Als je naar de stijlloze poll kijkt, zijn die 10.000 handtekeningen voor een inleidend verzoek voor een donorwetreferendum binnen een weekendje binnen. Dat treft, want als we daar een referendum over willen, wordt het een race tegen de klok.

Het enthousiasme voor een donorwetreferendum is bijzonder hoog onder de stijlloze achterban. Maar liefst 86 procent kiest een optie die neerkomt op 'ja leuk'. Met name de optie 'burgerinspraak altijd +1' doet met bijna de helft van de stemmen goede zaken. Onder de 13% die tegen een referendum peilt, is een taartpunt van 3% die van mening is dat een referendum toch geen zin heeft, wat we gezien de in het verleden behaalde referendumresultaten (tweemaal uitslag genegeerd, derde middelvinger in de maak) nog een rationele keus vinden ook. Verder valt de '66-afkeer onder de pollfuckers op: bijna een kwart van de mensen die hun stem doneerden, zou tekenen voor een ADR-referendum om het pedante consultancy-penthouse van Pia en Pechtold de vinger terug te kunnen geven. Mocht het tot een initiatief voor een referendum over de meest belobbyde wet ever (spiegel) komen (en dat zou vanaf begin volgende week mogelijk moeten zijn), wordt het een race tegen de partijkartelklok. De intrekkingswet voor de Wet raadgevend referendum is op dit moment in behandeling in de Senaat, en als die intrekking sneller tot stand komt dan de termijnen voor een nieuw referendum doorlopen kunnen worden, gaat het feest van de democratie niet door. It's a race...

De verkeerspolitie van Schleswig-Holstein heeft de Catalaanse ex-president Carles Puigdemont gearresteerd toen hij onderweg terug van Finland naar onderduikland België was. Dat smaakt naar smerig spel.

Sinds het onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië (GS-dossier) zit Puigdemont al als politiek asielzoeker in België, en kennelijk is die status niets waard in het land van Wir Schaffen Das. Kennelijk is de Catalaan te wit voor een free pass over de Autobahn. De Spaanse politie had vrijdag opnieuw een internationaal opsporingsbevel uitgevaardigd tegen Puigdemont en andere leiders van de onafhankelijkheidsbeweging van Catalonië, en daar geven de Duitsers gehoor aan. Puigdemont, die 25 jaar cel riskeert voor het organiseren van een referendum, wilde zich eerst in Finland aangeven maar besloot toch terug naar België te reizen. Zodra hij de Deens-Duitse grens overstak, werd hij aangehouden. Madrid, Berlijn en/of de EU wisten dat ie er aan kwam. Belgische premier Charles Michel heeft nog niet gereageerd, de rest van de regeringsleiders zal ongetwijfeld (blijven) zwijgen - inclusief de onze.

D66 loog dat er geen meerderheid tegen de sleepwet was, door alle blanco stemmen te stelen. Het leek wel een wedstrijdje zo hard mogelijk wegrennen van de sirene van de kiezer.

De democraten zagen een zwerm van rode stippen op onverwachte plekken en dachten dat de waterpokken waren uitgebroken. Ze raakten pas echt in paniek van de thuisblijvers.

De niet-stemmers bestaan volgens de NOS uit 70% tegenstanders van de sleepwet. Voor een democratie is een lage opkomst ongezond, vooral als die stille groep bijna tot een meerderheid groeit en een afwijkende mening heeft. Samen met de uitslag in het stemhokje is er een ruime meerderheid tegen het sleepnet. Vooral jongeren en hoogopgeleiden zijn in groten getale tegen. 

Jongeren willen dezelfde privacy en onschuldpresumptie op hun telefoon en hun dataverkeer, zoals ouderen die eisen in hun huis en bij hun dichtgeplakte post. Oude principes in een nieuw jasje. Hoogopgeleiden beseffen beter waarvoor het beroepsgeheim dient, en welke informatie een eventuele dictatuur nodig heeft om aan de macht te blijven. 

