RIP JAMBA
12 april 2011 Asuncion, Paraguay - 12 april 2023 Praia dos Cavacos, Portugal

Dinsdag 4 april

Drymen, Schotland. Acht dagen niet gedronken en gerookt. 

Met tegenzin bezocht ik met mijn uitgever Otto de stokerij van Bushmills in Ierland, de oudste ter wereld. Ik moest  bijna kotsen toen ik  een groepje kerels om 10 uur ‘s ochtends de zogenaamde oer-whiskey (whiskey, niet whisky, want we waren in Ierland) zag “proeven”.  

In mijn drinkend bestaan slobberde ik trouwens bij voorkeur Laphroaig en Ardbeg Corryvreckan, fijne Schotse whiskeys. Tip van Tuur: in Gibraltar zijn die een stuk goedkoper dan in Spanje en Portugal en de omweg waard. ‘Omfietswhiskey’, om Nicolaas Klei te parafraseren. 

De inner nazi in mij maakt het mogelijk om radicaal met alles te stoppen, van de ene op de andere dag. Gewoon even de knop omdraaien. Alleen de aanloop naar geheelonthouding is lastig en duurt vaak wat lang, maar als ik eenmaal de smaak te pakken heb, kan zo’n fase van geheelonthouding makkelijk een jaar duren. Mijn vorige abstinentie duurde een jaar en toen reisde ik nota bene maandenlang door Zuid-Amerika. Lekker ontgiften met antioxiderende fruitsapjes in Brazilië, Bolivia, Peru en Colombia. Daar zat ik dan, op een hotelbalkon in Cali, superclean. Op straat krijsende commerciële sekswerksters, kwetterende Afro Zuid-Amerikanen sirenes, brekend glas en dronken en beroofde toeristen die als zombies over straat zwalkten. In de jaren tachtig had ik dag en nacht schoon volk over de vloer in  mijn huis aan de Nieuwezijds Voorburgwal (voor de kenner: tegenover seksbioscoop Diana en schandknapenclub Why Not).  Iedereen mocht daar chinezen, spuiten en snuiven, bij de warme kachel zitten en gratis soep slurpen, als ze mij maar een puntje bruin en/of wit gaven. De jaren tachtig en negentig waren één lange roes. De man van met de hamer kwam pas toen mijn relatie van vijftien jaar stukliep en ik in de Jellinek terechtkwam. Eerst voor drank, later voor drugs. Ik hou er niet van als pipo’s in mijn ziel gaan peuteren en brak dan ook niet uit mijn pantser. De pijn, de tranen en het verdriet kwamen pas toen ik alles op ging schrijven en dat bleek nog goed te verkopen ook, en al helemaal in combinatie met mijn alter ego: grumpapotomu**s. De boze, chagrijnige blanke man op leeftijd. W.C. Fields! 

In het Winnock Hotel in Drymen borrelt alles weer naar boven en kan ik smakelijk lachen om al die ellende. Water onder de brug. Mijn kamer kijkt uit op een enorme schoorsteen, die als afzuigkap voor de hotelkeuken functioneert. Attenooije, wat een stank. Oud frituurvet: de lucht van Ierland en Groot-Brittannië. In elke stad en op elk bus- en treinstation hangt dezelfde gore meur, gemengd met de stank van vis. Kennelijk vinden de inheemsen dat lekker en vertrouwd. In de pub van het hotel -  hoogpolig tapijt, behang aan de muur, geweien, kachels in de hoogste stand, een man in een kilt en een orgeltje zingt Schotse liedjes, onderbroken door dijenkletsers waar niemand om lacht - waart de dood rond, alleen weten de aanwezigen dat nog niet. Het is precies die scène in the Meaning of Life van Monty Python: part VII, Deat**h*. *

Onder de douche begin ik zowaar te zingen, en dat is een goed teken. Een zeer aanstekelijk liedje van Lou Reed en John Cale, van het album Songs for Drella. De vrolijke Tuur is terug!

When you're growing up in a small town

When you're growing up in a small town

When you're growing up in a small town

You say no one famous ever came from here

When you're growing up in a small town

And you're having a nervous breakdown

And you think that you'll never escape it

Yourself or the place that you live

GAAT FOUT

Vorige week beschreef ik het vicieuze proces van liquiditeitscrisis (credit crunch) naar solvabiliteitscrisis, naar een nog grotere credit crunch en zo verder, en wees ik erop dat de domino waar iedereen nu op moet letten commercieel vastgoed is (commercial real estate, CRE). Hoe is het dan toch zo ver gekomen? Ligt het aan Hugo de Jonge? Vaak een goede gok, maar het zijn toch echt de centrale banken die de zwartepiet verdienen.

