Geenstijl

\

Onlangs heeft De Nederlandsche Bank haar jaarverslag gepubliceerd en daar stonden wat frappante feiten, aannames en aanbevelingen in over huisbezit, impact coronacrisis, staatsfinanciën de redenen voor de lage rente en zo voorts. Tijd voor een kleine bloemlezing.

Knot heeft al in interviews laten weten dat de DNB de huiseigenaren zwaarder wil laten belasten door het eigen huis naar Box 3 te verplaatsten. “Het zou betekenen dat huizenbezitters vermogensbelasting moeten betalen over het verschil tussen de waarde van de woning en de hypotheekschuld. Huurders die vermogen opbouwen door te sparen of te beleggen, betalen die belasting ook, redeneert DNB.” Dit is natuurlijk een uiterst scheve vergelijking gezien belegd vermogen snel in cash kan worden omgezet en een huis niet. Verder zou het huizenkopers juist stimuleren zoveel mogelijk schuld op het huis te nemen en zou het huiseigenaren forceren schuld op de overwaarde te nemen om zo aan de vermogensbelasting te kunnen voldoen. Dit terwijl de DNB (terecht) waarschuwt voor te hoge schulden. Iets waar in dit blog eerder over geschreven is.

Nog zoiets is de bemoeienis van onze centrale bank met het Parijsakkoord (DNB2025 strategische ambitie MVO). De dagen dat een centrale bank zich bezig hield met de inflatie (en dus de rente) zijn nu alleen nog maar een warme herinnering, want het klimaat behoort ineens ook tot het mandaat van de ECB en DNB. Knot zag daar eind 2019 nog weinig heil in, maar tussen de regels door lezend is het duidelijk dat de DNB (aangestuurd door de ECB) ook een rol voor haar ziet weggelegd in dit dossier. Wellicht dat Knot niet de Omtzigt van de centrale bank wereld wil worden en nu langzaam overstag gaat (zijn Duitse evenknie Weidmann deed het ook al).

Maar deze misson creep van centrale banken (wereldwijd fenomeen) is erg zorgelijk. De link met financiële stabiliteit kan namelijk zowat altijd gemaakt worden. Zo hebben de gezondheid van mensen (productiviteit) en de daarmee samenhangende gezondheidskosten (overheidsfinanciën) uiteindelijk ook een impact op de financiële stabiliteit. Betekent dit dat de ECB-DNB tandem zich daar in de toekomst ook mee gaat bemoeien?  Zo kunnen er nog wel tientallen voorbeelden bedacht worden, maar het moge duidelijk zijn dat centrale banken, net als overheden, zich een steeds groter mandaat toe-eigenen.

Wat ook opvalt is dat het jaarverslag van de DNB soms wat tegenstrijdig aanvoelt. Dit heeft soms te maken met het feit dat niet alle centrale banken van de eurozone op één lijn liggen met de ECB (zo ook de DNB), en/of dat er binnen de DNB de nodige meningsverschillen zijn. Maar soms is het gewoon duidelijk dat de DNB in een spagaat zit. Zo wil zij veilige banken in Nederland en in de EU. In die context ziet zij het idee van een bad bank wel zitten (alle foute leningen overhevelen naar een nieuw op te richten bank, bad bank, om zo de huidige banken gezonder te maken), maar dan wel onder de conditie dat de private schuldhouders en aandeelhouders opdraaien voor de eventuele schade.

Private schulden mogen namelijk niet meer publieke schulden worden aldus de DNB (en velen anderen). Maar zoals we al eerder gezien hebben, is dit puur wensdenken; als er één bank valt, dan kan er wellicht nog aan deze conditie gehouden worden, maar bij meerdere banken gaat deze ballon zeker niet op. De verwevenheid van nationale banken onderling en tussen de nationale banken en nationale overheden is dermate hoog, dat de DNB zich af zou moeten vragen of verdere bankintegratie het systeemrisico juist vergroot in plaats van verkleint. Moet je als drenkeling je mededrenkeling, die een blok lood aan zijn voeten heeft hangen, blijven vast houden en zo samen glorieus ten onder gaan? Of is het beter om de realiteit onder ogen te zien en los te laten?

Verder valt het risico van omvallende banken nauw samen met de economische en financiële gezondheid van de individuele eurozone lidstaten. Maar als er naar de onderstaande grafiek gekeken wordt uit het DNB jaarverslag, dan is Maastricht ver te zoeken. De economische en financiële stabiliteit  van de financiële sector hangt samen met de soliditeit van de eurozone als geheel. De Maastricht criteria waren bedoeld om de verschillende lidstaten naar elkaar toe te laten groeien en te laten floreren door goed economisch en financieel beleid af te dwingen.

Maar daar is dus niks van terug te zien. Sterker nog, het is alleen maar erger geworden (zie de euro gaat vallen). Italië had al belachelijk veel staatsschulden wat nu door (o.a.) de Corona maatregelen verder is opgelopen naar 160% van het BBP door een begrotingstekort van rond de 11 procent! En het einde is nog niet in zicht. Dus de ongelijkheid in relatieve staatsschulden en begrotingstekorten zal alleen maar toenemen. Dit (zwakke landen maakt zwakke banken en vice versa) lijkt nou niet de beste omstandigheid om te pleiten voor verdere bankintegratie, iets wat de DNB wel doet. Ze zou op zijn minst moeten pleiten dat eerst voldaan moet worden aan de Maastricht criteria en dan pas gewerkt moet worden aan verdere bankintegratie. Dit doet zij echter niet.    

De DNB stelt wel dat na de pandemie er weer gekeken moet worden naar het afbouwen van schulden in Nederland. Als Knot dat al vindt voor Nederland, dan kunt u zich voorstellen wat dat betekent voor Italië, Griekenland, België, Frankrijk, en zo verder. Echter, de DNB stipt (terecht) ook aan dat het afbouwen erg moeilijk zal zijn door de voornoemde verwevenheid tussen banken en overheden en omdat de ECB inmiddels een derde (!) van alle eurozone staatsschulden in bezit heeft (wat schuldkwijting juridisch onmogelijk maakt).

Tussen de regels door lijkt de DNB in te zien dat het in een onmogelijke situatie verkeert. Schulden afbouwen moet eigenlijk, maar kan niet zonder grote negatieve economische (en politieke) gevolgen. Ook hier heeft TINA (there is no alternative) haar intrede gedaan. Op naar meer en meer schulden, meer overheid en meer centraal geleid beleid. Op naar Road to Serfdom.