Het is Sinterklaastijd, dus het was te verwachten dat onze zuidelijke zuster haar wensenlijstje zou opsturen naar de Sint. In dit geval is de ECB de Sint. Onze centrale bank, waar iedere lidstaat en dus uiteindelijk alle belastingbetalers garant voor staan, wordt gevraagd om de Italiaanse schulden die het bezit heeft uit te gummen. En waar voorheen een pink werd gegeven, wordt er nu dus om de hand gevraagd en voor we het weten is het einde zoek. De muntunie glijdt steeds verder af naar een transferunie, terwijl bij de oprichting van de euro juist aan iedereen werd verzekerd dat dit nooit zou gebeuren. In plaats van dat de Noordelijke landen een scheiding voorbereiden, barricaderen juist zij de nooduitgang. Dus wat nu?

*Als sterke eurolanden de euro verlaten, dan blijft er in wezen een zeuro over. *

Sinds 1971 zijn de remmen eigenlijk losgegaan. Nixon sloot het goudloket en de derde en laatste levensfase van ons monetaire systeem is toen in gang gezet. Velen zullen zich daar wat minder bewust van zijn, maar 2008 ligt wel vers in het geheugen. Sinds de kredietcrisis (handig omgedoopt tot the Global Financial Crisis om zo de connotatie met krediet los te weken) hebben centrale banken de printers flink brrrr brrrr brrrr laten doen. Dit heeft tot een grotere vermogensongelijkheid geleid; een groot gedeelte van de bevolking heeft niet kunnen profiteren van de (perverse) effecten van bovengenoemd beleid. Nu het monetaire beleid versterkt wordt door het fiscale beleid, is het wellicht tijd om dat gedeelte van het volk in ieder geval in staat te stellen om zichzelf te beschermen via de aanschaf van een huis met een hypotheek.

A modest proposal

Een tweede lockdown is geen oplossing. Ook al zou een lockdown structureel effectief zijn, wat ik betwijfel, dan nog is de economische en sociale schade die dit berokkent dermate hoog dat de proportionaliteit ver te zoeken is. Als een Covid-19-besmetting als iets onontkoombaars wordt gezien voor de sociaal actieve medemens, dan komen er ook andere mogelijke oplossingen in beeld. De in dit blog beschreven oplossing is extreem, maar hoe langer ik naar de kosten en effectiviteit van de andere opties kijk, hoe meer ik voor de hieronder beschreven optie voel. 

Door de eerste uitbraak van Covid-19 heeft de economie flinke klappen opgelopen. Voor de meesten was dit echter financieel niet te merken door alle hulpprogramma's van de overheid, maar sommigen hebben de klap al wel moeten incasseren (zie de horeca). Nu had ik de verwachting dat in 2021 iedereen de klap wel zou gaan voelen; de economische realiteit zou zich presenteren als iets wat alleen onze oudere medemens zich nog zou herinneren: een economische depressie. Uiterst guur weer was dus al op komst, maar nu verwacht ik erger (nadat de (eventueel nieuwe) hulppakketten zijn uitgewerkt).

Nu er een tweede lockdown is opgelegd, krijgt Covid-19 een andere predicaat opgeplakt; in plaats van een eenmalige gebeurtenis wordt het nu een regelmatig terugkerende gebeurtenis (rolling lockdowns). Toch kiest onze regering voor deze aanpak. Het lijkt er dus op dat onze regering ervan overtuigd is dat er een effectief vaccin in de eerste helft van 2021 komt en dat daarom een tweede lockdown een geschikte maatregel is. Dit lijkt mij gewoon wensdenken (voor zover je een met haast naar de markt gebracht vaccin een wens kan noemen). Ofwel, lockdowns are here to stay.  

De economische impact van deze tweede lockdown is gewoon al te groot voor de fragiele economie. 2021 wordt een waar bloedbad en mochten er inderdaad nog een derde en vierde lockdown volgen, dan is het game over. Probleem is echter dat dit zich pas met een vertraging openbaart, waardoor onze beleidsmakers niet de tijdige bijsturing krijgen die ze nodig hebben.

Verder laat Jesse doorschemeren dat hij die EUR 10.000 ziet als een soort startkapitaal. Jawel K A P I T A A L, dus zonder DAS.

Jesse kwam met een wel heel populistisch plan: gratis geld. Dat doen alle politieke partijen, maar links wat meer dan (zogenaamd) rechts. Welnu, Jesse wil iedere persoon die 18 wordt, EUR 10.000 geven, zonder voorwaarden. De hoop is dat dit geld dan wordt besteed aan het starten van een onderneming of gebruikt zal worden om te investeren, zodat de inkomens- en vermogenspositie van deze groep jongeren structureel verbeterd kan worden. Bijvangst is dat GL “miljonairs” de stuipen op het lijf mag jagen omdat de Jesse Posse daar een soort pluk-ze wetgeving wil laten toepassen om zo zijn populistische maatregel te financieren. 

Natuurlijk was dit niet het idee van Jesse zelf, maar van een andere linkse rakker genaamd Piketty. Deze persoon loopt al een aantal jaar te dwepen met oude linkse dromen zoals het basisinkomen. Het idee om jongeren geld te geven en dat te laten bekostigen door de vermogende burgerij, is ook één van zijn ideeën. Dit geeft aan dat zowel Jesse alsmede Piketty geen snars begrijpen van hoe een economie werkt.

Veel mensen denken dat kwijtschelden van schulden geen slachtoffers kent, maar de één zijn schuld, is de ander zijn bezit.

In dit blog is het schuldenprobleem wel vaker genoemd en dat is niet voor niets. Het grootste probleem wat wij hebben draait om schulden. Schulden bepalen ons gedrag en dat van bedrijven en overheden. Ze zijn vaak de aanleiding voor allerlei conflicten, van handelsoorlogen tot militaire oorlogen. Alles draait uiteindelijk om schulden.