*Schattig en charmant, de gedroomde onafhankelijkheid van Wales, maar een kansloze missie.
*Tekst & Foto's: Arthur van Amerongen

In het vorige feuilleton van Europese Patriotten schreef ik dat ik door Engeland, Wales, Ierland en Schotland reis, in een poging contact te maken met mijn Keltische ziel. Op zoek naar the other me. Coming home dus, een rootsreis. Allemaal esoterische kletskoek natuurlijk om de lezer te foppen, want ik geloof helemaal niet in de ziel. Ja, ik geloof in de ziel van whisky en wijn, maar nu even niet want ik ben al twee weken lid van de blauwe knoop. Wat de mensenziel betreft, ben ik het helemaal eens met Dick Swaab. Hij noemt zichzelf een 'neurocalvinist', iemand die gelooft in predestinatie via de hersenen. “De ziel is een misvatting,”  zegt de hersenonderzoeker,“ bedacht door mensen die bang zijn voor de dood.” 

“Er zijn niet zo veel mensen meer die geloven in een eeuwige ziel, een door het christendom van Plato overgenomen idee. Als mensen tegenwoordig over de ziel praten, bedoelen ze meestal de geest. Die is het product van de activiteit van 100 miljard hersencellen,” zegt Swaab.

Ik voel wel een sterke verwantschap met de Keltische cultuur, maar was gek genoeg nog nooit in Ierland en Wales. In een grijs verleden draaide ik langspeelplaten van de Fransoos Alan Stivell, wellicht was dat de trigger. Hij tokkelde op een Keltische harp en zong in het Bretons. Ik was verliefd op een hippiemeisje en daarom deed ik net alsof ik die muziek begreep en mooi vond. Ik zie me nog zitten op haar zolderkamer, met visnetten vol lege flessen Mateus rosé en hoestend van de walmen van wierook en hasjiesj. Veel slap gelul over de zin van het leven in een poging dat meisje te versieren, maar neuken ho maar… 

Ik moest ook even googelen welke lp van Alan Stivell het betrof en heb hem gevonden. Ik draai de live dubbelaar voor het eerst in bijna vijftig jaar weer en probeer een genuanceerd oordeel te vellen. Ik word vooral kriebelig van het druïdegeneuzel. Het is schuurmuziek, net als Enyah. Enyah, die in het echt Eithne Patricia Ní Bhraonáin heet. Orinoco Flow: aaaargh! Ook erg: Theme from Harry's Game van haar band Clannad. Aaargh!

\

[Disclaimer na de tekst] Dat vierde rijk, mensen, begint aardig in de steigers te staan. Wat dat betreft is het Binnenhof de toekomst. We willen niet suggereren dat de Duitsers overal achter zitten, maar ze zitten wel overal achter. Alle Menschen werden Brüder, maar ik blijf liever alleen, liever alleen, zoals Frank Boeijen - onthoud die naam - al eens zong. Mooi dat onze van Duitsland geleasede tanks straks onder Duits opperbevel mogen opstomen richting het Oosten. Dat heeft zo’n Klaus Schwab dan toch weer lekker geregeld voor de Germanen. 

Ondertussen poetsen D66-ers zich de laarzen glimmend om straks als heertjes vooraan te staan als er weer eens een genocide ontkend moet worden.

[Disclaimer: we hebben deze versie via AI ingekort en geoptimaliseerd. Nu luisteren we zelf niet een heel uur terug, dus we zijn benieuwd naar de kijk en luisterervaring, van u, de trouwe volger. Wordt er te snel afgebroken, is het te onrustig? We luisteren naar u, maar wees mild. Het is een experiment.]

0% in het Stamcafé

Holyhead, Wales. Mijn uitgever Otto Wollring is met zijn auto overgekomen uit Nederland, vanavond pakken we de veerboot naar Dublin. In Caergybi (de Welshe naam voor Holyhead) wil je dood noch levend gevonden worden. De belangrijkste economische activiteit in de stad was een aluminiumfabriek. Die sloot in 2009, 400 medewerkers verloren hun baan. 

Het lijkt wel of de cholera en de pest zijn uitgebroken in Holyhead, zo leeg zijn de paar straatjes. Alleen bij de diverse bookmakers valt enige beweging waar te nemen. En ik zag een junkie-stelletje rond onze auto scharrelen. Holyhead is een topplek om aan de heroïne te gaan: en ik maar denken dat er hier niets te doen is...

