Zon schijnt weer, gevoelstemperatuur rond vriespunt

Het leven is een feestje, maar je moet wel zelf zorgen dat je je niet volstouwt met taart en chips en bitterballen en van die hele gore Japanse nootjes, zodat je niet halverwege tonnetjerond ligt te kokhalzen in de logeerkamer. Sowieso een belangrijke deugd, zelfbeheersing, maar niet eentje waar de fractievoorzitters van de coalitiepartijen in grossieren. Prinsjesdag is van oudsher een feestelijke aangelegenheid, maar aan de vooravond van de Algemene Politieke Beschouwingen stonden de dames (Wilders was helaas niet beschikbaar) onze Tom Staal met lange gezichten te woord. Vorige week deed Omtzigt, die bekend staat als cool, calm and collected, noodgedwongen een stap terug. Vervanger Nicolien van Vroonhoven sprak haar mond voorbij tegenover de Volkskrant en liet zich ontvallen dat NSC bij een negatief advies van de Raad van State zijn handen aftrekt van het asielplan. Caroline van der Plas zag dit alles tandenknarsend aan, besloot het naast zich neer te leggen, vergat dit, vertelde in bovenstaande video wat ze ervan vindt, om na een paar zinnen tot inkeer te komen: "Maar ik heb er eigenlijk voor gekozen daar niet op te reageren." En Wilders, nou ja, die twittert. Voor leuke collega's hoef je zelden een beroep op je zelfbeheersing te doen, maar ja, deze mensen lijken elkaar geen leuke collega's te vinden. Welgemeend advies: probeer toch even tot tien te tellen. Niet voor ons, niet voor elkaar, maar gewoon, noem eens een zijstraat, in het landsbelang.

Op de grill

Ja, dat moet je dan plotseling ook: verantwoording afleggen. Vicepremiers Fleur Agema (PVV), Sophie Hermans (VVD), Eddy van Hijum (NSC) en Mona Keijzer (BBB) zitten as we speak bij Nieuwsuur om tekst en uitleg te geven over het vandaag gepresenteerde regeerprogramma. Schipper Schoof deed dat vanmiddag al, in zelfs voor iemand die zijn hele werkende leven ambtenaar is geweest frustrerend ambtelijke taal (zou leuk zijn om in een wordcloud te vatten, misschien tzt kijken of we hierin kunnen optrekken met Nieuwsuur, red.). National treasure Mariëlle Tweebeeke heeft helaas een snipperdag, dus we zullen het met Wollaars moeten doen. Recht zo die gaat. Kijken hierzo.

Update Ik zie deze dames vaker dan mijn eigen vrouw, zegt Eddy van Hijum. Onduidelijk waarom hij dit zegt. Ze hadden het erover dat ze gaan doen alsof er geen camera bij is. 

Update Politiek is geven en nemen, zegt Sophie Hermans. Als de BBB 76 had gehad, had dit er anders uitgezien, zegt Mona Keijzer. 

Update Wat heeft de PVV moeten inleveren? Soms moet je een ander ook wat gunnen, zegt Fleur Agema. Klimaat is voor hen geen speerpunt, maar voor de VVD wel belangrijk. 

Update Niets op de grill, Wollaars zet ze lieflijk op de praatstoel. Vooralsnog. 

Update Ze hebben een familiedag gehad en een barbecue. Je praat met elkaar. Het gaat soms echt over grote kwesties. Je loopt soms tegen meningsverschillen aan. Elkaar leren begrijpen. Daar ontstaat het vertrouwen. Het vragen stellen aan elkaar. En oprecht geïnteresseerd zijn in het antwoord. 

Update We gaan niet alle oude koeien uit de sloot halen, zegt Wollaars, maar wel eentje. Te weten: omvolking en een tweet. Agema noemt het een 'onprettige verwoording'. 

Update Agema: term werd wel gebruikt door mensen die deugen. 

Update Wollaars probeert te achterhalen of Eddy van Hijum en de drie dames die hij vaker ziet dan zijn vrouw elkaar wel vertrouwen. Het viertal zegt unaniem 'ja'. 

Update Wanneer is de asielcrisis voorbij? Sophie Hermans: dat weet je niet precies, maar de beoogde asielcrisiswet geldt voor een duur van twee jaar. 

