren minder vaak dicht te maken, een woning die ingestort of afgeschreven is, vormt geen nieuw risico op een claim. Schadebeperking door een total loss-verklaring of het combineren van schades. Een dode is goedkoper dan een invalide.

\

Deze hele gang van zaken voldoet niet aan de claimcode voor massaschades. Het is hier het kabinet dat beoordeelt of de schade waar ze zelf schuld aan heeft voldoende wordt betaald. Voordat een schaderegeling algemeen verbindend wordt verklaard, hoort dat volgens de WCAM getoetst te worden door de rechtelijke macht. 

Het Staats Toezicht Op Mijnen (STOM, SodM) probeert van het veiligheidsvraagstuk een Happy Color Show te maken. Rood voor meer dan 0,38 aardbevingen per vierkante kilometer per jaar, en groen voor minder dan 0,25 aardbevingen per jaar. Dit is tunnelvisie op de aardbevingsdichtheid. Niet het aantal aardbevingen is het probleem, maar de escalatie naar steeds sterkere.

Allemaal op de illusie dat nu nog de gaskraan dichtdraaien genoeg is. Tussen 1993 en 2013 is er sterk wisselende gasproductie geweest. Toch zie je keurige exponentiële groei in alle categorieën aardbevingen. Die vermeende directe relatie tussen hoeveelheid productie en hoeveelheid risico bestond en bestaat niet. Het kalf is verdronken.

Gaswinning is sinds 2010 gehalveerd, het aantal aardbevingen is verdrievoudigd. Er is geen veilig winningsniveau, ook zonder verdere winning zal de bodem blijven inklinken en beven. De fundering onder Groningen is reeds gesloopt, het wachten is op het omvallen van de Toren van Pisa.

Niet het aantal aardbevingen vormt een probleem, maar de hoeveelheid energie per aardbeving, hoe ondiep die aardbevingen zijn en wat de bodemversnelling op de woning is. Zelfs als de aanname klopt dat langzamer winnen meer tijd geeft tussen aardbevingen, dan geeft dat niet de garantie dat de bevingen die nog komen minder heftig zullen zijn.

Veel beter is om een kleurcode toe te passen op het verwachte schadebeeld. Groen is stucadoor bellen, geel is constructeur bellen voordat de woning weer gebruikt mag worden en rood is een ingestorte woning. Deze discussie zou moeten gaan wanneer alle ziekenhuizen, scholen en woningen versterkt zijn en hoe de hulpverlening geregeld is bij een echte ramp.

Oud Shell-topman Jeroen van der Veer mocht een onderzoek doen naar de veiligheid binnen defensie. Zijn oordeel was vernietigend. Erger nog, in 2015 was al eerder een dergelijk onderzoek gedaan, dat leverde vergelijkbare conclusies en dat is in de doofpot verdwenen. Net zoals in Groningen is de veiligheid qua cultuur, strategie, structuur én systeem verrot.

Minister Hennis verdedigde nog de medische dienst in Mali, dat de zwaargewonde militair het overleefd had in het Togolese ziekenhuis. Ze vergat een Franse arts die tolkte en een Nederlandse arts die eiste dat de buik geopereerd werd. (Pagina 24 & 87 PDF, een klucht over niet werkende ambulances, zoekgeraakte scharen en zaklampen). Beiden waren ongevraagd aanwezig. 

Een belangrijke les uit Srebrenica was eigen luchtsteun, en dat hebben onze helden in Mali niet. Een eigen of Europese medische dienst ontbreekt ook, en dat geeft hetzelfde effect. Onze helden verdienen de beste zorg zonder taalbarrières en oorlogsgebieden in ontwikkelingslanden moeten belast worden met onze zorgvragen.

De storm van afgelopen week werd eerst gebracht als code geel, toen code oranje en pas toen iedereen onderweg was code rood. Een waarschuwingssysteem achteraf, is een beetje dom. Legale Maut-Killer vrachtwagentjes die vanwege hun lage eigengewicht de Duitse tol ontduiken en als speelgoed door ons weiland rollen zijn dat ook.

Nederlanders moeten voordat ze naar Duitsland gaan een milieusticker opplakken en winterbanden met een Alpine-logo regelen, maar ondertussen mogen Polen hier rondrijden en slapen in vrachtwagens die leeg als een zeppelin het luchtruim kiezen. Er zijn te weinig regels neergelegd om een veiligheidsniveau af te dwingen. In Groningen, bij defensie en op de weg. 

Ik snap de behoefte om als politicus of bestuurder aan knoppen te draaien. Evenals de behoefte van woordvoerders, persvoorlichters en spindokters om het probleem te versimpelen tot een stoplicht. Alleen kun je niet met een kattebelletje voldoen aan de wetten van de natuurkunde. Daarvoor zijn nieuwe regels, ontwerpen en keuzes nodig.

Veiligheid is niet onderhandelbaar. Nergens.