Soort live uitzending van ons feuilleton

Zo. Hier pakken we even chips, bier, nootjes en een heel erg groot kladblok bij. De Tweede Kamer gaat technisch gebrieft worden over de ICT van het UWV. U kent de ICT van het UWV van Polen die zich helemaal het schompes frauderen, veroordeelde criminelen die een vergoeding krijgen voor hun verblijf bij Hotel de Staat, databanken die bank noch data bevatten en topmannen die zich uit angst, onkunde en beroepsdeformatie verschuilen achter topmannentaalclichés. En u kent de falende ICT van het UWV ook uit ons onvolrpezen feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Nou dat treft. Database doctor René Veldwijk, de schrijver van die almaar uitdijende dijenkletser tranentrekker heeft ons beloofd live zijn commentaar over de briefing te twitteren. Stream & commentaar na de breek.

Dit is deel 17 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Oktober 2007 – maart 2008

In zijn ik-vertrek mail heeft Hans van der Meer geschreven dat de polisadministratie geen complex systeem is. Zelf heb ik geleerd dat het UWV het wel best vindt dat er voor miljoenen aan specificaties zijn geproduceerd die nu in de prullenbak kunnen. Dat weerhoudt de directie er niet van om het systeem dat wij gaan bouwen de naam “Polis Plus” te geven. Het is geen passende naam voor het Spartaanse systeem dat wij van plan zijn te bouwen.

Niettemin staan we voor een forse uitdaging. Onze noodvoorziening is niets anders dan een stapel aangifteberichten en correcties daarop. Maar wat iedereen wil zien zijn standen; antwoorden op vragen als "hoeveel uren en tegen welk salaris werkte burger X bij werkgever Y in de maand oktober 2008?". Omdat, zoals we zagen, werkgevers massaal eerdere aangiften corrigeren, moet er nog iets bij. Je kunt niet volstaan met vragen naar 'oktober 2008'. Je moet ook aangeven voor welk tijdstip de vraag wordt gesteld. Door correcties achteraf kunnen gegevens immers altijd veranderen, zelfs over eerdere jaren. En omdat de loongegevens worden gebruikt voor het berekenen van uitkeringen, kun je foutieve gegevens ook niet overschrijven. Een correctie achteraf op een aangifte moet leiden tot herberekening van uitkeringen door het UWV, van toeslagen door de Belastingdienst, tot intrekken van een onterecht afgegeven verblijfsvergunning door de IND, enzovoorts. De polisadministratie heeft een perfect geheugen. Het is een Total Recall systeem.

Total Recall systemen zijn een nachtmerrie voor software-ontwikkelaars (en voor politici). Ze komen daarom buiten de wereld van salarissen en pensioenen weinig voor. De software voor een Total Recall systeem is namelijk extreem complex en elk programmeerfoutje leidt tot fouten in de gegevensopslag en daarmee tot verkeerde berekeningen. Veel Total Recall systemen zijn vaak veredelde kaartenbakken vol met foutieve, vaak onbestaanbare gegevens. (Bij pensioensystemen is dit probleem sinds kort ook bekend geworden.)

Dit is deel 16 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Oktober 2007 – medio 2008

Terwijl ketenmanager Franke bij de Belastingdienst de kwaliteitscontroles weer aanzet en ons noodsysteem zijn werk doet, moeten wij nieuwe afnemers aansluiten op dat noodsysteem en tegelijk een nieuw duurzaam systeem ontwerpen, bouwen en vullen met twee jaar aan loonaangiften. Maar wat moet er eigenlijk allemaal worden gebouwd? We weten dat er veel meer is ontworpen dan een simpel systeem dat alleen aangiftes inleest, uitkeringen berekent en gegevens doorstuurt. Capgemini is met tweehonderd man twee jaar bezig geweest om te bouwen wat er allemaal was ontworpen. Het is niet dat we op extra werk zitten te wachten, maar je wilt toch weten wat voor eindproduct de klant wenst.

