Geenstijl

De Wet raadgevend referendum wordt afgeschaft, maar is het nog niet. Je kan dus nog steeds proberen om referenda aan te vragen. Over de Donorwet bijvoorbeeld. Die is immers aangenomen. Maar... waarom staat die nog niet in het Staatsblad?

De orgaanonteigening van '66 werd half februari door de Senaat goedgekeurd, maar wordt pas van kracht als het in het Staatsblad heeft gestaan: "Zonder publicatie in het Staatsblad kunnen wetten niet in werking treden", luidt de regel. Op het moment van publicatie begint de klok te lopen voor een referendum: binnen vier weken moeten er tienduizend inleidende verzoeken binnen zijn. Maar.. het wetsvoorstel is nog niet getekend door het kabinet. De laatste stap voor publicatie in het Staatsblad, is een handtekening van de verantwoordelijke minister plus een krabbel van de koning. Zo is de wet.

Waarom is dat donorvoorstel nog niet getekend? Simpel: het referendum moet eerst worden doodgemaakt. Stel je voor dat iemand nog een referendum over de donorwet probeert te veroorzaken vóór de referendumwet is kaltgestellt.

De donorwet gaat sowieso pas in 2020 in, dus echte haast is er niet. Maar als je, zoals Pia Dijkstra, jaren hebt gestreden voor deze wet, dan wil je echt wel zo'n Staatsblaadje hebben om in te lijsten op je werkkamer. Bovendien is er geen enkele reden om te wachten met bekrachtigen. Echte regels zijn er niet voor, het staande beleid is min of meer 'zo spoedig mogelijk', maar sinds het Oekraïnereferendum weten we hoe rekbaar dat begrip is. 

Waarom we sowieso argwaan hebben? Nou. Bijvoorbeeld omdat begrotingswetten die op de zelfde dag als de donorwet zijn behandeld in de Senaat, in een maandje zijn bekrachtigd via het Staatsblad. En als het echt moet, kan een bekrachtiging supersnel. Zoals toen het zelfbestuur van St. Eustatias vorige maand tijdelijk werd afgepakt. Van stemmingen naar Staatsblad ging letterlijk in 1 dag. Maar de donorwet, die ligt nog op een krabbel te wachten.

Deze week begint de Eerste Kamer aan de procedure voor de intrekking van de Wet raadgevend referendum. Dat betekent een paar schriftelijke vragenrondjes tussen Senaat en regering, daarna nog een plenair debat en dan stemmen. Gemiddeld duurt een procedure 88 dagen, maar het kan ook sneller: bij de helft van de voorstellen van vorig jaar duurde het 33 dagen.

88 dagen is ongeveer net zo lang als een referendumverzoek duur: vier weken voor het inleidende verzoek, dan twee weken telpauze voor de Kiesraad, en indien de 10.000+ inleidende verzoeken gehaald zijn, dan nog zes weken voor de 300.000 vereiste handtekeningen. 12 * 7 = 84 dagen. Maar ja, zolang de Donorwet niet in het Staatsblad staat, gaat het referendum-raam niet open.

De kans dat de intrekking van het referendum wordt geblokkeerd in de Senaat, is bijna nul. De coalitie heeft een meerderheid, en de paar mensen die hoop houden op '66-senator Thom de Graaf, die "kritisch zou kijken" naar de intrekking van het referendum, weten sinds het '66-congres van zaterdag ook wel beter: “Wij zijn en blijven de kampioen van de democratische vernieuwing. Op zoek naar een instrument dat mensen een betere stem en een beter stuur in handen geeft”, kreeg hij zonder stotteren uit zijn strot voor een zaal vol consultancyklapvee. Die gaat dus straks gewoon instemmen met de dood van het referendum.

Wedden dat die intrekkingswet voor het referendum dan wél supersnel in het Staatsblad gepubliceerd wordt? Misschien wel in een dag. En in het kielzog daarvan, zal de donorwet plotseling snel volgen. Want zo werkt kartelpolitiek.