Geenstijl

Onderstaand is een vertaling van dit artikel in National Review. Hier een linkje naar ons interview met Douglas over zijn boek The Strange Death of Europe.

De stemming voor Brexit en op Trump zijn nu meer dan twee jaar geleden. En ondanks dat de meeste Brexit-stemmers weinig op hebben met de neiging die twee gebeurtenissen te linken, zijn ze onvermijdelijk vervlochten. 

Een neutrale manier om beiden te interpreteren zou "ontwrichting" zijn. Maar al snel werd er een scala aan voorzichtig kleinerende termen ("populist", "reactief", etc.) ingezet om te suggereren dat deze ontwrichtingen moreel niet neutraal waren. Al snel werd er een contra-narratief aangemeten dat veel verder ging. 

Het was de identieke aard van de tegenbeweging in beide landen die meteen opviel. Kort na de Brexit-stem werd het Britse publiek overspoeld met claims door de media dat er een sprake was van een "piek" in racistische incidenten, "hate crimes" en meer. Hoe mensen ook gestemd hadden, dit was oprecht alarmerend. Waren deze gevaren zo latent aanwezig dat ze nu gewekt waren, simpelweg omdat meer mensen "Leave" dan "Remain" aankruisten in het stemhokje? Twee maanden na de Brexit-stem werd een 40-jarige Poolse man vermoord in Essex. De pers en pro-EU-politici sprongen er bovenop. *The Guardian *claimde dat de moord "de realiteit van post-referendum-racisme blootlegde". Zelfs de conservatieve Telegraph suggereerde dat de moord angstig maakte dat "migranten het doelwit worden in post-Brexit hate crimes". Het hoofd van de Europese Commissie schoof de moord in de schoenen van "welig tierend populisme". 

Tegen de tijd dat de 16-jarige moordenaar een jaar later veroordeeld werd, was de media-aandacht al gaan liggen. Voor de rechtszaak werd duidelijk dat de moord het resultaat was van een zinloos handgemeen laat in de nacht. Vreselijk en verschrikkelijk, en een incident waar op zichzelf lessen uit getrokken zouden kunnen worden. Maar het ras van het slachtoffer had er niets mee te maken. En het besluit van het Britse publiek om de EU te verlaten ook niet.

En toch, het narratief zette door. Het enthousiasme voor de "uitbraak van racisme"-lijn was dusdanig dat ongeacht welke feiten en tegenargumenten er aangevoerd werden, aan de "piek" in hate crimes werd aangehangen als een geloofsartikel. Het rechtvaardigde de ergste vermoedens van Remainers en beangstigde veel Leavers. Dat de politie mensen tijdens deze periode aanspoorde hate crimes te rapporteren (de politie vindt het over het algemeen rustgevender 'online beledigd zijn' te onderzoeken dan, zeg, de piek in messentrekkers), werd genegeerd. Het narratief dat een "racistische Brexit-stem leidde tot een sterke stijging in racisme" was te bruikbaar om als onzin af te doen.

Exact dezelfde claim werd het Amerikaanse systeem ingepompt na de verkiezing van Trump. Een verzameling aan spontane en af en toe onhandige citaten werden beschreven als schaamteloze 'dog whistles'. Een grapje over Mexicanen — hoe onverstandig ook voor een kandidaat — werd verklaard tot een racistische aanval op alle Mexicanen. En zodra die link gelegd werd, was het nog maar een kleine stap de stem voor Trump af te doen als "racistisch en een soort groen licht voor echte racisten. Politici en commentatoren linkten een serie aan bomdreigingen tegen Joodse gemeenschappen in de VS en het buitenland in januari 2017 aan de inauguratie van Trump. Een congreslid beschuldigde Trump-supporters van de dreigingen en commentatoren maakten de duistere voorspelling dat deze krachten hierna van iedereen een doelwit zouden maken. Twee maanden later werden er twee mannen gearresteerd — een van hen was een oud-journalist van de ver-linkse website The Intercept, de andere was een Israelisch-Amerikaanse man met mentale gezondheidsproblemen. Weinig mensen stonden stil bij die details. De verhalen passen in een veel groter patroon. In tegenstelling tot Brexit-leiders, gebruikt de President soms wel taal die dubieus en laakbaar is, maar niets dat het gedijen van het "Trump moedigt antisemitisme aan"-narratief rechtvaardigt zoals dit gedaan is.