Voorstanders waren vooral te vinden bij aanhangers van de VVD & CDA. Natuurlijk hebben die vertrouwen dat hun eigen partij goed omgaat met hun data, nu deze twee aan de macht zijn. Maar beseffen deze kiezers ook dat hun data gedeeld wordt, en de coalitie in de toekomst ook uit andere partijen kan bestaan?

Het Wiv-referendum was een groot succes. Soepel verloop, een hoge opkomst (52%) en vooral: veel informatie, discussie en debat op alle niveaus over de (on)wenselijkheid van een sleepnet in de inlichtingenwet. Oefening baart democratie!

Referendums werken, kunnen we na drie pogingen wel zeggen. De opkomst bij het Grondwetreferendum in 2005 was torenhoog (70%, vijftien procent hoger dan GR18 en twee keer zo hoog als EU2014), die bij het Oekraïnerefendum voldeed met met 32 procent nipt aan de opkomstdrempel en bij het referendum van woensdag klokte de opkomst bijna 52%.

Het Oekraïnereferendum was met de kennis van nu meer een generale repetitie voor de referendumwet dan een soepele première. Voor- en tegenstanders van het referendum waren drukker met elkaar dan met het onderwerp, de "intelligentsia" in pers, politieke en publieke opinie trokken hun neus op voor de initiatiefnemers en inspraak voor de "ongeïnformeerde" Gewone Nederlander, en wij waren met GeenPeil vooral gefocust op het halen van de opkomst. Uiteindelijk maakten de demofobe krachten in het kabinet dankbaar gebruik van die schuring om een intrekkingswet aan te nemen, zonder al te veel publieke weerstand in de pers.

Achteraf kunnen we echter wel duidelijk constateren dat we nu veel meer weten over Europese verdragen, de totstandkoming daarvan en de specifieke mitsen en maren van het Oekraïneverdrag. Bovendien is er zelfs bij een stoffig verdrag dat door velen zuchtend 'het verkeerde onderwerp' werd genoemd een opkomst van 32% gehaald - meer dan vier miljoen Nederlandse kiezers wilden er voor naar de stembus, meer dan bij sommige verkiezingen voor het Europees Parlement. Dát zijn de burgers die mee willen doen, en die mensen moet je faciliteren in hun bereidheid om de democratie te laten leven en ademen.

Een soepel Sleepwetreferendum voor slimme mensen
Het Sleepwetreferendum van deze week ging in vergelijking met het vorige al een heel stuk soepeler. We snappen het middel nu beter, de kritieke problemen met de nieuwe inlichtingenwet waren duidelijk aan te wijzen en werden in een genuanceerde context besproken (als in: niemand is tegen goede, bij wet geregelde opsporingsmiddelen voor de inlichtingendiensten, maar er zijn wel problemen met specifieke onderdelen van de nieuwe wet) en onder die zogenaamde "intelligentsia" waren nu ineens heel veel mensen kritisch op (delen van de) inlichtingenwet, waardoor ze nu ineens bereid waren om zich in het debat over het onderwerp te mengen in plaats van de initiatiefnemers en de critici zwart te maken.

Het referendum is plotseling geen 'reactief speeltje van tokkies en raddraaiers' meer, maar een belangrijk wapen in handen van betrokken burgers. Dankzij al die BN'ers, NPO'ers en dode bomen die in 2016 de burger niet in staat achtten om over ingewikkelde zaken hun mening te geven, maar in 2018 ineens wel overtuigd zijn van het stemgewicht van de goed geïnformeerde, kritische kiezer: zijzelf. En dat de meerderheid zich achter hun tegenstem schaarde bewijst natuurlijk dat het referendum een goed middel voor correctie van kabinetsbeleid is. Enerzijds is dat natuurlijk doorzichtig opportunisme. Anderzijds: "Tel je zegeningen", aldus een van de vaders van de referendumwet - en dat doen we ook. Het referendum heeft ineens een heleboel nieuwe friends in high places.

