De faalfabriek is back in town

Goedemorgen daar zijn we weer met een contemporaine aflevering van ons historisch feuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Vandaag praat de Kamer met minister Koolmees en staatssecretaris Van Ark over de uitvoering van de sociale zekerheid en als u in de afgelopen 25 afleveringetjes iets hebt geleerd, dan is het wel dat het met die uitvoering naatje pet gaat. Twaalf jaar geleden was het één grote puinzooi, en in de tussentijd heeft NIEMAND die puinzooi opgeruimd. Vandaar dat onze database doctor René Veldwijk met zijn twitternaald klaarzit om alle opgeblazen UWV-onzin van Koolmees & Van Ark door te prikken. Inlezen kan daarrr, livestream&tweets na de breek.

Dit is deel 25 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2008 - heden

Er is iets heel geks aan de hand met de twintig miljoen loon- en uitkeringsaangiften die maandelijks bij het UWV op de mat vallen. Die loonaangiften bevatten niet alleen informatie over de relatie tussen burgers en de bedrijven van wie ze geld krijgen, maar ook een hele zwik persoonsgegevens. Tenzij u zzp’er, scholier of illegaal bent, belandt niet alleen uw Burgerservicenummer bij het UWV maar ook uw naam, adres, woonplaats, geboortedatum en geslacht. Kortom: uw meest basale persoonsgegevens. De crimineel die een loonaangiftebericht van uw werkgever in handen krijgt, heeft daarmee een berg waardevolle informatie in handen. Je bent misschien wel beter af wanneer je paspoort wordt gestolen dan wanneer je loonaangifte wordt onderschept.

Ik zie het in 2008 allemaal met stijgende verbazing aan. Ik begrijp dat er moet worden gecontroleerd of de persoon voor wie aangifte wordt gedaan ook echt degene is die werkt, maar dan hoef je toch niet elke maand weer die hele berg persoonsgegevens mee te sturen? Wanneer naderhand duidelijk wordt dat de Belastingdienst en het UWV helemaal niets controleren (afleveringen 15, 17 en 23) word ik boos. Het helpt niet dat het UWV ook intern uiterst onzorgvuldig omgaat met persoonsinformatie. Zo moest ik eerder mijn Burgerservicenummer afgeven voor het toegangscontrolesysteem. Ik protesteerde, maar kreeg te horen dat het UWV hiervoor bij wet gemachtigd is. “Al willen ze een verjaardaglijstje ophangen met namen en Burgerservicenummers dan mag dat nog”, zei een van de mensen van Hans Tromp tegen mij. Ik had mijn eerste kleine daad van verzet gepleegd door in de polisadministratie iemand op te zoeken met een BSN dat sterk op dat van mij lijkt. Het UWV kennende zitten de gegevens van deze 38 jarige vrouw uit Bilthoven nog steeds in het UWV-toegangssysteem.

Natuurlijk komen er elke maand duizenden nieuwe personen in de aangifte bij: schoolverlaters, herintreders en veel arbeidsmigranten. Voor al die mensen (arbeidsmigranten nog niet in 2008, maar nu wel) plaatst het UWV een zogenaamde afnemerindicatie op de gemeentelijke bevolkingsadministratie, de GBA (nu BRP genoemd). Het plaatsen leidt ertoe dat het UWV een kopie krijgt van de persoonsgegevens uit de bevolkingsadministratie, ook van latere wijzigingen zoals verhuizen of overlijden. Met die informatie kan het UWV controleren of de loonaangifte klopt met de bevolkingsadministratie. Maar dat hoeft dus maar één keer, bij het aangaan van een inkomstenverhouding met een werkgever of uitkeringsinstantie. En het UWV controleert dus sowieso niets. Zelfs na overlijden van de werknemer kun je als werkgever nog loonaangifte blijven doen.