De chef documentatie is Peter-Paul Feijen, Hoofd Informatiemanagement. Feijen is heel duidelijk. “Ik heb hier ongeveer tweeduizend ontwerpdocumenten liggen. Er zit geen enkel systeem in. Begin er niet aan.” Hier zit iemand die weet dat hij in een open inrichting werkt, een lachende cynicus. Opvallend veel UWV-medewerkers, ook het intelligente type, weten dat niet. Weken later vertrekt Feijen naar een nieuwe werkgever: Capgemini.

Ik besluit om het initiatief verder aan mijn UWV-opdrachtgevers te laten, maar ik ben ook geïntrigeerd. Hoe kun je jarenlang met honderden mensen een berg specificaties zonder samenhang produceren plus software die niet werkt? Hoe organiseer je zoiets? Waarom doen zoveel mensen eraan mee? Hoe groot kan zo’n software-gezwel groeien voordat iemand ingrijpt?

Capgemini begrijp ik nog. Capgemini heeft een misselijke praktijk geperfectioneerd waarbij slecht ontworpen softwareprojecten tegen een vaste prijs worden aangenomen om daarna te worden omgezet in een uurtje-factuurtje-orgie. De overheid is het ideale slachtoffer. De ontwerpen zijn vaag en moeten van “Europa” door een andere partij dan de softwarebouwer zijn gemaakt. Kamer en Kabinet stellen wetgeving bijna nooit uit als een project ontspoort. Een leverancier dumpen is een garantie voor grote vertraging en rechtszaken. Kortom, gunning van een groot softwareproject door de overheid betekent kiezen door wie je wilt worden gegijzeld. Heel vaak valt die keuze op Capgemini. Naar verluidt heeft Capgemini de polisadministratie verworven voor ongeveer acht miljoen euro, een bedrag dat ondertussen misschien wel tienmaal over de kop is gegaan.

Dit is deel 15 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2008

Cor Franke treedt eind 2007 aan als ketenmanager en is dan de baas over alles wat er bij de Belastingdienst en het UWV aan de loonaangifteketen gebeurt. Tot onze verbazing en opluchting merken we tot ver in 2008 niets van zijn aanwezigheid. Onze angst dat Franke dezelfde stunt uithaalt als eerder bij het CWIntake systeem verdwijnt.

De verklaring hiervoor is dat Franke het UWV ongemoeid laat. Hij richt eerst op de Belastingdienst – en met reden. Het is immers de Belastingdienst die alle ellende heeft veroorzaakt door de controles op de gegevens in de loonaangifte uit te zetten. Die controles moeten nu weer worden aangezet, maar de reden om ze uit te zetten bestaat nog steeds: elk minimaal foutje in de aangifte van een werkgever leidt tot uitval van diens complete aangifte. En geen aangifte betekent geen belastinginning. Cor Franke heeft bijna dictatoriale bevoegdheden, maar zelfs hij kan de inning niet zomaar in gevaar brengen.

En dus worden de controles op de loonaangifte heel omzichtig aangezet. De Belastingdienst behandelt werkgevers op een manier waarvan de gemiddelde belastingbetaler slechts kan dromen. Wij zien het vanuit onze positie bij het UWV met toenemende verbazing aan. Die verbazing komt omdat de kwaliteit van de loonaangiften al ruim vóór Frankes aantreden enorm is verbeterd. Ook dat is logisch. Die loonaangiften komen namelijk vanuit salarispakketten, zoals die van AFAS, Exact of RAET. Als de software van Exact foute aangiften uitspuwt en Exact daar wat aan doet, dan zijn opeens de aangiften van alle klanten van Exact op orde. Er bestaan pakweg 200 salarispakketten, dus het is niet gek dat verreweg de meeste aangiften eind 2007 al correct zijn. Wij zien de rapportages van Frankes ketenbureau langskomen. Van ons mag Cor Franke zo lang als hij wil bij de Belastingdienst blijven sleutelen aan zijn laatste 0,1 procent.

Dit is deel 14 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Flashback 2000 - 2005

Hoe krijg je de machtigste ambtenaar van Nederland, de loonaangifte-eindbaas over de Belastingdienst en het UWV, tot vijand? Niet door iets te doen of na te laten. Een gevecht tussen twee alfamannetjes topmanagers en een totaal gebrek aan zakelijkheid volstaat.