De toename van vermeende hate crimes heeft zich ook niet beperkt tot etnische minderheden. In zowel post-Brexit Engeland als post-verkiezing Amerika, werden ook andere groepen naar verluidt geslachtofferd in deze oer-uitbraak van "haat". The Guardian (wederom) claimde dat "homofobe aanvallen in Engeland met 147% toenamen in de drie maanden na de Brexit-stem". Waarom? Het sloeg nergens op.  Waarom zouden Britten die ervoor stemden de Europese Unie te verlaten dit vieren door homo's aan te vallen? Tenzij er gezegd zou kunnen worden dat de EU de enige beteugelende kracht is tegen een anderszins ondubbelzinnige haat-bevolking (een thema dat bepaalde Remain-campagnevoerders maar al te goed uit kwam). De data waar The Guardian en anderen zich op baseerden gingen helemaal niet over daadwerkelijke veroordelingen of zelfs hate crime-aangiften, maar kwamen uit een online enquete, uitgevoerd door een LGBT-liefdadigheidsinstelling die vrijwillig werd ingevuld door een paar honderd mensen die al dan niet homoseksueel waren.

Exact dezelfde smear werd in de VS uitgerold. Omdat Trump alles zou vertegenwoordigen wat bigoted was, zou zijn verkiezing overduidelijk leiden tot een uitbraak van bigotry van elke soort. Toen *Washington Post-*journalist Jonathan Capehart in tranen uitbrak tijdens een televisie-interview vlak na de verkiezing, verklaarde hij dat hij als een zwarte maar ook als een homoseksuele man "bang" was voor de toekomst die de Trump-verkiezing zou brengen. Dat LGBT-mensen "bang" waren voor Trumps overwinning was het perfecte narratief. In de maanden en jaren die volgen, bleven verscheidene groepen en media-outlets het verhaal doorduwen dat ze de Britten al op hadden gelegd. Anti-LGBT hate crime was nu overal en altijd "on the rise". En we wisten allemaal wiens schuld dit was. De riolen waren geopend, en dit waren slechts een aantal van de eerste zichtbare resultaten.

Natuurlijk is niets van dit alles om te beweren dat racistische of homofobe incidenten niet voorkomen. Maar de terloopse connectie tussen de echte voorvallen die daadwerkelijk plaatsvinden en twee politieke gebeurtenissen uit 2016, is simpelweg niet bewezen. Het is een claim die enkel en doelmatig één politieke bewering voortzet: dat de verkiezingen in 2016 haat gelegitimeerd hebben en dat het tegenwerken van deze resultaten daarom het enige is dat een redelijk persoon kan doen.

Maar het "toename in haat"-narratief is niet het enige dat de Atlantic over en weer gaat sinds 2016. Een andere — en het groeit met de tijd — is dat het resultaat van de Brexit- en Trumpverkiezingen niet legitiem waren omdat deze "gestolen" of "beïnvloed" zijn vanuit het buitenland. Dit idee, dat meerdere verschijningsvormen kent, motiveert een diepe en aanhoudende claim dat de twee resultaten niet louter illegitiem zijn, maar gelinkt.

In het VK probeerden degenen die al in een vroeg stadium tegen Brexit waren de zaak te maken dat de stemming verdacht was verlopen. Maar die pogingen kwamen niet werkelijk van de grond tot de Trump-verkiezing, waarna mensen aan beide kanten van de Atlantic met een belang de verkiezingsresultaten in twijfel te trekken, onvermoeibaar begonnen te werken een verband aan te tonen tussen een electorale verrassing een een vijandige buitenlandse mogendheid. Natuurlijk, verkiezingen zijn eerder in twijfel getrokken. Onduidelijkheid over stemmen verdeelde Amerika bijna 20 jaar geleden al. En toch komen de nieuwste claims van electorale illegitiemiteit niet van een hertelling in Florida. Ze lijken in staat bijna overal vandaan te komen, ook al hebben tegenstanders van de uitslagen van 2016 hun aandacht op Rusland geconcentreerd.

In de VS is de meest opzienbarende inzet om deze zaak te bewijzen overduidelijk het Meuller-onderzoek — een onderzoek dat, volgens de manieren van Amerikaanse  special-prosecutor investigations, plichtsgebonden is iets te vinden dat het opzetten van het onderzoek rechtvaardigt. In het VK hebben meerdere journalisten en parlementaire committees gelijksoortige claims onderzocht. Maar weinig hebben iets dat bewijs ook maar benadert. Onderzoekers van Oxford University bestudeerden de claims van Russische inmenging in Brexit. Ze vonden een totaal van 105 aan Rusland gelinkte Twitter-accounts die voor de verkiezing begonnen te tweeten. Twitter zelf gaf aan dat slechts een aan Rusland gelinkt account geld had besteed in de aanloop naar de verkiezingen (het kocht slechts zes advertenties), en een aantal aan Rusland gelinkte accounts bleken juist voor Remain te tweeten. Te geloven dat de Brexit-stem werd bepaald door een klein aantal Russische bots in plaats van decennia aan Britse ontgoocheling over de geleidelijke uitbreiding van de EU en haar bevoegdheden, is een waan van de hoogste orde. 

En toch zet het door. Nadat de Twitterbots-claim doofde, was er de saga van Cambridge Analytica, ondanks dat de officiële Leave-campagne het bedrijf in geen enkele fase heeft ingehuurd om welk werk dan ook te doen. De afgelopen 18 maanden werd de claim dat een databedrijf (wederom, in de woorden van The Guardian) de Britse democratie "gekaapt" heeft en vervolgens de Amerikaanse verkiezing hackte, genadeloos het politieke bestel rondgepompt. 

Maar het Cambridge Analytica-verhaal ging nooit over één bedrijf. Het was een poging de punten te tekenen die gelinkt konden worden om te bewijzen dat Rusland de verkiezing had doen omslaan. En als bewezen zou kunnen worden dat Rusland de verkiezingen van 2016 had aangestuurd, gehacked of anderszins gestolen had, dan zouden deze overduidelijk niet alleen illegitiem zijn, maar zouden ze terecht opnieuw gehouden moeten worden.

Een suggestie dat de feiten niet aan de kant staan van de mensen die deze claims maken kan deels aangetoond worden door de terugtrekking van de claims zelf. Zowel in Amerika als Engeland startten de claims met beschuldiging van vote rigging, inclusief het daadwerkelijk hacken van de verkiezing. Vervolgens werd de aandacht verschoven naar beïnvloeding via social media. Nu is het de zoektocht naar wie dan ook aan Trump of de Brexit campagne gelinkt, die op een of andere manier aangetast of beïnvloed was door Russisch geld.

In de VS draait deze zoektocht nu om welke connecties Donal Trump Jr. wel of niet met de Russen had tijdens de campagne. In het VK is de zaak verminderd tot de vraag of de voornaamste donateur aan Leave EU, de onofficiële Leave-campagne, Russische zakenrelaties had. Het idee dat de financier van een groep die niet eens in staat was tot officiële Leave-campagne benoemd te worden desondanks de macht had om het referendum te bepalen, is nu de basis van een wekelijkse stroom aan vermoedens, suggesties en hyperbolen door Britse Remainers. En ondanks dat het verhaal zich steeds verder terugtrekt uit het politieke centrum van de Leave-campagne, suggereren de overblijfselen van nagenoeg onbegrijpelijke claims voor sommigen nog steeds dat de afgelopen twee jaar ongedaan gemaakt kunnen worden.