Schulden aangaan hoeft geen slechte zaak te zijn. Als met het geleende geld een investering wordt gedaan die uiteindelijk meer oplevert, dan kan daarmee de rente en de schuld worden afbetaald en blijft er een winst over als beloning voor de ondernemer die het risico nam. Maar een consument die leent om bijvoorbeeld een TV te kopen haalt zijn toekomstig inkomen naar nu, wat dus betekent dat de consument in de toekomst minder te besteden heeft. Bijkomend nadeel in vergelijking met het eerste voorbeeld, is dat de TV de consument geen extra inkomen oplevert, waardoor de toekomstige consumptie van de consument niet alleen gedrukt wordt door de aflossingen van de lening, maar ook door de interest die betaald moet worden. Dat heet in goed Nederlands: *short term gain, long term pain. *

Nu zijn er vele gradaties tussen voorbeeld één en twee, maar het wordt pas echt gecompliceerd als de tweede en derde (etc.) orde effecten worden meegenomen. De consument die een lening afsloot om de TV te kopen zorgt voor een productieprikkel bij de TV producent. Die breidt de fabriek weer uit wat weer werk oplevert voor de bouwbedrijven. Die leveren weer werk op voor de leveranciers van bouwmaterialen en zo verder. De economie groeit en ondernemers en consumenten maken beslissingen die hierop gebaseerd zijn. De één versterkt de ander en iedereen voelt de welvaart.

Sinds de intrede van Covid-19 is het gepeupel zo bang om zelf na te denken, dat ze zelfs incompetent leiderschap belonen.

We leven al een poos in knotsgekke tijden. Negatieve rentes, liegende ministers, criminele belastingdienst, vrijelijk printende centrale banken, pepernootverpakkingen zonder Zwarte Piet, afschaffing referendum, financieren van Palestijnse terroristen met overheidsgeld, van gas los, verbod op diesel- en benzine-auto’s, en nog veel meer zijn ons al ten deel gevallen. Het jaar 2020 heeft dat alles samengeraapt en het tot de derde macht verheven. Nu kunnen we hopen dat dit jaar een climax in negatieve zin is en dat de toekomst er beter (dan wel minder slecht) zal uitzien. Echter, de steeds luider wordende roep om een sterke leider doet mij anders vermoeden.

Sinds de intrede van Covid-19 is het gepeupel zo bang om zelf na te denken, dat ze zelfs incompetent leiderschap belonen. Het maakt hen namelijk niet zoveel uit of het nu goed of slecht leiderschap is, als er maar 1)  besloten wordt en 2) de verantwoordelijkheid door iemand anders wordt gedragen. Verantwoordelijkheid nemen voor eigen geest en lijf is namelijk iets zeer beangstigend voor tweebenige grazers. Maar er is ook een groep die niks moet hebben van de Covid-19 maatregelen. Voor zeer steekhoudende of uiterst onzinnige redenen, vechten zij tegen de restricties die het Corona-beleid opleggen. Dit lokt dan weer reacties uit van “de stok moet er over” en “opsluiten die handel” of “die clubs verbieden” en van zulks. Zelfs mensen die rationeel en zachtaardig zijn, doen nu dit soort uitspraken. Het forceren van de eigen mening op anderen (met behulp van, justitie, politie en leger), is dat nou een kenmerk van een gezonde democratie?

Waar de EU-werkeloosheid op een diepterecord stond van 6,4% in maart, staat de teller nu al op 7,2%

\

Toen meer en meer landen in lockdown gingen, zag het er erg slecht uit voor de economie en het financiële stelsel. Door de ervaringen in 2008, hebben centrale banken nu erg snel ingegrepen en een systeemcrisis vooralsnog kunnen voorkomen. Ook overheden hebben ingegrepen, maar de relatieve grootte en snelheid van de hulpprogramma’s verschillen per land aanzienlijk. Langzaam lijkt het erop dat de economie weer opkrabbelt en er zijn tekenen dat de impact van Covid-19 niet zo groot is als verwacht. Ziet er goed uit, toch? Of toch niet?

Verschillende economische indicatoren geven reden tot optimisme. Zo werd 12% van alle vrachtschepen aan de ketting gelegd gedurende de lockdown fall-out, terwijl dat nu nog maar 3,4% bedraagt. Amerikaanse havens lopen dan ook over van de activiteit. Deze positieve ontwikkeling is goed te zien in de tarieven voor zeevracht; die schieten nu pijlsnel omhoog. Verder bewijs zijn de goede industriecijfers uit de VS (ISM); deze index staat nu op het hoogste niveau in 16,5 jaar. Ook de economische krimp in sommige EU landen lijkt mee te vallen. Zo verwacht Duitsland nu een economische krimp van 5,8% in plaats van 6,3%. 

Echter, er valt het één en ander op deze cijfers af te dingen. Zo is een deel van de stijging in zeevervoertarieven te danken aan een aanstaande Chinese vakantieperiode. Tevens zijn de goede cijfers voor een groot deel een gewone inhaalslag op de dramatische val in volumes gedurende de lockdowns. Dit zijn eenmalige effecten. Verder hebben overheden grote steunpakketten uitgerold, waardoor de negatieve impact van de lockdowns op de consument is uitgesteld. De consumentenbestedingen zijn daarom, gezien de omstandigheden, nog redelijk goed te noemen (wel grote verschillen tussen sectoren en tussen online versus offline). 

Dit is ook deels terug te zien in de werkloosheidscijfers van bijvoorbeeld de EU. De toename tot dusverre, betrof vooral lager geschoold en tijdelijk werk. Met name de jeugd is hier de dupe van.