Het begint in 2000 in Den Haag. Daar zetelt de Veranderorganisatie SUWI in een Regus-pand in de Parkstraat. De wet SUWI voorziet in de oprichting van het UWV maar ook in die van het CWI, het Centrum voor Werk en Inkomen. Anders dan het UWV is het CWI een voortzetting van de arbeidsbureaus. De kerntaak van het CWI wordt mensen aan werk helpen. Het UWV moet keuren en uitkeren. De twee clubs krijgen bijna hetzelfde logo. 

In de Parkstraat zetelen de toekomstige bestuurders van de nieuwe organisaties, onder wie Cor Franke. Het pand komen ze niet uit. Vanaf 2002 zijn zij de baas, maar tot dat moment zijn ze persona non grata. Zo werkt ambtenarenland. Daarom wordt als buffer een topconsultant van Deloitte ingehuurd. Ook deze blijft binnen en trekt wéér een onderknuppel aan, interim-manager Norbert van der H. Die richt zich op de arbeidsbureaus, het toekomstige CWI, waar hij al snel de feitelijke directie voert.

Van der H. had ons eerder als dataspecialisten ingehuurd voor een kolossaal veranderprogramma voor het GAK, genaamd 'Aansluiting'. Wij hadden als taak om de nieuwe databases te ontwerpen en de data uit de oude systemen over te tanken. 'Aansluiting' was hard op weg naar een kolossale mislukking, onze eerste ervaring met zoiets. Iedereen werd gered door een plotselinge beslissing van Paars 2 om het beleid 180 graden om te gooien en via de wet SUWI het GAK en zijn broertjes te nationaliseren onder het UWV-label. Honderden miljoenen (guldens) aan automatiseringswerk werden afgeschreven en niemand vroeg waar het geld was gebleven. Ik bleef weliswaar een stuk rijker maar ook geschokt achter. Nóóit meer zou ik zoiets meemaken. Mijn aanvaring met Cees B. in 2003 was een direct gevolg deze ervaring.

Hadden we u al voorgesteld aan Jan?

Dit is 'm dan. De Jan van het briefje in de krant, geschreven door zijn bewindvoerder Kees. De Jan die in tegenstelling tot Klaas Dijkhoff niet dubbel beloond wordt voor een baan die hij niet heeft, maar de Jan die door het UWV gekort werd op zijn WaJong omdat hij een kleine jubileumtoelage kreeg van zijn werkgever, na 12,5 jaar trouwe dienst. De Jan waar Sywert & Wy daarom de actie #SinterJan voor op touw zetten, waar we het mooie bedrag van [ZWARTGELAKT]* euro plus een [ZWARTGELAKT]* en zelfs nog een [ZWARTGELAKT]* mee ophaalden. Van NS mocht hij bovendien een dag meereizen met het afscheid van de eerste dubbeldekker, want Jan is een treinenfanaat met een lichte beperking met autistiforme aspekten. Die Jan, aan wie u zo massaal gedoneerd heeft, wilden we natuurlijk nog even aan u voorstellen. Want de hele trein kent Jan, maar u nog niet. Dus dit is Jan, Jan de Kroon. Uit Veenendaal. Aangenaam.

*Opbrengst houden we stil, want UWV hört mee, maar we komen later nog terug op hoe het allemaal afloopt.

Dit is deel 13 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

September – oktober 2007

De verwijdering van Team GAIA heeft een gapend gat in de UWV-organisatie geslagen dat moet worden gevuld. Wij zijn nu de hoop in bange dagen en in normale omstandigheden zou ik nu rapporteren aan de divisiedirectie. Even lijkt dat ook te gebeuren. De deur van adjunct-directeur Jop van Breugel, tot voor kort de manager van Cees B. en eindverantwoordelijk voor het beheer van de polisadministratie, gaat open. Het probleem is dat Van Breugel een beheerder is en ik een softwarebouwer ben. Software-beheerders en -bouwers zijn met hetzelfde bezig – software – maar verschillen verder als dag en nacht. Beheerder Van Breugel moet zonder een systeem om te beheren kansloos zijn geweest tegenover Capgemini en Cees B.