Dit is deel 24 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2004-2005, 8 mei 2008

Sinds zijn ontstaan in 2002 heeft het UWV geen enkel groot software-bouwproject tot een goed einde gebracht. De hoofdschuldige is de 'stafdivisie' automatisering ('Concern ICT' in het organogram). Deze topzware en machtige divisie bepaalt hoe de 'business divisies' Uitkeren, Gegevensdiensten en WERKbedrijf hun systemen moeten bouwen en verzorgt ook de contractering van enkele huisleveranciers zoals Capgemini en IBM. Tegelijkertijd is software-bouw niet hun verantwoordelijkheid. Dat is uiteraard vragen om ongelukken. Tel daarbij op dat een groot deel van de Haagse projectgelden wordt opgesoupeerd door die divisie automatisering en je begrijpt waarom projecten bij het UWV altijd weer ontsporen.

Een deel van de megabudgetten van de divisie automatisering verdwijnt in het bouwen van zogenaamde 'Generieke Software Producten'. Wat die software precies doet is vaag, maar Capgemini is wel verplicht om zijn polisadministratie-software erop te baseren. Wanneer Capgemini in 2005 aan het bouwen slaat, blijkt de UWV software niet werkbaar. Uiteindelijk zal er naar verluidt voor 34 miljoen euro verdwijnen in deze bodemloze put.

Het wegvallen van de software waarop de polisadministratie is gebaseerd is een commercieel godsgeschenk voor Capgemini. Het omzetten van werk voor een vaste prijs naar een uurtje-factuurtje-orgie kan nu al direct na de gunning plaatsvinden. Vanzelfsprekend dreigt er nu ook vertraging. Met de deadline van 1 januari 2006 aan de horizon gebruikt Capgemini de UWV-vaporware om parallel drie polisadministraties te bouwen: één conform de UWV-voorschriften, één quick&dirty variant en één ertussenin. Omdat het UWV evenmin een echt ontwerp heeft gemaakt moeten die drie projecten terugvallen op het handjevol UWV'ers met kennis van zaken. Als daarna blijkt dat de gestreste UWV-deskundigen niet drie projectteams kunnen bedienen, gaat Capgemini alleen door met één project. Uiteraard is dat de quick&dirty variant, de 'Elektronische Basisvoorziening' die ook nooit gaat werken.

Dit is deel 23 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2008

Liegen over controles op loonaangiften. Witwassen van fraudesignalen voor de eigen UWV-medewerkers. Katvangers inschakelen om aansprakelijkheid voor datalekken te vermijden. Onzakelijk toegang geven tot gevoelige data aan incassobureaus. En ondertussen grote bedragen ontvangen voor het neerzetten van een nationale basisregistratie. Het kan allemaal. Nadat eind 2007 de polisadministratie uit het nieuws is verdwenen, is de interesse van journalisten en Kamerleden ook foetsie. 

Wij zien vooral incompetentie. Het beleid om de polisadministratie zo dom en goedgelovig als mogelijk op te zetten zien we nog niet. Integendeel, het systeem dat we bouwen gaat straks een andere naam krijgen: BLAU, de Basisregistratie Lonen Arbeidsverhoudingen & Uitkeringen. Een basisadministratie is een bijzonder systeem omdat elke overheidsorganisatie er verplicht gebruik van maakt. Bekend is de Basisregistratie Personen (BRP) waarin ieders persoonsgegevens zitten. Doordat iedereen met dezelfde gegevens werkt en fouten moeten worden gemeld, zijn de data behoorlijk betrouwbaar. Zo komt lucratieve adresfraude veel minder voor dan vroeger (behalve dan bij die ene organisatie die een eigen adressenadministratie voert en kamerbreed aangenomen moties negeert). Als de polisadministratie straks de status van Basisadministratie krijgt, moeten UWV en Belastingdienst vol aan de bak met het uitzoeken en corrigeren van fouten. Wij zorgen dat de benodigde software er komt.

Omdat wij de controleurs willen voorzien van hulpmiddelen om hun werk te doen, wil ik de verantwoordelijk manager, Joop Bezembinder, spreken. Dat blijkt zinloos. Bezembinder zou met een afdeling van 400 mensen aan de slag gaan. Hij is nu nog als enige over. Voor iedereen is elders een plekje gezocht. Manager-zonder-afdeling Bezembinder doet wat vage dingen. Ook nu de polisadministratie operationeel is, komen die mensen niet meer terug.