Politici zijn en blijven het probleem
Niet in Den Haag, overigens. De enigen die er wederom een potje van maken, zijn de coalitiepolitici. Waar na het Oekraïnereferendum een heel stellig kabinet beweerde precies te weten wat de bezwaren van de tegenstemmers tegen het verdrag waren (en dus hoe ze het associatieverdrag, dat in zijn geheel werd weggestemd, konden 'repareren'), hoorden we nu Kafka Ollongren zeggen dat 'waarom de kiezer precies voor of tegen heeft gestemd, een hele persoonlijke afweging is'. Dit zegt ze in reactie op een kritische Rob Trip (kijktip), die duidelijk aangeeft waar volgens critici de pijnpunten van de Wiv liggen: massatappen via het sleepnet, de lange bewaartermijnen van data of de onbevredigende manier waarop het toezicht is geregeld.

Kortom, de polletiek is zich wederom in Keesverhoeviaanse bochten aan het wringen om zich straks onder de uitslag uit te kunnen wurmen en de kiezer weer in de kou te laten staan. Terwijl dit referendum, evenals het vorige, brede coalities in de samenleving opleverde. GeenStijl in hetzelfde kamp als Amnesty International, de SP en de Partij voor de Dieren naast de Piratenpartij en GroenLinks, privacywaakhonden zij aan zij met bewakers van de persvrijheid en ordes van advocaten. Het referendum als brug over de kloof - precies zoals het in landen met een levende referendumcultuur ook werkt.

Hallo jonge, linkse, hoogopgeleide vrouwen
Uit die maatschappelijke coalities kwam debat en discussie over de wet, het belang daarvan en de problemen die er mee zijn. De kranten vulden zich met hoor en wederhoor, context en klikdingessen en feiten en factchecks. Bijna nergens werd daarbij ruzie gemaakt of werd er over 'leugens van het tegenkamp' of van 'obstructie door het voorkamp' gesproken. Op een enkele columnist die neer keek op de kiezer na, roerden velen zich inhoudelijk over het onderwerp, al dan niet voorzien van stemadvies.

En het heeft gewerkt: de geïnteresseerde kiezer liet zich informeren en maakte een keuze, waarbij de statistieken hele duidelijke data verschaffen over wie waarvoor koos. Waar het Oekraïneverdrag in 2016 zowel op links als op rechts verworpen werd, blijkt de tegenstand tegen de sleepwet nu, kort door de bocht, vooral een overtuiging van jonge linkse hoogopgeleide vrouwen. Interesting!

Het Sleepwetreferendum was al met al en ondanks de zwarte schaduw van de dreigende afschaffing van het referendum die boven de stembusgang hing een feest van de democratie waar goed op te dansen viel.

Nog eentje dan?
Wij staan dus niet, zoals '66, vooraan om te pleiten voor de afdanking van deze vernieuwing, die zich langzaam maar duidelijk aan het verfijnen is. Het referendum is verfrissend, het doet het debat over ingewikkelde onderwerpen opleven en het geeft de kiezer een instrument in handen om het kabinet aan te zetten tot heroverweging van (onderdelen van) ingrijpende wetten. Een instrument waar nu al drie keer dankbaar gebruik van is gemaakt en waarmee we als kiezers en als democratie steeds beter bedreven raken. Laten we, zoals '66 in het verkiezingsprogramma schreef dat ze na het veroveren van hun kabinetspositie meteen in de fik staken, het referendum omarmen en er van leren. 

Zullen we d'r nog ééntje proberen misschien? Dat zou qua tijdspad nog nét haalbaar kunnen zijn voordat de referendumwet sterft in de Senaat...

GAAT FOUT!!!

Een draaiende politicus die het onverdedigbare moet verdedigen, dat ziet er dus zo uit. Het was een lastig dagje voor vice-premier Ollongren gisteren. Eerst de verzamelde vragenstellers die geen vuist maken, daarna de NPO-studio van Rob Trip. En die vroeg de minister wat heel Nederland zich afvraagt. WAAROM IN GODSNAAM ZO'N HAAST MET HET AFSCHAFFEN VAN REFERENDA ALS WE NET MET ZIJN ALLEN GEZIEN HEBBEN WAT EEN GEWELDIGE AANVULLING OP DE REPRESENTATIEVE DEMOCRATIE REFERENDA ZIJN? Als u een coherent antwoord hebt gehoord, lezen wij het graag hieronder, want wij hoorden alleen maar een hoop regentesk gestamel. Klein verbeterpuntje voor Trip: als hij de diep gevoelde burgerhaat had gezien die Rob Jetten en mevrouw Orwellongren in de debatten ten toon hebben gespreid, dan zou hij niet suggereren dat Kafka spijt heeft van het afschaffen van het referendum. Onze minister van Binnenlandse Zaken heeft namelijk geen greintje spijt. Dat is nou net het probleem. Hele gesprek kijkt u overigens DAARRR terug.