Ik vind het daarom niet erg dat het gat in de ondertussen bekende UWV-stijl wordt opgevuld door een inhuurkracht. De boomlange Eric van Rhenen (onderling noemen we hem al snel de GVR) is extern, maar hoort bij het UWV-meubilair. De GVR kent iedereen, heeft verstand van automatisering en lijkt niet achterbaks – de beste buffer money can buy. De GVR werkte eerder bij het UWV voor een adviesbedrijf. Met hulp van bevriende UWV-managers en een foutje in zijn arbeidscontract kon hij als zzp’er overstappen en zelfs zijn top-uurtarief van 138 euro behouden. Het is onzakelijk en pervers, maar wat ons betreft is de GVR elke cent van de kwart miljoen die hij jaarlijks mee naar huis neemt waard.

De GVR gaat aan de slag met het regelen van ruimte en mensen. Een aantal UWV'ers – nu eens geen inhuur – gaat onder zijn leiding aan de slag met 'dingen' rond de polisadministratie. Wij mogen met dank aan onze SwSl-noodvoorziening voor verleende diensten een nieuw, solide systeem opzetten. Voor de herbouw van de gedumpte GAIA software-koppelingen mag ik drie gespecialiseerde programmeurs aantrekken: de Chinese Xiaolin, de Belgisch-Algerijnse Mehdi en de oer-Hollandse Marcel. Onder de dik duizend automatiseerders in de automatiseringsdivisie van het UWV zijn geen programmeurs, dus het is weer eens inhuren. Ons kamertje verlaten we nu ook. We krijgen een halve L-vormige travee op de 10e etage van UWV Toren A. De GVR zetelt met zijn secretaresse in de hoek van de L. Met de GVR als buffer, mijn drie collega’s, drie nieuwe programmeurs, IBM-inhuur database-genie Maarten, berichtenbak-held Hans van der Meer en de krachtige computerserver uit de GAIA-boedel moeten we de oorlog kunnen winnen.

Dit is deel 12 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

** 24-28 september 2007**

Het overdonderende besluit om Cees B. en zijn hele team per direct op straat te zetten pakt niet goed uit. Als reactie loopt heel Team GAIA woedend Toren A van het UWV-hoofdkantoor uit, om neer te strijken in restaurant Wissenkerke. Daar blaast men met z’n vijfentwintigen stoom af en belooft elkaar om niets meer te doen voor het UWV: één voor allen, allen voor één. Als Cees B. er achter zit is het een knappe maar ook een slimme zet. Het is knap om een grote groep zzp’ers tot werkweigering aan te zetten. En het speelt Cees’ toekomstige werkgever Capgemini in de kaart. Weliswaar heeft Team GAIA gefaald in het verwerken van aangiften, er is wel programmatuur ontwikkeld om gegevens ter beschikking te stellen binnen het UWV zelf. In die programmatuur zit een flink bedrag aan mensuren manuren. Zoiets gooi je niet zomaar weg.

Terwijl Team GAIA rebelleert komt Dirix’ rechterhand Maring mij vertellen dat wij de taak van GAIA erbij krijgen. Natuurlijk hebben ze geen alternatief, maar toch ben ik opgelucht. In deze schijnbaar irrationele wereld kan het balletje overal heen rollen. Maring vraagt ons om onze software uit te bouwen tot een volwaardige polisadministratie. Ik antwoord dat dit geen optie is: onze noodoplossing is geen geschikt uitgangspunt voor een robuust systeem. Wij hebben te veel bochten afgesneden. Als wij verder gaan, moet vrijwel al onze software de prullenbak in. Maring accepteert het, hopelijk omdat hij het begrijpt maar misschien omdat hij geen tijd heeft voor een college over waarom je niet moet doormodderen met software. Ondertussen hebben we een acuut probleem: hoe stellen we de waardevolle delen van de GAIA-software en de kennis van de makers ervan veilig? Van wat zich ondertussen in restaurant Wissenkerke afspeelt weten we nog niets.

