Geenstijl

Een retourtje Qatar van 150.000 euro met een privéjet is een "kwetsbaar" onderwerp

*Alle screenshots opklikbaar voor groot *

Weet u nog, tijdens het WK? Minister Conny Helder (VWS, vvd) moest namens de regering naar Qatar. Ze wilde met de PH-GOV, maar het regeringstoestel was op die datum gereserveerd door Sigrid Kaag (FIN, D66) voor een driestedentripje Zagreb, Ljubljana en Praag. Helder wilde niet met een lijnvlucht omdat ze zowel direct voor de reis als meteen na terugkomst Kamerdebatten op haar agenda had, en een privéjet was te duur. Het werd een relletje om een regeringstoestel dat medio november uitlekte aan RTL en tot in de ministerraad werd besproken. De hoogste ambtenaren moesten er aan te pas komen om knopen door te hakken in het conflict. De oplossing: Kaag paste haar reis aan, Helder kon naar Qatar voor een potje voetbal dat 'kabinetsprioriteit' had.

Toch leuk, heibel tussen vvd en D66, dus GeenStijl deed voor de lol een WOO-verzoek naar het relletje (en we waren zo snugger om dat bij allebei de ministeries apart te doen), want het prijsverschil tussen de reisjes van Kaag en Helder was - volgens ambtenaren tegen RTL - ongeveer 85.000 euro. Nou. Dat klopt! En dat bedrag was hoog genoeg om het politieke powerplay tussen Kaag en Helder in het voordeel van de vvd'er uit te laten vallen. Want 150k voor een privéjet naar een bestemming waar iedereen boos op was, dat is "onwijs kwetsbaar" als ook "niet uit te leggen", vond Conny's Kernteam.

Reis met ons mee door de ambtelijke vliegrel, hieronder!

Helder, die ook namens Hoekstra naar het WK ging, moest van Buitenlandse Zaken per se naar Nederland - Qatar, want: "Als een NL regeringsvertegenwoordiger komt maar niet die wedstrijd wordt bijgewoond kan dat als een belediging worden opgevat", schreef BuZa aan VWS. En met een land dat van slavenarbeid aan elkaar hangt, maar van wie je ook gas wilt kopen, wil je natuurlijk vriendjes blijven. Helaas voor Kaag kwam dat slecht uit met haar agenda, net nu het alternatief (een Gulfstream van Defensie) voor onderhoud in de VS stond.

De ambtenaren van Kaag zijn - begrijpelijk - not amused dat hun reservering van de PH-GOV op losse schroeven komt te staan. Onderling zegt er eentje na ontvangst van het verzoek van VWS: "Heb al aangegeven [bij VWS - red.] dat onze M geen efficiënt alternatief heeft en dat Qatar Airlines gewoon nog business class tickets heeft. Ik hoor morgen of VWS hun minister van sport nog op Sigrid afstuurt."

"This escalated quickly"
VWS liet het er niet bij zitten: "Private kost 150k voor Qatar en grofweg 50k voor Balkan. Je zou denken dat FIN dat niet laat gebeuren.....", whatsappen VWS'ers elkaar. Als in de ministerraad (MR) van 11 november wordt besloten dat Helder inderdaad naar Qatar moet, appt een FIN-ambtenaar naar een VWS-collega dat ze het voor "Sigrid" (kennelijk is het een hoge ambtenaar) "geen verstandige keuze" vinden om de PH-GOV af te staan. "Even voor mijn begrip, waarom zou een minister van Financién niet open staan voor meest efficiënte inzet van publiek geld?", riposteert VWS, die dan al het prijsverschil van bijna 85.000 euro hebben opgevraagd voor privévluchten naar Qatar én naar de Balkan. "Dat moet een kabinet toch niet willen", besluit de VWS'er. 

Daarna weer aan de andere kant, wanneer ambtenaren van MinFin het nieuwsbericht bij RTL lezen: "This escalated quickly", zegt de een. "Ja, per uur uitgerekend zelfs. Jeetje", verzucht de ander, in deels onleesbaar gemaakte gesprekken waar misschien wel onaardige dingen in stonden.