Dit is deel 22 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2008 - 2010

De katvanger-truc van het UWV om niet te worden aangesproken bij datalekken blijft niet beperkt tot inkijk door collega-ambtenaren. Ook incassobureaus willen dolgraag toegang tot de data in de polisadministratie.

Natuurlijk krijgen incassobureaus geen toegang tot deze gegevens. (De bestrijding van creativiteit misstanden in de incassosector heeft zelfs het regeerakkoord van Rutte 3 gehaald.) Maar er is een sluiproute: de sluitsteen in het incassoproces is de gerechtsdeurwaarder. Deze heeft de status van ambtenaar, maar verdient als ondernemer zijn brood uit de incasso-opbrengsten. Gerechtsdeurwaarders zijn ook vaak onderdeel van een incassobureau. Geef ze toegang tot de polisadministratie en het probleem is opgelost.

Met de gegevens uit de polisadministratie kunnen gerechtsdeurwaarders loonbeslag leggen. De werkgever moet dan een deel van iemands inkomen overmaken aan de deurwaarder tot de schuld-plus-opslagen is afbetaald. Loonbeslag is een kostbare grap. De deurwaarder moet uitzoeken waar de schuldenaar werkt en hoeveel er wordt verdiend en de werkgever moet geld inhouden en aan de deurwaarder overmaken. De drempel voor loonbeslag is dus hoog. De nette “ambtelijke” deurwaarder-ondernemers huren regelmatig louche detectivebureautjes in die, vaak illegaal, uitzoeken waar iemand welk inkomen verdient. Ik hoor dat de gangbare prijs voor zo’n uitzoekklusje 60 à 70 euro is. Met de polisadministratie wordt dat het intypen van een Burgerservicenummer en het indrukken van de ENTER-toets. De drempel voor loonbeslag gaat dus fors omlaag, ook omdat werkgevers het doorvoeren van loonbeslag automatiseren. Met één simpele vraag-antwoord service veranderen wij de incassowereld ingrijpend.

Dit is deel 21 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2008 - 2009

De schandalige sessie met Directeur Diantha en haar integriteitsman knakt mijn vertrouwen in de integriteit van het UWV als organisatie. Ja, er lopen veel incompetente en soms corrupte individuen rond. Ja, ze worden vanwege die incompetentie leeggeroofd door grote leveranciers als Capgemini en IBM. Ja, in stilte hoopt het halve UWV dat baanbedreigende automatiseringsprojecten mislukken. Ik begrijp de overlevingsdrang. De UWV-organisatie is het product van een mislukte fusie en heeft in Den Haag weinig vrienden. Het UWV is daardoor een onveilige werkplek. Maar dat een organisatie die bovenop hypergevoelige informatie zit bewust niet wil zien wat zijn medewerkers uitspoken, is verbijsterend. En het is geen besluit van een individuele manager als Diantha C. Het is staand beleid.

Ondertussen zit het UWV met de nieuwe polisadministratie niet meer op de informatie van anderhalf miljoen overwegend minder interessante Nederlanders, maar op de inkomensdetails van bijna heel Nederland: ook de rijken, de BN'ers, de chantabelen en de ondernemingen. Het is doodeng dat tienduizenden ambtenaren bij de gegevens van heel Nederland kunnen – op een paar honderd VIPs van de Belastingdienst na.

En die tienduizenden ambtenaren werken niet alleen bij het UWV maar ook bij het CWI (werklozenbegeleiding) en de gemeenten (sociale diensten). Gelukkig gaat het bij de inkijk bijna altijd om (aanstaand) uitkeringsgerechtigden. Dat maakt het bewaken van wat ambtenaren doen gemakkelijker. En omdat we ook weten wie waar woont en wat voor soort uitkering iemand ontvangt, is het een peulenschil om ambtenaren die nieuwsgierig of crimineel zijn eruit te vissen. De uitkeringsambtenaar die gegevens van Katja Schuurman of zelfs zijn werkende buurman inkijkt, heeft iets uit te leggen. Hetzelfde geldt voor wie de gegevens inkijkt van uitkeringstrekkers in een andere hoek van Nederland of degene die zijn buren, zijn ex-klasgenoten of alle Eritreeërs zit te bekijken. De polisadministratie weet alles en logt alles. Dat was althans de bedoeling.