Rattenstreekje van Rutte: de premier moest naar Brussel, dus mag zijn vice-jonkvrouw de kastanjes van alweer een door de regering verloren referendum uit het vuur halen.

Toch benieuwd of de Haagse Pers zin heeft in een robbertje rotvragen stellen, want dit is na 2005 den 2016 alweer het derde referendum dat door zowel de regering als D66 verloren wordt. De positie van Pechtold wankelt, #weesgeenkees kon zijn geliefde Wiv niet redden en de oproep die Kafka vanaf de achterbank van heur dienstrijtuig deed, heeft eerder averechts gewerkt. Hoe praat de porseleinen pop zich hier uit?
UPDATE: Toe maar. Een half uur lastige vragen voor de jonkvrouw, die zich op haar beste Hete Aardappel Bureaucraats moest beroepen om zich er doorheen te slaan. (Terugkijkvideo komt er zo aan)

D66 is de grootste verliezer van GR18, want 22% zetels kwijt. Dat noemt de partij zelf 'zilver winnen' maar ze halen na lokaal, vvd & CDA niet eens het podium. En nu ook nog "zilver" bij het referendum, want hun voorstem verloor.

D66 is bovendien onttroond op koningsnummers Utrecht en Amsterdam, waar Jesse de eikeltjesvlag in de Stopera mag hijsen. Vandaar deze ietwat ongerelateerde Klaver-Cortoon bij dit topic. Want wat extra wrang is voor D66, is dat de partij landelijk wel groter is en blijft dan de gevierde winnaar GroenLinks. De cijfertjes bij '66 zijn dan ook het probleem niet: ook een verlies van 22% is te overleven voor een grote landelijke partij. Het probleem is dat de electorale dreun van woensdag en bij het Sleepwet-referendum het effect is van de politieke koers van D66.

Argument daarbij: de drie overige regeringspartijen bleven stabiel of wonnen woensdag (en dat is zeldzaam), alleen D66 leed forse pijn. Want niet de coalitie doet alles fout, maar D66 als partij slaat de plank steeds mis, zowel qua poppetjes als qua politieke praktijk. We kunnen het allemaal nog eens opsommen, maar dat doet Tante Nausicaa in haar column vandaag al (gouden alinea's onder). De uitslag is daar een gevolg van, dus als de partij zich terug op het pad naar goud wil zetten, moet je echt schiftingen gaan maken in beleid. En het bijstellen van een koers begint doorgaans bij (het vervangen van) personen.

Diverse bronnen uit het binnenwerk van D66 wijzen op onvrede over de partijleider, die al 12 jaar als ongenaakbaar alleenheerser de scepter zwaait over het gestolde liberalisme in het mausoleum van Van Mierlo. En los van alle verkeerde paarden waar Pechtold in politiek opzicht op heeft gewed (Ollongren kiezen als minister, het referendum uitruilen tegen macht, een tegenstem in 2016 en een voorstem in 2018, die nepnieuwspaniek, enzovoort etcetera), kleven er ook talloze zaken aan hemzelf. 

Pechtolds verbeten populistische strijd tegen Wilders bracht hem zetels, maar tegenover Baudet werkt het kunstje niet meer en keert het zich tegen hem, met dat gelul over 'FvD valt mijn kinderen lastig' als doorzichtig dieptepunt. Daarnaast liggen er honderden aangiftes over de "privékwestie" van het penthouse, waarvan het verhaal aan alle kanten rammelt. De muur van regentesk dédain die Pechtold optrekt (hij wil niet eens meer op het referendum reageren) houdt anderen en hun kritiek niet buiten, het sluit hem op in een klein, donker en eenzaam kamertje, waar hij persoonlijk een altaar heeft gebouwd voor de politieke arrogantie waar Van Mierlo ooit tegen ten strijde trok.