Waar het mijzelf betreft heb ik er, ondanks dat ik deze ontwikkelingen van dichtbij gezien heb, langer dan twee jaar niet over geschreven. Ik doe het nu alleen omdat het me lijkt dat er een aantal lessen uit getrokken moeten worden.

De eerste is dat het nu duidelijk is dat de Brexit-stem en Trumpverkiezing heel belangrijke mijlpalen in beide democratieën zijn. Niet omdat wat deze wel of niet bereikt hebben, maar omdat beiden het eerste democratische mandaat aantonen dat een elite van beide landen weigert te accepteren. Ik zeg "een elite" in plaats van "de elite", omdat het mijn ervaring is dat er nooit een enkele entiteit van mensen is die zaken bestuurt. Desalniettemin besloten uitzonderlijk machtige figuren op invloedrijke posities (in de politiek, media en meer) in Amerika en het VK dat zij het oordeel van de bevolking niet konden accepteren, en kozen ervoor hetzelfde draaiboek (racisme, hate crime, Rusland, Cambridge Analytica) in te zetten om het oordeel van de bevolking ongedaan te maken of tenminste te ondermijnen. 

De tweede observatie is wat een ongelofelijk onwijze en verspilde kans dit nu al lijkt te zijn geweest. Als je een anti-Trump-strateeg of een pro-EU-campaigner was, had je allerlei zaken van 2016 kunnen leren. In het VK had je kunnen proberen uit te vinden waarom de EU al zoveel jaar zo onaantrekkelijk was dat, zelfs met opt-outs en aanpassingen die we tot aan te stemming hadden (en ondanks de onzekerheid die een overwinning voor Leave sowieso op zou gaan leveren), een meerderheid van de bevolking het hele verdomde ding gewoon wilde verlaten. Waarom werden "experts" zo weinig vertrouwd door het publiek? Wat zou er gedaan kunnen worden om dat vertrouwen te herstellen? Wat zou de EU kunnen doen om aan te tonen dat het geen doof monolith, maar een behulpzame en aanpasbare partner? Hoe kunt u in de aanstaande decennia de bevolking, in plaats van voor de gek houden, overtuigen weer deel uit te willen maken van de EU.

Een geïnteresseerde partij in de VS zou uit willen werken waarom, zelfs wanneer elke beschuldiging en claim in het boek naar Trump gegooid wordt, en ondanks dat zijn karakter-defecten op het eerste gezicht zichtbaar zijn, het publiek nog steeds op hem stemde. Waarom verloren de GOP en Democraten hun grip? Aan welke rechtvaardige zorgen en ongeadresseerde problemen leed midden-Amerika? Waren er lessen te trekken uit de vorige keer dat een Republiek het Witte huis bewoonde? Of blijven we doen alsof (net als in Engeland) volwassenen zulk geweldig werk verricht hebben dat het electoraat geen reden had de sleutels gewoon weer aan een van de regerende families te overhandigen?

Zelfs nu, aan beide zijden van de Atlantic, lijkt bijna geen van deze reflecties plaats te hebben gevonden. En als hier een reden voor is, dan is het dat al deze tijd, in plaats van het accepteren van de verkiezing en ervan te leren, elites bijna al hun beschikbare energie hebben besteed aan doen alsof het electoraat in 2016 dan wel slecht of gecorrumpeerd was. De afgelopen twee jaar hadden besteed kunnen worden aan iets leren of opbouwen. In plaats daarvan, hebben de beste geesten op zowel links als rechts hun tijd besteed aan claims van "racisme", "Rusland" en "Cambridge Analytica".

De laatste observatie die ik zou willen maken is dat dit alles een fenomeen heeft gecreëerd dat ik zou willen beschrijven als sneeuwploegpolitiek. Zoals na elke verkiezing of stemming, zou na Brexit en Trump een proces gestart moeten worden waarin the road ahead bevolkt werd. Natuurlijk, van nature zaaien referenda en verkiezingen verdeling. Maar nadat het oordeel binnen is, zouden mensen van het publieke belang zich in moeten zetten om hun land op welke manier dan ook te helpen. Mensen van het commentariaat bekritiseren waar nodig en (minder gebruikelijk) vieren successen. Aan de eettafels en sociale aangelegenheden, bediscussiëren mensen de merites en valkuilen van verschillende mensen en beleid.

Maar in de laatste twee jaar is deze daad van samenkomen bijna onmogelijk geworden. Want elke keer als iemand zich begeeft op wat het midden van de weg zou zijn, wordt de sneeuwploeg recht op hen af gereden. Vooralsnog draait de sneeuwploeg op de benzine van de hierboven genoemde beschuldigingen. Als je een bepaald beleid van Trump steunt, steun je niet dat beleid maar racisme, misogynie, Russische invloed of honderd andere dingen. Als je behoort tot de mensen die Remain stemden maar sindsdien besloot de uitkomst te accepteren en te bezien welke voordelen eruit voort zouden kunnen komen, dan ben je niet pragmatisch. Je moedigde hate crimes, homofobie en het hacken van uw verkiezingen door buitenlandse mogendheden aan. In plaats van u te begeven op het normale terrein van politieke acceptatie, bent u medeplichtig aan een misdaad.

Geef privé of publiekelijk de vaagste hint van een verzoenende houding en de sneeuwploeg wordt uw kant op gestuurd, met de intentie u terug te schieten naar de kant van de weg waar u begon. Amerikaanse pundits en politici zijn niet eens in staat het huidige succes van de economie of banenmarkt te vieren zonder dat de sneeuwploeg op hen af komt. Engelands beste pro-EU-geesten, inclusief staatsmannen en onderhandelaars met decennia ervaring, hielpen hun land niet. In plaats daarvan wachtten zij op hun TV-momentje en veroordeelden zij iedereen die de werkelijkheid geaccepteerd hadden, die zij niet konden accepteren — in de hoop het midden van de weg te ontdoen van elke voetganger.

Mensen praten vaak over de toenemende tweedeling in onze politiek. Maar ze erkennen de oorzaak niet. De oorzaak is dat zelfs na al deze tijd, het proces van acceptatie, genezing en verzoening nog niet eens begonnen is. In plaats daarvan zitten onze samenlevingen vast, en lijken geënt op vast blijven in deze tijd van ontkenning en woede. Wellicht ontdekt Meuller dat Vladimir Poetin de verkiezing van Donald Trump hoogstpersoonlijk heeft georganiseerd. Wellicht heeft iemand ergens in de niet-officiële Leave-campagne zijn inkomsten een keer niet aangegeven. Het is onmogelijk zeker te weten, maar het eerste geval is onwaarschijnlijk en het tweede geval is weinig indrukwekkend.

Wat we nu zien is dat de afgelopen twee jaar met een vreselijk prijs gekomen is. Onze landen, en meer specifiek onze elites, hadden de realiteit kunnen accepteren en er in het landsbelang in goed vertrouwen naar kunnen handelen. In plaats daarvan is een precedent geschapen dat niet met deze verkiezingscyclus of de komende jaren zal eindigen: een situatie waarin het accepteren van de resultaten van een verkiezing een kwestie van keuze wordt, en dat het idee dat de beslissing van de bevolking finaal is, van een conventie verwordt tot een afwijking. Onze politiek is eerder onsmakelijk geweest. Maar zelden is een dusdanig giftig component van zo hoog losgelaten als deze voortdurende mislukking. Nu we 2019 beginnen, zonder te accepteren dat 2016 zowaar heeft plaatsgevonden.