Uit de openbaar gemaakte stukken blijkt dat allergoedkoopste optie een lijnvlucht naar Qatar was, want dan was de belastingbetaler voor 6.000 euro klaar. Maar dat was bij VWS geen haalbare optie. Dus gingen beide ministeries begin november offertes opvragen voor elkaars reizen. Opvallend is dat VWS daarbij in reactie op ons WOO-verzoek veel meer inzicht geeft in het interne en wederzijdse overleg dan FIN. Ook heeft FIN de bedragen van alle offertes weggelakt, maar VWS maakt ze wel openbaar (hulde VWS). En waar FIN hele mails onder weigergronden grijs maakt, hebben we van VWS complete conversaties waarin alleen namen en mailadressen van ambtenaren onleesbaar zijn gemaakt (en dat is een begrijpelijke keuze).

Kaag wil "pushback op frames"
Bij VWS rekenen ze uit dat een privé-vlucht naar Qatar 147.000 euro kost, tegen 62.000 voor de Europese reisplannen van Kaag - een verschil dus van 85.000 euro.

Ambtenaren van FIN zijn ook heel druk met offertes, maar daarvan kunnen we geen prijzen lezen omdat ze zijn weggelakt. Ze zullen echter wel hoog zijn, want Kaag wil uiteindelijk niet met een lijnvlucht, maar privé vliegen past ook niet in de beeldvorming. Met dat laatste is ze - terwijl ze zelf met Rutte op de G20 is - behoorlijk druk bezig: alle (whatsapp/sms) berichten die van 'Sigrid' zelf afkomstig zijn gaan over "pushback op frames", het goed afstemmen van persvoorlichting door beide ministeries en het voorkomen van "kleuterschool materiaal" in de informatievoorziening richting de media, die bovendien wat de minister betreft niet alles hoeven te weten:

Uitstralen dat er nooit gedoe was
Uiteindelijk gaat FIN dus wel door de pomp en wordt de planning van Kaag aangepast aan de wensen van Helder (en feitelijk: het kabinet). Praag valt af, zodat Kaag tóch nog met de PH-GOV kan, die dan net op tijd terug is in Amsterdam om Helder naar Doha te brengen. 

Maar nog voordat die nieuwe reis vorm krijgt, stemmen alle betrokkenen op de twee ministeries hun communicatie alvast af om het brandje te blussen: "Wat FIN voorstelt is dat VWS en FIN een gezamenlijke lijn voorbereiden, die uitstraalt dat er nooit gedoe was en dat het tussen collega’s is opgelost. Voorstel is dat woordvoerders hiertoe samen zo'n lijn opstellen. Lijkt me verstandig." Dat wordt dus het tweede RTL-bericht, van 14 november. De reis van Kaag wordt pas in de dagen daarna rond gemaakt.

**"Wat is Den Haag toch lelijk"
**Enerzijds is het logisch dat FIN gepikeerd is dat een geplande drietrapsreis, met ontmoetingen in drie landen in anderhalve dag, getorpedeerd werd omdat er nou eenmaal iemand naar Qatar moest. Maar het WK lag dermate gevoelig, dat de druk vanuit VWS ook logisch is - Helder kreeg een boel kritiek, als vertegenwoordiger van Nederland bij een louche WK in een martelstaat. Dat eeuwige spel met de beeldvorming doet ons sowieso vermoeden dat vvd-spindokter Kees Berghuis zijn oud-collega's bij RTL getipt heeft, om de publieke blaam een beetje met Kaag te kunnen delen. 

Maar hadden daarna echt zo veel ambtenaren op twee ministeries heel kinderachtig elkaars reiskosten hoeven berekenen? Nota bene op offertebasis - alsof je die nodig hebt om te weten dat een retourtje Qatar een stukkie duurder is dan die krap twee uur naar Zagreb.

Ten aanzien van het WOO-verzoek valt Inhoudelijk op dat VWS meer openheid geeft dan FIN. Bij Financiën is de toon richting een collega-ministerie meer hautain en de inzage voor ons, de burgers, achteraf meer beperkt. In de sportkleedkamers van VWS lijkt die sfeer toch wat speelser. Door de bank genomen zitten de conclusies van dit verhaal al in de WOO-stukken: zowel het "kleuterschool materiaal", zoals Kaag het noemt, als de verzuchting van een anonieme ambtenaar wanneer 'het gedoetje' naar RTL blijkt gelekt: "Wat is Den Haag toch lelijk."

Jep. En u mag het allemaal zelf nalezen want hierrr zijn alle door GS opgedoken documenten:
- WOO-Documenten_VWS_Deel_1.zip (12MB)
- WOO-Documenten_VWS_Deel_2.zip (10MB)
- WOO-Documenten MinFin (25MB)