Dit is deel 11 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2002 – 2004, flashback

De beginfase van het UWV moet voor graaibestuurders en witteboordencriminelen een droomtijd zijn geweest. Vakbonden en werkgevers waren op afstand gezet. Ambtenaren en (ex-)politici stonden aan het roer. Kolossale deals stonden op stapel, vooral met betrekking tot de huisvesting van het fusiebedrijf en de maatwerksoftware die de nieuwe nationale uitkeringsfabriek nodig had.

Een grote crimi-booster was het besluit om tegelijk met het samenvoegen van vijf bedrijven in één UWV-bedrijf alle niet-publieke taken af te stoten: fuseren en afstoten tegelijk. Het bleven geruchten, maar de teneur was dat de privaat-publiek boedelscheiding nogal ongunstig uitpakte voor het publieke UWV-in-oprichting. Zo zou het kernsysteem van het Sociaal Fonds Bouwnijverheid (SFB) voor 35 miljoen uit de boedel zijn overgekocht door het UWV-in-oprichting. Waarom er überhaupt moest worden betaald voor een boedelscheiding van software ontging iedereen (een kopietje trekken kon ook), maar het UWV kon sowieso niets beginnen met het verouderde SFB-systeem. Ik wist dat. Ik had dat in 2001 zelf uitgezocht.

Bij de onvermijdelijke infighting rond de oprichting van het UWV lagen de twee Amsterdamse fusiepartners boven: het GAK en het SFB. Van de andere drie zat er één (USZO) ergens in Limburg. De tweede fusiepartner (Cadans) was zelf het product van een mislukte fusie en verwikkeld in een permanente interne oorlog om werkgelegenheid. En nummer drie (GUO) was piepklein. Dat GUO werd overigens geleid door Martin van R, mijn vroegere directeur bij het softwarehuis RAET en aldaar wegens fraude ontslagen. You get the picture.

Dit is deel 10 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Juli – december 2007

Op donderdagavond 19 juli krijgt iedereen een e-mail van Cees B. “Aan alles komt een einde” is het onderwerp. Cees vertrekt, maar pas op 1 oktober. Duidelijk is dat Team GAIA het vertrouwen aan het verliezen is. Maar er moet meer spelen. Het UWV huurt externe projectleiders immers in om verantwoordelijkheid af te schuiven, dus niemand binnen het UWV gaat hem opvolgen. Binnen Team GAIA is alleen Cees’ rechterhand Peter van Dalen in beeld, maar die is geen echte projectleider. Wel snap ik nu alsnog diens toenaderingspoging.

Ondertussen gaat de teloorgang van GAIA verder. Op 22 augustus komt er een e-mail van een andere inhuurprojectleider, Frank van der Eijden. Frank houdt zich bezig met de zogenaamde analyse-omgeving (AO), een systeem dat zijn bestaansrecht ontleent aan de gecompliceerde relatie tussen het UWV en de Belastingdienst. Met de AO kunnen zowel UWV’ers als Belastingdienstmedewerkers dezelfde loonaangiftedata bekijken. Met de polisadministratie kan dat natuurlijk ook, maar dat systeem is eigendom van UWV, dus onacceptabel. De AO is een soort van Checkpoint Charlie voor ambtenaren (uiteraard bestaat dit kostbare fopsysteem nog steeds).

Frank meldt dat hij vanuit GAIA tien miljoen inkomstenverhoudingen had ontvangen, meer dan de zes miljoen die hij eerder vanuit het Capgemini-systeem had gekregen, maar veel minder dan de ongeveer zestien miljoen die zouden moeten bestaan. Ik antwoord Frank en Team GAIA dat wij in onze SwSl database er 17.298.663 hebben klaarstaan en er bij GAIA dus dik 7 miljoen zoek zijn. Cees reageert meteen. Omdat niet SwSl maar GAIA officieel de bron voor Frank is, wordt met urgentie aangestuurd op overname door GAIA van de gegevens uit onze SwSl database. Het is een wanhoopsdaad. Op Cees’ verzoek om afstemming reageer ik positief, maar ik vraag ter voorbereiding wel om de technische specificaties van GAIA. Die zijn er natuurlijk niet. Cees heeft duidelijk geen zin om te worden gefileerd en zegt het overleg af. Dat GAIA exit is kan nu echt niemand ontgaan, maar toch gebeurt er niets.