Enige lichtpunten in dit spookdorp: de laatste boot naar Dublin, Dawn French werd hier geboren en er zit een verrukkelijk Thais eethuisje, met vrolijke meiden in de keuken. Bij mijn weten helaas geen ladyboys, maar desalniettemin is het personeel balsem voor de ogen, na de freakshow die ik vandaag zag passeren in deze shallow gene pool. Uiteraard regent het pijpenstelen, de boot gaat pas vanavond laat. Dan maar naar de Holland Inn. Ik drink al drie dagen geen druppel. Goeie timing, en gezellig voor mijn uitgever. Het bacchanaal met mijn maat Neil Syson van The Sun en correspondent Patrick van IJzendoorn heeft mij de das omgedaan. Tijdens zo’n drinkgelag rook ik zo twee pakjes sigaretten op, en de naweeën daarvan zijn de volgende dag nog erger dan de kater. Alsof mijn bek vol zit met dode vogels. Piepende longen, overal pijn, die gepaard gaat met een oprechte doodswens. Daar zit ik dan, in de Holland Inn, met een cup of tea, te midden van een verzameling comazuipende Onslows en hooligans. Otto drinkt uit solidariteit warme chocomel en ze moeten wel denken dat we een truttig homosetje zijn. Ik begin maar wat te lullen over de honderden voetbalsjaals die aan het plafond hangen. Alleen die van Ajax zit er niet bij, wel die van Vitesse, Feyenoord, Heerenveen en PSV. Ik kan tegen het geteisem natuurlijk wel gaan roepen dat Bert Vuijsje, de gewezen bobo van de Volkskrant en de Haagse Post, mij de Bukowski van de Algarve noemt, maar daar trapt dit volk niet in terwijl ik aan mijn thee slurp. Ik word altijd een beetje verlegen van zo’n compliment van ome Bertus omdat het een te grote eer is. Ik word echter liever met schrijver John Fante vergeleken en lees zijn Ask the dust, Dreams from Bunker Hill en Wait until spring, Bandini nog regelmatig. 

Begin jaren tachtig kleefde op mijn oude Underwood-tiepmasjien een sticker met de tekst Bukowski for president, kado gekregen bij de aanschaf van een stapeltje prachtig door Black Sparrow Press uitgegeven werken van "Buk". Het plakplaatje stimuleerde niet, want mijn eerste boek kwam pas 26 jaar later uit. Even ten goede van Bukowski: hij was een groot liefhebber en kenner van klassieke muziek en literatuur, een man met een zeer verfijnde smaak. Bukowski werd - net als ik - altijd geframed als een pathetische zuiplap en dat komt door de journalistiek. Kijk maar naar dit wanstaltige, larmoyante portret  dat de Belgische televisie van hem maakte. De interviewer is een geparfumeerde drol, een sneue circus-poedel, het draait allemaal om hem, en ik vraag me nog steeds af waarom Bukowski, die steeds geïrriteerder raakt, gewoon niet de kop van de romp van die stomme Vlaming afscheurde.

Het heeft er alle schijn van dat we weer in een 2007/2008 situatie verzeild zijn geraakt. Er lijkt zich nu een credit crunch plaats te vinden; iets wat de gehele economie zal raken. Maar grote kans dat de eerste grote domino wederom de vastgoedsector zal zijn. Nu zal deze column zich voornamelijk beperken tot de situatie in de VS, maar als de VS niest, dan zijn wij verkouden.

Contact zoeken met mijn roomblanke Keltische ziel.
Interrailen naar Identiteit met Arthur van Amerongen

Ik was nog nooit in Ierland, hoewel ik geboren ben met een Keltische ziel: een roodharig kindje, lijkbleek, broodmager en onder de sproeten. Een melancholisch typje dat nooit zonder zijn houten dwarsfluit de deur uitging. Ik was zo bleek dat ik, notabene van de Veluwe - de longen van Nederland - in de zomer zes weken naar vakantiekolonie Prinses Juliana te Egmond aan Zee moest. Ik zie mijzelf weer huilend zingen tijdens de dagelijkse dodenmars door de duinen, onder leiding van zuster Brunhilde:

In Juliana moet je wezen,

In Juliana moet je zijn.

Daar wordt je geheel genezen

Van je ziekte en je pijn.

En je speelt er heel de dag.