Dit is deel 20 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

Eerste halfjaar 2008

Ooit, ergens in de jaren '90, is de complete basisadministratie van UWV-voorganger GAK gestolen. Degene die dat heeft gedaan zal er een smak geld aan hebben overgehouden, want de buit bestond uit de persoonsgegevens en de dienstverbanden van de helft van de werkende bevolking van Nederland. Natuurlijk bleef dit schandaal onder de pet.

Nu, in 2008, is de potentiële buit veel groter. Van bijna iedereen die werkt of een uitkering of pensioen ontvangt, hebben we de persoonsgegevens plus de maandelijkse inkomsten. Zelfs mijn tienerdochter die zaterdags bij de bakker werkt, staat erin. Wie deze goudmijn achteroverdrukt en aan de hoogste bieder verkoopt, kan vele miljoenen scoren. Inbrekers, chanteurs, geheime diensten (1, 2, 3, …), bedrijfsspionnen, echtscheidingsadvocaten, journalisten, marketeers – voor Jan en alleman zijn deze data goud waard. 

Ik zie tientallen mensen die deze data voor het grijpen hebben. Eén criminele, verslaafde of chantabele insider is genoeg. En wat ik zie is slechts het topje van de ijsberg, want overal wordt gewerkt met kopieën. Dat het UWV dit laat gebeuren is beangstigend. Ook ik heb in de wilde tijd onbeveiligde CD-ROMS in brievenbussen gedeponeerd, maar nood brak wet en die tijd ligt achter ons.

Ik begin met mijn eigen straatje schoon te vegen. Eens zie ik dat een onbekende bezig is om een dump te maken van de tabel met personen. Ik zoek uit wie het is en vind iemand die bezig zegt te zijn met een performancetest. Als ik zeg dat het verdomd veel lijkt op een poging tot datadiefstal wordt het leegtrekken afgebroken. Ik bluf dat wij alles zien dat er gebeurt en vertrek. Het is natuurlijk dweilen met de kraan open. Er lijkt nauwelijks enig besef te zijn van het belang van privacy, zelfs niet bij de toezichthouder, de Inspectie Werk en Inkomen (IWI).

Dit is deel 19 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2008

Niet alleen voor mij maar ook voor het UWV is de stressfase eind 2007 voorbij. De aangiften over 2006 zijn – niet zonder schade – verwerkt. De belangrijkste afnemers hebben hun data en ze horen dat de bouw en de vulling van de nieuwe polisadministratie snel vordert. Het sein ‘brand meester’ is voor het UWV het signaal om de bakens te verzetten. De hoop is vervlogen dat de overdracht van werk naar de Belastingdienst wordt afgeblazen door een mislukt project. Maar de redenen om de divisie UWV Gegevensdiensten op afstand te zetten en te laten leiden door katvangers van buiten zoals divisiedirecteur Dirix is nu ook verdwenen. Gegevensdiensten moet terug in het UWV-gareel.

Onbedoeld wordt de eerste stap gezet door diezelfde directeur Dirix. Eind november 2007 stuurt hij zijn tweede man, Jop van Breugel, abrupt de laan uit. Van Breugel is verantwoordelijk voor de polisadministratie en was de baas van Cees B. en GAIA. Er waren spanningen, maar dit verrast. Het is ook verschrikkelijk 'on-UWV'. In deze organisatie waar het intern altijd oorlog is, is het ophouden van de schijn van harmonie een kernwaarde. Maar Paul Dirix is geen UWV'er, maar een ex-militair. En die leren dat besluiteloosheid levens kost.