Update We vallen een beetje stil. Dat is omdat het retesaai is. 

Update Onwillekeurige herinnering: 'Woonminister Mona Keijzer procedeerde tot aan Raad van State tegen bouwplannen voor haar deur. Keijzer en haar buurtjes verloren, maar niet voordat ze de Raad van State erop hadden gewezen dat een kleinschalig woon-zorgcomplex voor dementerende ouderen misschien wel slecht zou zijn voor de stiksktofuitstoot naar een (best wel ver gelegen) natuurgebied.'
Ja sorry Wollaars, als jij het niet doet doen wij het wel.

Update Sluit Mona Keijzer uit dat de veestapel gedwongen gaat krimpen? En de rest? Unaniem: yep, sluiten we uit. 

Update Mona Keijzer kan ademloos naar Femke Wiersma luisteren. Wat heeft die vrouw een verstand van de sector. Echt waar, het is een powervrouw. En ze weet waar ze over praat. 

Update Het tweede woordje uit dit akkoord is lef, zegt Sophie Hermans. Je moet altijd lef tonen. Dat doet dit kabinet. 

Update Is dit een kabinet voor alle Nederlanders? Vraag is gericht aan Fleur Agema. Omtzigt wilde vastleggen wat het mensbeeld van dit kabinet is. Dat is niet gebeurd. Waarom niet? Geen idee, aldus Agema. 

Update De wollige termen vliegen over tafel. De overheid moet burgers niet wantrouwen, zegt Eddy van Hijum. Instemmend geknik. 

Update Zegt Agema tegen Wilders weleens: effe dimmen? Nee, dat vindt ze niet nodig. 

Update Eh, dit was het dan. We hebben uitzendingen van Ongehoord Nieuws gezien waar het er kritischer aan toeging. Nou, tot zo in het stamcafé dan maar.

Een les van Wilders voor Van der Plas

“BBB doet er alles aan om het extraparlementair te laten zijn”, zei Caroline van der Plas maandag na het rumoer over het nachtelijk begrotingsoverleg, de emotionele uitbarstingen van Pieter Omtzigt en de verhouding van de coalitiepartijen tot het kabinet. Ze stelde voor om met PVV, VVD en NSC eens om de tafel te gaan zitten om te bespreken wat dat woord extraparlementair eigenlijk inhoudt. Misschien moet ze voor dat doel een zaaltje afhuren en een gespreksleider in de arm nemen. SER-voorzitter Kim Putters zou bijvoorbeeld een hele goeie zijn voor zoiets [hier het ironieteken].

Van der Plas’ extraparlementaire kant [ook hier een ironieteken] kwam woensdag naar buiten tijdens een stikstofdebat. Ze ontstak in woede toen in haar perceptie een deel van de Kamercommissie Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit BBB-minister Femke Wiersma uitlachte. Die uitbarsting was gericht op de smalende geluiden van de vertegenwoordigers van CDA en D66 maar het zal Van der Plas niet ontgaan zijn dat ook coalitiegenoten Thom van Campen (VVD) en Harm Holman (NSC) vooralsnog weinig vertrouwen hebben in de aanpak van Wiersma die tot nu toe vooral bestaat uit het weggooien van oude plannen en 24 miljard euro minder voor de boeren. Een en ander leidde overigens tot een kostelijke hysterische reactie van CDA’er Derk Boswijk, commissievoorzitter Dion Graus probeerde de gemoederen met een stok en gevulde koeken te bedaren.

Wie zich wél als een extraparlementaire vis in het dualistische water lijkt te voelen, is Geert Wilders. Kreeg de PVV-leider begin deze week nog smalende reacties toen hij Dick Schoof aanspoorde om Oekraïne ook eens aan te spreken op de corruptie in het land en wat dies meer zij (Bassiehofs nieuwjaarswens hier), dit weekeinde deed hij het dan maar zelf. Volodymyr Zelensky sprak aan het Comomeer op een jaarlijkse economische conferentie waar Wilders de afgelopen jaren regelmatig te gast is, de rest is geschiedenis. 

Wilders snapt het in Cernobbio beter dan Schoof in Kiev: als je in Nederland draagvlak wilt voor steun aan Oekraïne moet je ook kritisch op het land durven zijn. Een en ander oogt ook heel anders dan bijvoorbeeld Kiev's juichaapje Ruben Brekelmans, nietwaar.   

