Op 14 augustus 2013 werd Fipronil in de EU verboden voor gebruik als gewassenbescherming.

27 mei 2013 had de EFSA een presentatie gehouden dat zaden, gedompeld in dit middel, een negatief effect hadden op onze bijenpopulatie. Bijen zijn voor veel voedzame planten een belangrijk onderdeel van de voortplanting, dus dat was niet acceptabel. 

In die presentatie werd al gewezen op het risico's dat het gif ook vanuit de buitenkant van het zaadje via de plant zelf in de bijen terecht kwam. Vandaar ook uitzonderingen op het verbod voor gewassen die in kassen worden gekweekt, of voor de bloei worden geoogst. Het is al ruim vier jaar algemeen bekend dat dit gif door een leven wezen heen in de voedselketen wordt doorgegeven.

Vervolgens verweert de topman van de NVWA dat hij weliswaar in november gewaarschuwd is voor Fipronil in kippenstallen, maar dat het risico dat het gif in de kip of het ei als een totale verrassing in juni of juli kwam. Dit terwijl de reden om dit gif te verbieden in de EU precies dat soort verspreiding is.

De staatssecretaris van EZ, Martijn van Dam, stelde in Jinek dat er een anonieme tip lag dat Fipronil in pluimveebedrijven zit, maar vond dat ook geen aanwijzing dat er gif in eieren kon zitten. Er is in november wel een strafrechtelijk onderzoek gestart, maar niemand komt acht maanden lang op het idee om eieren en kippen preventief te laten testen.

De staatssecretaris meldde eerst dat Fipronil in stallen verboden was. Het doel van het verbod was ook hem ontgaan. Vervolgens meldt hij dat ze een maand lang bezig zijn geweest de administratie boven tafel te krijgen. Terwijl er al een strafrechtelijk onderzoek liep, en dit dus ook direct via een inval, doorzoeking, inbeslagname of opvragen bankafschriften had gekund. 

Minister Schippers beweerde dat de anonieme melding geen adressen bevatte. De melder staat daar lijnrecht tegenover, en beweert dat hij betrokken bedrijf Chickfriend plus haar leverancier netjes doorgegeven heeft. Bovendien hebben de NVWA en ministeries helemaal geen adressen nodig, om gewoon vóór de tip al steekproeven te houden in supermarkten. 

De NVWA roept dat dezelfde anonieme tip niet duidelijk was, dat haar adviesbureau geen risico's zag en als laatste dat de Belgen te laat een rechtshulpverzoek deden. Waar is het eigen initiatief van deze club? Hadden ze er niet vóór november 2016 zelf achter moeten komen? Wat doet deze club eigenlijk uit zichzelf?

Topoverleg! Rep! Roer! Derde verdachte! Jawel. Het is vreidag en we hebben het al dagen over de saaiste voedselaffaire sinds Jezus vijf broodjes makreel bestelde.

De Belgen zijn boos en de Britten zijn boos en de boeren zijn boos en de burgers zijn boos. Maar ondertussen zijn er exact 0,0 slachtoffers van fipronilje in het ziekenhuis beland. En wie oppervlakkig kijkt denkt dan: nou ja d'r is dus eigenlijk heul niks aan de hand, het is allemaal een storm in een glas komkommerwater dus goed dat die vergiftigende vergiftigers worden opgepakt en het zal allemaal wel. Maar ho eens even. Het was weer de NVWA die de knuppel in het hoenderhok van deze non-affaire gooide. Doordat onze voedselwaakhond verworden is tot zo'n ontzettende uitgebeende poedel (boek, artikel) gaat ze nu een beetje in het wilde weg om zich heen bijten en vallen er slachtoffers. Want niet de volksgezondheid heeft het meest te lijden onder deze affaire, maar de boeren. En dat komt echt niet door een paar vergiftigde eieren. Maar door een rot systeem.

Rumoer in kippenhoofdstad van de wereld Barneveld en omliggende gebieden. Het bedrijf ChickFriend - wat klinkt als een startup in het online proncircuit - heeft naar het zich laat aanzien, gerommeld met een schoonmaakmiddel voor stallen.

Ondertussen worden tienduizenden kippen geruimd omdat pluimveehouders nu eenmaal niets kunen met hennen waarvan de eieren niet verkocht mogen worden. Het kan weken duren voordat het gewraakte fipronil uit de gevederden is verdwenen en al die snavels in de tussentijd voeden is bedrijfstechnisch weinig interessant.

Ook de Nederlandse export van eieren krijgt een knauw, de oosterburen halen nu ook Gift-Eier aus den Niederlanden uit de schappen. Die Zeit rekende afgelopen week voor dat het gaat om 2 to 3 miljoen eieren. Bovendien hebben vier Duitse pluimveehouders ook het giftige schoonmaakmiddel gebruikt. Zie daar het probleem van de bioindustrie in een notendop: als het misgaat is het ook goed mis.

Zorgwekkender is het brief die minister van Volksgezondheid Edith Schippers (VVD) en staatssecraetaris van Kippenzaken Martijn van Dam (PvdA/NPO) donderdag naar de Tweede Kamer stuurden. Daaruit blijkt dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) op maandag 19 juni door Belgische collega's er op werden gewezen dat twee Nederlandse bedrijven gebruikt hebben gemaakt van het middel. Aan het eind van de maand start de NVWA op verzoek van de Belgen een strafrechtelijk onderzoek naar ChickFriend.

Maar nu komt het. Pas op woensdag 19 juli gaat de NVWA bij de betrokken Nederlandse pluimveehouders monsters van de eieren nemen. De NVWA - verantwoordelijk voor de voedselveiligheid - wist dus een volle maand dat er mogelijk iets mis was met Nederlandse eieren.

De consument wordt al die tijd in het ongewisse gelaten en tikt zijn eitje lustig door. Het zijn journalisten Joep Boerboom en Arjen ten Cate van De Stentor die op zaterdag 22 juli het nieuws naar buiten brengen. Pas daarná begint de NVWA met het actief informeren van de consument wat uitmondt in en clusterfuck van communicatienachtmerrie.

Tijd voor een grote schoonmaak bij de NVWA. Ook interessant: politiek verantwoordelijk voor het gifschandaal zijn de bewindspersonen Schippers en Van Dam, maar de kans is klein dat die zich nog hoeven te verantwoorden.

Dat wordt een lekkere start van het nieuwe kabinet. Want iemand zal in de Nationale Vergaderzaal moeten uitleggen waarom de NVWA heeft gespeeld met de gezondheid van miljoenen consumenten.

De Beastie Boys dichtten eerder al: Here's a towel, now wipe.

BAS PATERNOTTE

En bedankt. Na het land een dag lang in een totale eierpaniek des Fipronils gestort te hebben, trok onze voedselwaakhond NVWA als de wiedeweerga haar keutel ei in. Maar ja. Dat is nou net het hele eiereten. Het kwaad is al geschied, de boeren zijn boos en onze eigen sunny side up Renée kreeg haar gebakken eitjes aan de Utrechtse straatstenen niet kwijt. Hee mensen. Het is allemaal veilig hoor. Eet smakelijk!