Als je naar de stijlloze poll kijkt, zijn die 10.000 handtekeningen voor een inleidend verzoek voor een donorwetreferendum binnen een weekendje binnen. Dat treft, want als we daar een referendum over willen, wordt het een race tegen de klok.

Het enthousiasme voor een donorwetreferendum is bijzonder hoog onder de stijlloze achterban. Maar liefst 86 procent kiest een optie die neerkomt op 'ja leuk'. Met name de optie 'burgerinspraak altijd +1' doet met bijna de helft van de stemmen goede zaken. Onder de 13% die tegen een referendum peilt, is een taartpunt van 3% die van mening is dat een referendum toch geen zin heeft, wat we gezien de in het verleden behaalde referendumresultaten (tweemaal uitslag genegeerd, derde middelvinger in de maak) nog een rationele keus vinden ook. Verder valt de '66-afkeer onder de pollfuckers op: bijna een kwart van de mensen die hun stem doneerden, zou tekenen voor een ADR-referendum om het pedante consultancy-penthouse van Pia en Pechtold de vinger terug te kunnen geven. Mocht het tot een initiatief voor een referendum over de meest belobbyde wet ever (spiegel) komen (en dat zou vanaf begin volgende week mogelijk moeten zijn), wordt het een race tegen de partijkartelklok. De intrekkingswet voor de Wet raadgevend referendum is op dit moment in behandeling in de Senaat, en als die intrekking sneller tot stand komt dan de termijnen voor een nieuw referendum doorlopen kunnen worden, gaat het feest van de democratie niet door. It's a race...

Het Wiv-referendum was een groot succes. Soepel verloop, een hoge opkomst (52%) en vooral: veel informatie, discussie en debat op alle niveaus over de (on)wenselijkheid van een sleepnet in de inlichtingenwet. Oefening baart democratie!

Referendums werken, kunnen we na drie pogingen wel zeggen. De opkomst bij het Grondwetreferendum in 2005 was torenhoog (70%, vijftien procent hoger dan GR18 en twee keer zo hoog als EU2014), die bij het Oekraïnerefendum voldeed met met 32 procent nipt aan de opkomstdrempel en bij het referendum van woensdag klokte de opkomst bijna 52%.

Het Oekraïnereferendum was met de kennis van nu meer een generale repetitie voor de referendumwet dan een soepele première. Voor- en tegenstanders van het referendum waren drukker met elkaar dan met het onderwerp, de "intelligentsia" in pers, politieke en publieke opinie trokken hun neus op voor de initiatiefnemers en inspraak voor de "ongeïnformeerde" Gewone Nederlander, en wij waren met GeenPeil vooral gefocust op het halen van de opkomst. Uiteindelijk maakten de demofobe krachten in het kabinet dankbaar gebruik van die schuring om een intrekkingswet aan te nemen, zonder al te veel publieke weerstand in de pers.

Achteraf kunnen we echter wel duidelijk constateren dat we nu veel meer weten over Europese verdragen, de totstandkoming daarvan en de specifieke mitsen en maren van het Oekraïneverdrag. Bovendien is er zelfs bij een stoffig verdrag dat door velen zuchtend 'het verkeerde onderwerp' werd genoemd een opkomst van 32% gehaald - meer dan vier miljoen Nederlandse kiezers wilden er voor naar de stembus, meer dan bij sommige verkiezingen voor het Europees Parlement. Dát zijn de burgers die mee willen doen, en die mensen moet je faciliteren in hun bereidheid om de democratie te laten leven en ademen.

Een soepel Sleepwetreferendum voor slimme mensen
Het Sleepwetreferendum van deze week ging in vergelijking met het vorige al een heel stuk soepeler. We snappen het middel nu beter, de kritieke problemen met de nieuwe inlichtingenwet waren duidelijk aan te wijzen en werden in een genuanceerde context besproken (als in: niemand is tegen goede, bij wet geregelde opsporingsmiddelen voor de inlichtingendiensten, maar er zijn wel problemen met specifieke onderdelen van de nieuwe wet) en onder die zogenaamde "intelligentsia" waren nu ineens heel veel mensen kritisch op (delen van de) inlichtingenwet, waardoor ze nu ineens bereid waren om zich in het debat over het onderwerp te mengen in plaats van de initiatiefnemers en de critici zwart te maken.

Het referendum is plotseling geen 'reactief speeltje van tokkies en raddraaiers' meer, maar een belangrijk wapen in handen van betrokken burgers. Dankzij al die BN'ers, NPO'ers en dode bomen die in 2016 de burger niet in staat achtten om over ingewikkelde zaken hun mening te geven, maar in 2018 ineens wel overtuigd zijn van het stemgewicht van de goed geïnformeerde, kritische kiezer: zijzelf. En dat de meerderheid zich achter hun tegenstem schaarde bewijst natuurlijk dat het referendum een goed middel voor correctie van kabinetsbeleid is. Enerzijds is dat natuurlijk doorzichtig opportunisme. Anderzijds: "Tel je zegeningen", aldus een van de vaders van de referendumwet - en dat doen we ook. Het referendum heeft ineens een heleboel nieuwe friends in high places.

Politici zijn en blijven het probleem
Niet in Den Haag, overigens. De enigen die er wederom een potje van maken, zijn de coalitiepolitici. Waar na het Oekraïnereferendum een heel stellig kabinet beweerde precies te weten wat de bezwaren van de tegenstemmers tegen het verdrag waren (en dus hoe ze het associatieverdrag, dat in zijn geheel werd weggestemd, konden 'repareren'), hoorden we nu Kafka Ollongren zeggen dat 'waarom de kiezer precies voor of tegen heeft gestemd, een hele persoonlijke afweging is'. Dit zegt ze in reactie op een kritische Rob Trip (kijktip), die duidelijk aangeeft waar volgens critici de pijnpunten van de Wiv liggen: massatappen via het sleepnet, de lange bewaartermijnen van data of de onbevredigende manier waarop het toezicht is geregeld.

Kortom, de polletiek is zich wederom in Keesverhoeviaanse bochten aan het wringen om zich straks onder de uitslag uit te kunnen wurmen en de kiezer weer in de kou te laten staan. Terwijl dit referendum, evenals het vorige, brede coalities in de samenleving opleverde. GeenStijl in hetzelfde kamp als Amnesty International, de SP en de Partij voor de Dieren naast de Piratenpartij en GroenLinks, privacywaakhonden zij aan zij met bewakers van de persvrijheid en ordes van advocaten. Het referendum als brug over de kloof - precies zoals het in landen met een levende referendumcultuur ook werkt.

Hallo jonge, linkse, hoogopgeleide vrouwen
Uit die maatschappelijke coalities kwam debat en discussie over de wet, het belang daarvan en de problemen die er mee zijn. De kranten vulden zich met hoor en wederhoor, context en klikdingessen en feiten en factchecks. Bijna nergens werd daarbij ruzie gemaakt of werd er over 'leugens van het tegenkamp' of van 'obstructie door het voorkamp' gesproken. Op een enkele columnist die neer keek op de kiezer na, roerden velen zich inhoudelijk over het onderwerp, al dan niet voorzien van stemadvies.

En het heeft gewerkt: de geïnteresseerde kiezer liet zich informeren en maakte een keuze, waarbij de statistieken hele duidelijke data verschaffen over wie waarvoor koos. Waar het Oekraïneverdrag in 2016 zowel op links als op rechts verworpen werd, blijkt de tegenstand tegen de sleepwet nu, kort door de bocht, vooral een overtuiging van jonge linkse hoogopgeleide vrouwen. Interesting!

Het Sleepwetreferendum was al met al en ondanks de zwarte schaduw van de dreigende afschaffing van het referendum die boven de stembusgang hing een feest van de democratie waar goed op te dansen viel.

Nog eentje dan?
Wij staan dus niet, zoals '66, vooraan om te pleiten voor de afdanking van deze vernieuwing, die zich langzaam maar duidelijk aan het verfijnen is. Het referendum is verfrissend, het doet het debat over ingewikkelde onderwerpen opleven en het geeft de kiezer een instrument in handen om het kabinet aan te zetten tot heroverweging van (onderdelen van) ingrijpende wetten. Een instrument waar nu al drie keer dankbaar gebruik van is gemaakt en waarmee we als kiezers en als democratie steeds beter bedreven raken. Laten we, zoals '66 in het verkiezingsprogramma schreef dat ze na het veroveren van hun kabinetspositie meteen in de fik staken, het referendum omarmen en er van leren. 

Zullen we d'r nog ééntje proberen misschien? Dat zou qua tijdspad nog nét haalbaar kunnen zijn voordat de referendumwet sterft in de Senaat...

Rattenstreekje van Rutte: de premier moest naar Brussel, dus mag zijn vice-jonkvrouw de kastanjes van alweer een door de regering verloren referendum uit het vuur halen.

Toch benieuwd of de Haagse Pers zin heeft in een robbertje rotvragen stellen, want dit is na 2005 den 2016 alweer het derde referendum dat door zowel de regering als D66 verloren wordt. De positie van Pechtold wankelt, #weesgeenkees kon zijn geliefde Wiv niet redden en de oproep die Kafka vanaf de achterbank van heur dienstrijtuig deed, heeft eerder averechts gewerkt. Hoe praat de porseleinen pop zich hier uit?
UPDATE: Toe maar. Een half uur lastige vragen voor de jonkvrouw, die zich op haar beste Hete Aardappel Bureaucraats moest beroepen om zich er doorheen te slaan. (Terugkijkvideo komt er zo aan)

D66 is de grootste verliezer van GR18, want 22% zetels kwijt. Dat noemt de partij zelf 'zilver winnen' maar ze halen na lokaal, vvd & CDA niet eens het podium. En nu ook nog "zilver" bij het referendum, want hun voorstem verloor.

D66 is bovendien onttroond op koningsnummers Utrecht en Amsterdam, waar Jesse de eikeltjesvlag in de Stopera mag hijsen. Vandaar deze ietwat ongerelateerde Klaver-Cortoon bij dit topic. Want wat extra wrang is voor D66, is dat de partij landelijk wel groter is en blijft dan de gevierde winnaar GroenLinks. De cijfertjes bij '66 zijn dan ook het probleem niet: ook een verlies van 22% is te overleven voor een grote landelijke partij. Het probleem is dat de electorale dreun van woensdag en bij het Sleepwet-referendum het effect is van de politieke koers van D66.

Argument daarbij: de drie overige regeringspartijen bleven stabiel of wonnen woensdag (en dat is zeldzaam), alleen D66 leed forse pijn. Want niet de coalitie doet alles fout, maar D66 als partij slaat de plank steeds mis, zowel qua poppetjes als qua politieke praktijk. We kunnen het allemaal nog eens opsommen, maar dat doet Tante Nausicaa in haar column vandaag al (gouden alinea's onder). De uitslag is daar een gevolg van, dus als de partij zich terug op het pad naar goud wil zetten, moet je echt schiftingen gaan maken in beleid. En het bijstellen van een koers begint doorgaans bij (het vervangen van) personen.

Diverse bronnen uit het binnenwerk van D66 wijzen op onvrede over de partijleider, die al 12 jaar als ongenaakbaar alleenheerser de scepter zwaait over het gestolde liberalisme in het mausoleum van Van Mierlo. En los van alle verkeerde paarden waar Pechtold in politiek opzicht op heeft gewed (Ollongren kiezen als minister, het referendum uitruilen tegen macht, een tegenstem in 2016 en een voorstem in 2018, die nepnieuwspaniek, enzovoort etcetera), kleven er ook talloze zaken aan hemzelf. 

Pechtolds verbeten populistische strijd tegen Wilders bracht hem zetels, maar tegenover Baudet werkt het kunstje niet meer en keert het zich tegen hem, met dat gelul over 'FvD valt mijn kinderen lastig' als doorzichtig dieptepunt. Daarnaast liggen er honderden aangiftes over de "privékwestie" van het penthouse, waarvan het verhaal aan alle kanten rammelt. De muur van regentesk dédain die Pechtold optrekt (hij wil niet eens meer op het referendum reageren) houdt anderen en hun kritiek niet buiten, het sluit hem op in een klein, donker en eenzaam kamertje, waar hij persoonlijk een altaar heeft gebouwd voor de politieke arrogantie waar Van Mierlo ooit tegen ten strijde trok.

Het rommelt intern, er is politieke paniek en de kans neemt daarom zienderogen toe dat zijn partijgenoten hem de gouden sleutel aanreiken om zichzelf uit die positie te bevrijden. En dan mag iemand anders het licht terug aan doen en proberen om een sloophamer tegen dat altaartje van Alexanders arrogantie te zetten, gadegeslagen en aangemoedigd door een opgeluchte natie van Gewone Nederlanders.

De peilings zeggen allemaal 'het schapenstandpunt gaat winnen', want Mien de NPO-kijker en Henk de Niksteverbergenlul stemmen vóór een invasieve overheid die haar eigen burgers wantrouwt. Maar ondertussen, op internet...

..stemt echt iedereen en z'n prominent tegen, plus allemaal advocaten en journalisten en zelfs NPO'ers en NRC'ers en Correspedanten. Bij het Oekraïnereferendum weigerden ze allemaal voor de NEE-uitslag op de bres te gaan want tegen de EU stemmen is voor tokkies en Brussel is de baas. Maar nu zijn veel van diezelde lui ineens allemaal bang voor spionage en sleepwetten van hun eigen overheid. Dus *als* er een tegen uit rolt vanavond, kunnen Rutte, Ollongren en Kees Verhoeven toch nog een heleboel potentiële polemiek tegemoet zien van mensen met een Maatschappelijke Positie en toegang tot op Drukbezochte Media, die allemaal gaan eisen dat er Serieus Naar De Uitslag Gekeken worden. Dat wordt nog lachen. Stemforenzen! Kies je favo menspersoon om je te laten overtuigen en ga nog ff lekker Kees & Kajsa fokken. Je hebt nog tot 21u vanavond om TEGEN te stemmen! (Meer prominenten uit de onverdachte- of deugcategorie gezien? Drop ff in de comments.)

Iedereen en z'n dooie boom doet een liveblog vandaag en dat hebben wij ooit uitgevonden dus gaan wij ook maar livebloggen. Kom rond de ton, doe een blinddoek om en grabbel naar Klein Electoraal Leed(vermaak)!

Update: Tante Bel heeft gestempt en ze SCHITTERT maar wordt toch overschaduwd door haar Partij-Capo.
Update: Parool voert zogenaamd een willekeurige kiezer op om de PvdA te pluggen en die blijkt zelf van de PvdA te zijn.
Update: Haagse Islam Democraten (contradictus in terminaal - red.) blijken een Hezbollah-lid op de lijst te hebben.
UPDATE: Levensgevaarlijke chocomel-actie VERWIJDERD bij stembureau Broek in Waterland.
Update: Teleurgestelde kiezer gebruikt stemformulier om de demofobie van kartelpartijen aan te kaarten.
Update: Charmante komeethomo demonstreert hoe #WeesgeenKees werkt.
Update 13u31: Opkomstcijfers die door diverse gemeenten worden gedeeld, laten zien dat de referendumopkomst maar net iets achterblijft op de 'gewone' opkomst, dus die drempel van 30% gaat wel gehaald worden. In de twitterbubbel zijn nauwelijks voorstanders van de Sleepwet te vinden (maar dat zegt niet zo veel).
Update 13u36: Iemand van haar school heeft ja gestemd voor het referendum en haar leraar en klasgenoten FLIPTEN. Ook Andrea Vonk, 77, from the port of Scheveningen, stemde tegen.
Update 13u41: Annabel vond een lieve sticker bij haar huis!
Update 13u47: Verdomme. Daar heb je ons goed te pakken, Jesse Klaver. En lol @ foto van Van Ojik.
Update 13u53: Sylvana is weer in haar modegril als politica gekropen en she look faaaaabulous (maar wel een beetje culturele appropriatie, pop).

Update 14u04: Kees Verhoeven heeft voor de Sleepwet gestemd waar hij eerst ontzettend tegen was, maar wat hij hoe dan ook toch in gaat voeren, en dat via het democratische middel dat hij zelf met zijn demofobe partijtje aan het afschaffen is. Lekker geloofwaardig weer. #Weesgeenkees.
Update 14u05: Abou Taleb stemt op DENK. Of NIDA. Of op zijn eigen moslimpartij, de PvdA. Op straat staan zijn partijgenoten te schreeuwen terwijl de vvd stinkt.
Update 14u36: Zelfs de partijgenoten van Verhoeven zijn niet onder de indruk van zijn vlogs en stemmen tegen/tegen/tegen de sleepwet.
Update 14u38: De NOS constateert dat in tegenstelling tot eerdere GRIMMIGE jaren de verkiezingen vandaag 'gemoedelijk' verlopen. (Nee dan EU kandidaat lidstaat Kosovo, waar het traangas door het parlement vliegt.)
UPDATE 14u48: WTF!? Turks sprekende 'waarnemers' in Bos en Lommer gaan mee het stemhok in. Andere waarnemers doen niks.
Update 15u02: Gesubsidieerde islamitische lokpuber Nora zegt: 'Stem DENK of NIDA'.
Update 15u23: In Nijmegen is het stempassensysteem zo lek als een mandje dus kan iedereen een miljoenmiljard keer op de communisten GroenLinks stemmen.
UPDATE 17u30: Telegraaf niet welkom bij DENK-feestje.
Emotionele Update 20u25: D66'ers is gevraagd geen emotie te tonen *bij uitslag verkiezingen: "Belangrijkste voor vanavond is dat we geen pijn/emotie laten zien bij wat minder zetels dan in 2014, in veel gevallen zal het nog steeds de 1 of 2 na beste uitslag ooit zijn." *

Goedemorgen Ter Apel, Venlo, Kloetinge en Gouda. Hallo Hoorn, Almere en Lent. Fijne dag Sexbierum en Boerenhol, hajje daar in Cadier en Keer. Vandaag is #StemZeWeg-dag. Geef ze op hun broek in Waterland en laat je niet buitenspel Zetten!

We maken weer eens de stembusgang en dat klinkt inderdaad als een genant ongemak waar een bakje Activia of iets anders vezelrijks goed tegen helpt. Er glijdt sowieso een deel van de dagopbrengst van de vlakspoeler af om zich bij de uitslag van het Oekraïnereferendum te voegen: het referendum over de Sleepwet zal ook bij een meerderheid 'tegen' weinig remsporen achterlaten in de politieke pot. Hoewel. Bij de vorige volkspeiling was tout Weldenkend Opinieland vóór dat malle associatieverdrag, maar ditmaal wordt door hen, zelfs van NRC tot Correspondent, hevig geprotesteerd tegen de Sleepwet. Wie weet moet '66-jonkvrouwe Orwellogren straks toch een paar keer extra spoelen en met pleeborstel & chloorfles in de weer om van die vieze volkse stank in haar wetgeving af te komen. Then again. Dit is ook weer wel het land van stasi-minnende Sleepwetschapen met Facebookpagina's, dus we rekenen niet zomaar op een tegen-zege.

En ohja, er zijn ook nog gemeenteraadsverkiezingen. Ondanks verwoede pogingen van de landelijke leiders (en hun media) om het lokale feestje over dividendbelasting, Lelystad Airport en steun voor Gaza & Erdogan te laten gaan, stemmen we toch echt over wipkippen, kapvergunningen & koopzondagen. Lekkere kantklosonderwerpen voor een echt kiezerskwisje dus. En iedere vier jaar lijkt de lokaapolitiek terrein te winnen op de Haagse partijen. Dat zie je, dat hoor je en dat peilen de peilers. We hebben zelf ook wat peilings gedaan en ook wij concluderen: er is een sfeertje van #StemZeWeg. Niet heel spectaculair, maar toch. We noteren in onze stijlloze poll de grootste groep voor lokaal stemmen, plus een forse overstap (17%) van landelijk in 2014 naar lokaal in 2018.

Hoe dan ook. U mag weer een dagje doen of het er toe doet. Kies verstandig & #Weesgeenkees, we hebben maar één democratie en die kraakt al genoeg in zijn voegen. Vanavond uitslagenavond met pret en een pilsje op de GeenStijl!

Ja OK we happen wel weer. Want 1 dag voor het Sleepwetreferendum moet de Deventer schrijfturk zich toch weer even bij vriend Rutte aansluiten om te zeggen dat de Gewone Kiezer te dom is voor Moeilijke Onderwerpen en dus beter kan gaan kantklossen.

Dat Erdo-gen zit kennelijk toch diep bij Turken, qua graag willen dat de Homo Concensus Normalus de bek houdt en buigt voor de machthebber. Al is het bij Akyol vooral een bekend mediaprobleem. Met een seizoenskaart voor het peperkoeken programma DWDD en een column in een grote karakterloze krant is het al snel gedaan met dwarse meningen en een onbevangen kritische blik. Da's slecht voor je inkomsten in deugmedialand. Verheven en arrogant doen, dat past echter weer wél, dus lezen we vandaag weer de episch onware stelling dat referenda ongeschikt zijn voor Ingewikkelde Onderwerpen. Nog los van het vele empirische bewijs van het tegenovergestelde (democratieën functioneren beter in landen mét referenda), kennelijk is het de heer Eus ontgaan hoeveel discussie en debat er over de Wiv is geweest in de afgelopen weken - óók dat is referendumwinst. En tenslotte: als zoveel maatschappelijke clubs, van BoF tot Amnesty en van advocaten tot studenten, kritiek hebben op (delen van) de wet, waarom zouden wij burgers ons daar niet in moeten, mogen, of kunnen verdiepen? Want dan heeft De Polletiek kennelijk steken laten vallen. Je zou bijna hopen dat kritische whatsappjes van Akyol over Erdogan straks via het sleepnet in Turkse handen vallen. Dan hoeven we deze kortzichtigheid tenminste niet meer te lezen. Gefeliciteerd, Eus. Je bent Bert Wagendorp geworden: een arrogante lul in een vergeeld wielrenpakje die nooit rimpels in de vijver maakt omdat hij rustig wil vissen naar zijn eigen brood.

We deden het eerder en toen deden we het goed: in 2014 telde GeenPeil stemmen bij de EU-verkiezingen, omdat Brussel de uitslag vier dagen stil wilde houden. Nu verziekt minister Ollongren het vertrouwen, en is er een nieuwe oproep: Ga woensdag tellen!

Kafka Orwellogren maakt de verkiezingen onveilig met verouderde en lekkende stemsoftware. De jonkvrouw die wel altijd achter iedere boom een boosaardige Rus ziet, trekt zich geen reedt aan van de risico's van die troep. Tijd dus, om als burgers zelf maar weer in actie te komen voor een eerlijke democratie want van '66 moeten we dat niet meer hebben. Uit 2014 weten we dat er ook bij goedwillende stembureau-vrijwilligers wel eens wat mis gaat bij het tellen, en ook diverse anekdotes over PVV-stemmen die "per ongeluk" op de verkeerde stapel komen, zijn ons bekend. En niet alleen bij ons: zie de site van platform Eerlijke Verkiezingen voor diverse voorbeelden uit de media. Daarom doen ook zij de oproep om je aan te melden bij je gemeente stemmen te tellen woensdag. Ook Stichting Meer Democratie sluit zich er bij aan, en in Amsterdam doet Forum voor Democratie dezelfde oproep. (In een stad waar veel van hun posters beklad of vernield worden, zou het ons inderdaad niet verbazen als er stemmen op FvD "kwijt raken" omdat er nou eenmaal stembureauvrijwilligers zijn die beter weten wat iemand zou moeten stemmen, dan de kiezer zelf. