De rente op 10 jaars Amerikaanse staatsobligaties heeft de afgelopen weken enorme sprongen gemaakt. De beweging omhoog in de 10 jaars rente (zeg maar de rentevoet die de Amerikaanse regering moet betalen om voor 10 jaar vast te lenen), was niet alleen groot maar ook snel. Het is met name die snelheid die enkele partijen in de problemen heeft gebracht. Nu is het de vraag wat de oorzaak van deze snelle stijging is. Toenemende inflatie is de meest genoemde reden, maar of dat de echte dan wel enige reden is, valt te betwijfelen.  Zo is er een spel gaande tussen de banken en de Amerikaanse centrale bank. De interne spanningen tussen Biden en Warren maken het geheel nog gecompliceerder.

De meest genoemde reden voor de stijging in de 10 jaars rente is de snel toenemende inflatie. In de VS zijn de prijzen van staal en hout met respectievelijk 65% en 60% gestegen in de laatste 6 maanden. Met de grondstofindex op een 8 jaars hoogtepunt, is het duidelijk dat toenemende inflatie niet alleen een Amerikaans fenomeen is maar ook een mondiaal fenomeen.

Er valt echter wel wat af te dingen op de houdbaarheid van deze prijsstijgingen. Zo hebben Covid en de Covid maatregelen de aanvoerlijnen behoorlijk geraakt. Veel sectoren hebben ingeteerd op voorraden en/of productiecapaciteit uitgeschakeld. Nu de vraag sterker/sneller toeneemt dan verwacht (bijvoorbeeld voor bouw, verbouwingen, distributie en zo verder), kan er TIJDELIJK niet voldaan worden aan de vraag. In sommige gevallen is er zelfs sprake dat de vraag niet eens zo hard toeneemt en dat het probleem geheel bij de aanbodzijde ligt. Hierdoor bieden afnemers elkaar op om de (tijdelijk) schaarse goederen te bemachtigen. Dit is een wezen cost-push inflatie gedreven door productie & voorraadproblemen. 

In de agri-producten spelen ook weer factoren zoals stakingen (Argentinië) en exportbeperkingen (Rusland, Argentinië), de enorme groei in aantal varkens en dus varkensvoer behoefte in China (China had vorig jaar last van varkensgriep en zijn nu dus aan het heropbouwen), de wens van overheden om grotere voedselvoorraden aan te leggen (mede door Corona) en La Niña. Veel van deze redenen zijn wederom niet per se permanent te noemen.

*Uiteindelijk komt de grote onblusbare bosbrand die bijna alles tot de grond zal doen afbranden. *

Sinds de kredietcrisis uitbrak hebben centrale banken maatregelen genomen die enkele jaren daarvoor nog als ondenkbaar werden bestempeld. De kritiek van menig marktvorser was dat deze onorthodoxe monetaire maatregelen inflatoir zouden zijn. Deze groep criticasters, waar ondergetekende ook bij hoort, hebben maar deels gelijk gehad. Deels ligt dat aan hoe/waar inflatie wordt gemeten en de tijdspanne waarin het zich allemaal zou moeten ontvouwen. Maar de achterliggende processen die al jaren en jaren geleden in gang zijn gezet, lijken nu te veranderen en/of te versmelten tot een perfecte inflatiestorm.   

Als er naar de financiële markten wordt gekeken, zijn veel investeringscategorieën flink gestegen in prijs sinds de centrale banken hun extreme beleid hebben ingevoerd. Aandelen, vastgoed, obligaties, hebben mooie opgaande koersgrafieken laten zien. Daar was het inflatoire effect van het gevoerde monetaire beleid dus goed te zien. Er was meer geld die een nagenoeg gelijk gebleven aantal financiële waardes najoeg: inflatie. Veel van deze financiële waarden zitten echter niet in het inflatiemandje, dus de officiële inflatie laat nauwelijks wat van deze prijsstijgingen zien.  

Als er gekeken wordt naar de gewone economie, dan was daar inderdaad bar weinig inflatie waar te nemen. Nu valt er ook hier het één en ander af te dingen op hoe inflatie wordt gemeten, maar los daarvan zijn er verschillende redenen voor dit fenomeen. Enkele daarvan stonden recentelijk in een column van Matthijs Bouman in het FD. De econoom bespreekt daarin een boek waarin gesteld wordt dat enkele gebeurtenissen verantwoordelijk waren voor de wereldwijde neerwaartse prijsdruk. Zo dropte in de jaren 80 en 90 het net opengestelde Oost-Europa en China honderden miljoenen goedkope arbeidskrachten op de wereldmarkt. Daarnaast heeft de babyboom in de tweede helft van de 20e eeuw uiteindelijk ook voor meer aanbod gezorgd. Al met al heeft dit de factor arbeid nooit echt in staat gesteld om harde looneisen te stellen; immers, van arbeidsschaarste was geen sprake. Hierdoor is de inflatie laag gebleven.

In veel productcategorieën was er zelfs sprake van deflatie. Nu is deflatie net zo’n (expres?) onbegrepen fenomeen als inflatie, dus deze termen behoeven wat uitleg.

Pompompom. U stemde op de leugenaars omdat die de lasten omlaag zouden brengen. Gebeurt natuurlijk niet, want er is veel geld nodig om de Shell belastingvoordeeltjes te gunnen en de Europese Heilstaat dichterbij te brengen. U krijgt ondanks een booming economie geen loonsverhoging. Als u aan de onderkant van die turbo-economie zit wordt uw baan een door een app aangestuurd zzp-uitbuitingsdingetje. En het leven wordt wéér duurder. 5 jaar vvd-beleid en dus worden alle prijsrecords gebroken. Vooral de gigantisch opgebubbelde vastgoedmarkt maakt wonen onbetaalbaar. Chill man. Heel chill.