'k Wou dat moeder mij eens zag.

Boven de poort van de Prinses Juliana had net zo goed een bord kunnen hangen met de tekst: 'Laat varen alle hoop, gij die hier binnentreedt'. Of desnoods 'Zeelucht maakt vrij', want dat was het motto van de Amsterdamse kinderhater dr. P.W. Janssen. Hij stichtte de eerste vakantiekolonie aan de kust om 'zwakke en behoeftige kinderen' uit de hoofdstad op te vangen vanwege 'het geringe bacteriegehalte der zeelucht, haar rijkdom aan fijne zoutdeeltjes en de niet hoog genoeg te schatten werking van de eeuwige zee op de psyche van de mens'

Zodra ik even in de zon zat, bijvoorbeeld tijdens de zomervakantie met mijn vader en moeder in Zoutelande, kreeg ik enorme, vieze gore brandblaren en vochtblazen op mijn gezichtje en mijn lijfje, en moest ik op doktersadvies de hele vakantie binnen blijven in het houten huisje dat naar groene zeep stonk. Op school werd ik gepest: “had je vader roest in de pijp”, en “heb je onder een vergiet liggen zonnebaden, spoetnik?” 

Godzijdank zat er ook nog een albino - zo goed als blind - in de klas en die werd nog meer gepest dan ik. 

Als ik een paar decennia later was geboren, was ik het stralend middelpunt geworden van een Benetton-reclame, want inmiddels wordt de combinatie van sproeten en rood haar als een van de zeven schoonheden beschouwd. Daar heb ik nu niets meer aan want ik ben zo goed als kaal en de sproeten zijn niet meer te zien omdat ik getint ben door het buitenleven in de Algarve.

GeenApril

Weet u wat pas kwetsend is? Etende kinderen terwijl andere kinderen niet mogen eten wegens groepsdruk en intimidatie door religie en familie. En dat is volstrekt debiel, want de hele dag niet eten is dus een offer dat je brengt als geschenk voor Allah. Hoe moeilijker het offer, hoe groter het geschenk. Dus niet eten met smullende klasgenootjes om je heen, maakt het alleen maar meer de moeite waard. Zou je denken. Als je iets met logica hebt dan. Maar ja, moslims en logica…

Donderdag 23 maart

Vliegen van Faro naar Luton, in het kader van European Patriots. Door de douane, want Brexit. Ik krijg altijd de bibberitis zodra er iets met paspoorten is. Trillende handen, zenuwachtig gefrommel in jaszakken, dingetjes kwijtraken, zwetende oksels. Een kinderachtig trauma, opgelopen door grensovergangen in Afrika en het Midden-Oosten. Corrupte en volledig onberekenbare douaniers, soldaten, politie en geheime dienst-griezels bij de grensposten van Jordanië / Irak, Turkije / Syrië, Syrië / Libanon, Jordanië / Israël, Egypte / Israël, Algerije / Tunesië, Algerije / Marokko, Afghanistan / Tajikistan, Zambia / Zimbabwe, Benin / Togo en dan ben ik er nog een paar vergeten. Ooit 48 uur vastgezeten in het desperate niemandsland tussen Algerije en Tunesië. Ik had in Algiers een stapel boeken over de fundamentalistische islam gekocht, voor mijn doctoraalscriptie over de jihad in Algerije en het Front Islamique du Salut. Die boeken waren verboden in Tunesië en werden ter plekke onmiddellijk geconfisceerd door een gluiperige snorremans. Ik mocht Tunesië niet in, zonder dat er iets werd uitgelegd. Overgeleverd zijn aan de nukken en grillen van sadistische debielen is geen picknick. Maar dat is natuurlijk allemaal klein bier in vergelijking met de horror die Ryszard Kapuscinski doorstond in Afrika. De Pool is een van mijn  journalistieke helden, samen met Tom Wolfe, Hunter S. Thompson, Egon Kisch, Graham Greene, Albert Camus en Boris Vian.    

Weinig dingen in dit leven zijn zeker in dit leven maar mij krijgen ze niet meer naar de Maghreb, de Levant en het Midden-Oosten. Althans niet levend.

Ik kan mij nu - terwijl ik terugblik op mijn hedonistische en dus volstrekt zinloze leven, dat hoogstens dit vrijblijvende gekrabbel heeft opgeleverd - niet meer voorstellen dat ik ooit een fanatieke oriëntalist was. De term oriëntalisme komt bij de Palestijnse literatuurwetenschapper Edward Said vandaan, die in zijn beroemde boek Orientalism **(1978) de westerse blik op het Oosten hekelde. Volgens Said stelt het Westen het Midden-Oosten voor als barbaars, irrationeel en verleidelijk, terwijl het Westen beschaafd, rationeel en deugdzaam zou zijn. 