Het rommelt intern, er is politieke paniek en de kans neemt daarom zienderogen toe dat zijn partijgenoten hem de gouden sleutel aanreiken om zichzelf uit die positie te bevrijden. En dan mag iemand anders het licht terug aan doen en proberen om een sloophamer tegen dat altaartje van Alexanders arrogantie te zetten, gadegeslagen en aangemoedigd door een opgeluchte natie van Gewone Nederlanders.

DAAR IS IE DAN! 3.299.509 BURGERS STEMMEN TEGEN DE SLEEPWET!

De stemmentelelite van Amsterdam, die het allemaal heel erg ingewikkeld vond, is eindelijk klaar. We weten het zeker. Iedereen en zijn voorspeller zat er weer eens naast en onze thermometer gaf de juiste temperatuur aan. Nederland wil deze Sleepwet niet. Na een voorbeeldig staaltje democratisch proces heeft het volk (wij dus) besloten dat het kabinet opnieuw moet gaan nadenken over het kapotmaken van iedereen zijn privacy in het algemeen en die van u in het bijzonder. Victorie! Heroverweging! Inlegvelletje!
UPDATE: In 010 gaat een zetel van de PVV naar DENK dat op 4 uitkomt. In 020 haalt FvD 3 zetels, waarvan 1 naar Baudet met voorkeursstemmen. Nu moeten 2 van de 3 FvD-gekozenen afstand doen van hun zetel. Ook Sylvana komt, met één zetel, in de raad.

Bestaat er nog een sneuere D66-spin dan 'we hebben zilver' na een verkiezingsnederlaag? Jazeker wel!

Het is nog retespannend rond de referendumuitslag en as we speak kan het alle kanten op. Maar wat Kees hierboven twittert, namelijk dat blanco stemmen meetellen bij het bepalen of er een meerderheid voor of tegen is, is aperte nonsens. Ten eerste is daar het logische verstand: als Kees gelijk heeft, dan zou het materiële effect van een blanco stem gelijk zijn aan een voor-stem. Het maakt de kans op een afwijzing van de wet kleiner. In dat geval zou Nederland zwaar misleid zijn door de kiesraad die zegt dat een blanco stem alleen meetelt voor de opkomst. Maar bovendien hebben we een klip en klare uitleg in de memorie van toelichting van de wet:

Sliep uit, Kees. Het staat er gewoon. Een blanco stem moet worden gezien als ongeldig. Als er meer mensen tegen de Sleepwet hebben gestemd dan voor, moet het kabinet de referendumwet uitvoeren en heroverwegen. #weesgeenkees, verkoop geen bullshit.

De peilings zeggen allemaal 'het schapenstandpunt gaat winnen', want Mien de NPO-kijker en Henk de Niksteverbergenlul stemmen vóór een invasieve overheid die haar eigen burgers wantrouwt. Maar ondertussen, op internet...

..stemt echt iedereen en z'n prominent tegen, plus allemaal advocaten en journalisten en zelfs NPO'ers en NRC'ers en Correspedanten. Bij het Oekraïnereferendum weigerden ze allemaal voor de NEE-uitslag op de bres te gaan want tegen de EU stemmen is voor tokkies en Brussel is de baas. Maar nu zijn veel van diezelde lui ineens allemaal bang voor spionage en sleepwetten van hun eigen overheid. Dus *als* er een tegen uit rolt vanavond, kunnen Rutte, Ollongren en Kees Verhoeven toch nog een heleboel potentiële polemiek tegemoet zien van mensen met een Maatschappelijke Positie en toegang tot op Drukbezochte Media, die allemaal gaan eisen dat er Serieus Naar De Uitslag Gekeken worden. Dat wordt nog lachen. Stemforenzen! Kies je favo menspersoon om je te laten overtuigen en ga nog ff lekker Kees & Kajsa fokken. Je hebt nog tot 21u vanavond om TEGEN te stemmen! (Meer prominenten uit de onverdachte- of deugcategorie gezien? Drop ff in de comments.)