Maar Wilders’ optreden is ook een les voor Van der Plas: extraparlementair zijn moet je niet over lullen, je moet het doen. Boos worden omdat iemand onaardig tegen je minister is, past slecht in dat plaatje. Of zoals Graus woensdag zegt: “If you can’t stand the heat, stay out of the kitchen.”

Ronald Voorn functie elders

Dit zijn geen makkelijke tijden om Pieter Omtzigt te zijn, en het is al niet zo makkelijk om Pieter Omtzigt te zijn. In de peilingen wordt NSC keihard afgestraft. Rechtse kiezers vinden hem te slap en terughoudend, centrum en centrum-linkse kiezers vinden dat hij juist te enthousiast in zee gaat met de PVV. Dat laatste klinkt nu ook intern bij NSC door: communicatiewetenschapper (lol) Ronald Voorn laat op LinkedIn weten zich terug te trekken vanwege de invulling van een aantal ministersposten. "De reden hiervoor is dat het gedrag van een aantal kandidaat bewindspersonen in het verleden direct strijdig is met de waarden en het democratisch ethos waar ik voor wil staan," schrijft hij. Voorn was kopstuk bij het wetenschappelijk bureau van NSC en in die hoedanigheid belangrijk voor de ideeënontwikkeling van de partij. Je kunt je afvragen of er straks überhaupt nog wel een partij bestaat om ideeën voor te ontwikkelen.

Richard de Mos moest zich verdedigen tegen een staat binnen de staat

Richard de Mos wil vanaf nu ‘verzoenende woorden spreken’. Hij heeft geen last van rancune, boosheid en wil vooruit. Vooruit met zijn privéleven en dat in de politiek. “We willen het negatieve loslaten”, zegt hij gisteren bij Den Haag FM waar hij is aangeschoven met strijdmakker Rachid Guernaoui. Al kondigt die laatste aan serieus te overwegen nog in cassatie te gaan tegen de uitspraak. De Mos is daar dus minder happig op, al laat hij zich ontvallen komende week nog een afspraak met zijn raadsman Peter Plasman over de kwestie te hebben. Maar die agenda van hoop en optimisme van De Mos is grootmoedig voor iemand die de afgelopen vijf jaar het leven op groteske wijze zuur is gemaakt door het Openbaar Ministerie (OM).

Nicolien van Vroonhoven draait en is niet eerlijk

Het viel niet zo op maar NSC is afgelopen week gedraaid met hun plannen voor de NPO. Als er al een plan was. Na het mediadebat donderdag (ook met komische D66-momenten) ging er veel aandacht uit naar de botsing tussen NSC en PVV. Met name de opmerking van NSC’s Nicolien van Vroonhoven (hierboven op archiefbeeld) “Onze inzet is dat we niet gaan bezuinigen” bleef hangen. Pieter Omtzigts vertrouweling zei tijdens de commissievergadering wel dat conform het verkiezingsprogramma het derde net zal verdwijnen maar ook dat het vrijkomende geld dan terugstroomt naar de publieke omroep. Ook dat laatste zou volgens haar conform het NSC-program zijn. Maar dat staat er helemaal niet in. Van Vroonhoven draaide én loog.

Het Dirk Gotink effect

Peter Kanne EP-peiling: PVV met 9 zetels grote winnaar wat geen verrassing is qua TK23 maar wel knap omdat ze met 2,5 maanden te gaan nog steeds geen lijsttrekker hebben (opzoeken wanneer verkiezingscongres is, red.) Met die andere winnaar NSC is het andersom. Vorige maand ZONDER lijsttrekker 2 virtuele zetels, nu MET 0; het Dirk Gotink effect. Nog meer problemen voor Pieter: van de NSC-kiezers uit 2023 zegt nu slechts 16% procent opnieuw NSC te gaan stemmen. En met de lijstrekkers is het sowieso mis. Frans Timmermans was back in 2019 bekend bij 69% van de kiezers, de toppers van nu heten Bas Eickhout (11%) en Malik Azmani (10%).