In een interview legde ik uit wat mij aantrok in oriëntalisme:

‘‘Het woord van Said ging er in als Gods woord in een ouderling. Orientalism was een heerlijk boek en een zeer inspirerende grabbelton. Ik haalde de krenten uit de pap en dus bereikte Said bij mij precies het tegenovergestelde. Dankzij zijn ‘tips’ genoot ik van het oriëntalisme dat hij zo verfoeide. Ik geniet van die romantische, erotische kijk op Noord-Afrika, Egypte en de Levant. In het Bardo-museum in Tunis –  ja, waar in 2015 die islamitische terreuraanslag door mohammedaanse jihadisten is gepleegd – hangt een schitterende collectie van de Oriëntalisten en met name van Eugène Delacroix. Lekker veel dames in de hamam, de wellust en de geilheid spatten ervan af. De ‘preciezen’ bij de vakgroep Arabisch waarschuwden mij dat mustashriqin, oriëntalisten in het Arabisch, een scheldwoord was in het Midden-Oosten. Nou, daar heb ik niets van gemerkt. Zolang je maar betaalde voor al die zondige uitspattingen was er niets aan het handje.’

Toen collega-oriëntalist Sigrid Kaag een twiet van mij deelde, schreef ik een spontane liefdesverklaring aan de beste première die we nooit hadden:

Iedereen weet het, niemand zegt het.

De Stichting Klimaatpsychologie, daar gaan we het na vandaag in Trouw inmiddels 25 artikelen in de Nederlandse media eens even echt over hebben. Maar voordat we dat doen even een belangrijke clausule: ook wij zijn voor een zo verantwoordelijk mogelijke omgang met de planeet, maar we herkennen gesublimeerd-religieuze bevanging, diens katalysators en crediteuren als we deze zien.

Goed, we verdiepen ons even in hun website, naast het hallucinante, BIG-tuchtcollege-waardige bovenstaande plaatje (mirror gehele pagina hier) dat klimaatpathologie regelrecht aanpraat en zélfs suggereert dat er iets mis met je is als je het niet ervaart.

De meest belangwekkende frasen citeren we dikgedrukt.

"Hoor je ook steeds vaker de term klimaatdepressie? Deze eco-emotie krijgt relatief veel aandacht. Toch is de lijst veel langer en veelzijdiger dan dat. (...) Geconfronteerd met de klimaatcrisis, ervaren mensen een verscheidenheid aan emoties. Hier zetten we er 7 op een rijtje:

- Je kunt je niet gehoord voelen of weggezet als overdrijver*. (...)
- Je kunt een diep gevoel van compassie en pijn ervaren voor diegenen die lijden. Of rouwen om de natuur.
- Je kunt gevoelens van* schuld, schaamte of hypocrisie hebben door het ongemakkelijke besef dat je zelf ook deelneemt aan het vervuilende systeem. (...)
- Je kunt je teleurgesteld of boos voelen, omdat het lijkt of het mensen koud laat.
- Je kunt je tevreden, blij of optimistisch voelen*, na het zien van een mooi initiatief of na* het doen van een groene daad*. (...)*

***Wegkijken gezond?
*Soms denk je vast: 'nu komt niet zo goed uit, kunnen we het er een andere keer over hebben?' Wegkijken dus; doen we allemaal wel eens. Ons brein heeft allerlei slimme manieren om te optimistisch en selectief naar de werkelijkheid te kijken.

(...) Toch draait alles in het leven om balans. Het mooie kan alleen bestaan in het licht van het donkere. De kop in 't zand-strategie is uiteindelijk niet houdbaar.(...)

Hierbijenkele tips om beter met jouw eco-gevoelens om te gaan:

- Doe iets met je emoties, bijvoorbeeld door bij een milieubeweging (vrijwilligers)werk te gaan doen. Zoek iets wat bij jou past en vind hier voldoening en zingeving in."

De gehele website is doordrenkt van impliciete en expliciete oproepen tot activisme, wat nog even extra samengevat wordt door het onderstaande citaat, waarvan iedereen echt wel weet wat er bedoeld wordt met "eco-action, eco-determination".

[Tekst gaat verder onder de afbeeldingen]