De sleutel tot het weer onder controle krijgen van de divisie Gegevensdiensten is machtsoverdracht naar de automatiseringsdivisie. Deze divisie, Concern ICT genaamd, heeft het laatste woord op de terreinen waar bij het UWV iets met computers en software gebeurt – bijna overal dus. De mensen van Concern ICT hebben vóór de gunning aan Capgemini ook gedetailleerde en onwerkbare technische voorschriften meegegeven. Tijdens de daaropvolgende bouwfase lag de verantwoordelijkheid bij de divisie Gegevensdiensten en was Concern ICT uit beeld. Nu de faalfase voorbij is moet de controle weer terug. Dat UWV Gegevensdiensten zelf óók een automatiseringsdivisie is, doet er niet toe.

Dit is deel 18 van het feitenfeuilleton UWV: Kroniek van een faalfabriek. Hierin beschrijft database doctor @René Veldwijk van binnenuit zijn ervaringen met het UWV. Lees HIER de introductie, inclusief een lijst met afleveringen en personages.

2007-2008 en oktober-november 2012

Eind 2007 is de stressfase voorbij. Voor mij dan want mijn teamleden zijn hard aan het werk. De nieuwe database is ontworpen en iedereen is data aan het laden, koppelsoftware aan het bouwen (technoterm: webservices) of gegevensbestanden voor afnemers aan het produceren. Mijn 'bufferbaas' de GVR en zijn secretaresse verzorgen het administratieve handwerk. Ik vind het niet erg. Het geeft mij tijd om het UWV beter te doorgronden. Participatief organisatieonderzoek is harde noodzaak maar ook fascinerend. Jammer dat ik al eens ben gepromoveerd.

Ik ben speciaal geïntrigeerd door de extreme kosten, het bedrag van 270 miljoen euro dat als tussenstand aan de Kamer is gemeld. Zelfs als ik dat deel door onze uurtarieven van 135 tot 170 euro per uur en de BTW meereken zit ik al op duizend mensjaren. En er gaan veel Indiase Capgemini-uren in één uur van ons. De UWV-vingers wijzen echter ook naar IBM. 

Ik sta op scherp als een IBM-manager vertelt dat ons datagebruik van kwaad tot erger gaat. De stand is 26,3 terabytes ofwel dik 26.300.000 megabytes. Ik kan het niet geloven en sla weer aan het rekenen: bijna 2 megabytes per geregistreerde burger voor twee jaar aan aangiften – zeg maar een lijvig leesboek per persoon 

Met onze data opslag-vretende noodvoorziening (plus onze veel zuiniger opvolger daarvan) zijn wij slechts verantwoordelijk voor een fractie van die 26 terabytes. De rest wordt gebruikt door overbodige systemen of is gewoon nooit opgeruimd. Van veel systemen bestaan ook meerdere kopieën en dan gaat het heel hard. Ik denk even dat zelfs IBM het kostenniveau gênant vindt, maar hoor later dat IBM de data-explosie nauwelijks kan bijbenen.

De kaartjes van alle bijna 2000 passagiers zijn geknipt, en de reis is geëindigd op de bankrekening van Jan de Kroon.

1945 passagiers betaalden gemiddeld ruim 8,50 per persoon om op een torenhoge totaalscore van 16.596 euro en 80 cent uit te komen voor de autistische treinspotter Jan de Kroon. Dat bedrag is vandaag overgeboekt en mogen we van zijn bewindvoerder Kees den Oudendammer alhier bekend maken, omdat de fondsen zodanig beheerd worden dat er geen nadelige gevolgen zullen zijn voor de Wajong van de hardwerkende supermarktmedewerker Jan. 

Naast de gulle Sinterklaasgelden van reaguurders (en een paar duidelijk níet GeenStijl-gezinde mensen - zie screenshots van overboekingsomschrijvingen hieronder), kreeg Jan nog het een en ander toegestopt, waaronder een laptop en een mobieltje en nog wat nuttige spullen plus een boel dagkaarten voor zijn favoriete hobby: treinreizen. En zo heeft het wachtgeldgegraai van wannabe kasteelheer Klaas Dijkhoff toch nog tot goede dingen geleid.

Alle donateurs, ook namens Jan, Kees& Sywert, enorm bedankt!