Formatie gaat nog steeds lekker

Na deftige media als De T. en WNL mengt NRC Roddelblad zich nu ook in het Geval Omtzigt. Niet verbazingwekkend natuurlijk, de """krant""" schreef in het verleden al weinig vleiend over de NSC-voorman. Onder het kopje aNaLySe concluderen ze nu aan het Rokin: Formatie stokt onder Putters, lekken over Omtzigt. Om vervolgens wat van die lekkers te laten leeglopen, onder meer uit de fractie zélf. Het lijkt wel of ze bij NRC een mol in NSC hebben. Wel lollige quote van het lijdend voorwerp; op de vraag of hij nog vertrouwen heeft in gesprekspartners Geert Wilders, Dilan Yesilgöz en Caroline van der Plas wil Omtzigt dinsdag na zijn gesprek met Putters alleen zeggen dat hij nog vertrouwen in de informateur heeft. Hoe nu verder? Putters ontvangt morgenochtend Van der Plas, 's middags Yesilgöz. De rest is ongewis.

Roddel of realiteit: zo verziekt is de formatie

Wouter de Winther en Pim Sedee van de T. zijn er tijdens hun podcast gisteren na een klein half uur even stil van. Onderhandelen met Pieter Omtzigt is volgens De Winthers bronnen bizar, gruwelijk en hopeloos: huilbuien, stemverheffingen en weglopen. Dit is niet roddelen maar realiteit bevestigt WNL's Thomas van Groningen 's avonds op TV. Netjes gezegd: Omtzigt is een geweldig Kamerlid maar karakterologisch ongeschikt als meewerkend voorman. De NSC-leider is als gesprekspartner een probleem, óók als deze formatie mislukt en Frans Timmermans aan zet is. En dat is - los van de karaktermoord als een en ander niet klopt - goed nieuws want dan zijn nieuwe verkiezingen een stap dichterbij. Geert Wilders heeft uitstekende kaarten, Dilan Yesilgöz blijft de vernedering van dienen onder Timmerfrans bespaard (als ze dat al wil), ook BBBeter voor Caroline van der Plas en Omtzigt kan dan met een uitgedunde NSC-fractie doen waar hij wél goed in is: een regering helemaal de moeder controleren. Enfin, AFHAMEREN die hap (ook met juice - want dat is het zolang niemand on the record gaat - over Rosanne Hertzberger die tot tevredenheid (!) van Omtzigt is gedumpt in de Coronacommissie én er stapt binnenkort een BBB-senator op).

Maar: 'Mogelijk breuk in NSC-fractie'

Goedemorgen, naar Haagse begrippen is om half negen beginnen megavroeg. Pieter Omtzigt heeft zich 'keurig' afgemeld (Enschede-Den Haag is 2,5 uur, da's heftig qua opstaan als je """moe""" bent) maar PVV, VVD en BBB schuiven NU aan bij Ronald Plasterk. Zo'n geklapte formatie is nog hard werken. Het debat over het verslag van de informateur is volgende week woensdag dus ome Roon moet dit weekeinde echt eens gaan schrijven (wensenlijstje van Timmerfrans & Friends hier). Tipje van de sluier: Plasterk ziet nog steeds mogelijkheden voor PVV, VVD, BBB én - ondanks gebrek aan respect - NSC om ook na dat debat verder te praten over de vorming van een coalitie. Wilders gisteren: "We kijken of er oplossingen zijn." En daar gaat het gezelschap hedenochtend dus mee verder. Maar die coalitie is volgens Nieuwsuurs pOliTiEk dUiDeR Arjan Noorlander UITGESLOTEN: "Het is echt uitgesloten dat NSC meedoet aan een kabinet van deze drie partijen en ze aan een meerderheid zal helpen. Ook zal NSC geen steun geven aan een minderheidskabinet als PVV-leider Geert Wilders daar premier van gaat worden. Daar staat een streep doorheen." 
DISCLAIMER: Noorlander sprak met mensen uit de fractie en dan is de vraag welk deel precies want die gaat mogelijk uiteenvallen.
UPDATE 12:01 - Ja hoor, Plasterk gaat maandag NOG EEN KEER in gesprek met PVV, VVD en BBB. VVD-leider Dilan Yesilgöz: "Dat zal ook wel moeten. Dit land heeft een bestuur nodig."
UPDATE 17:42 - Voor wat het waard is: Plasterk en Omtzigt hebben elkaar gisteren een uur telefonisch gesproken.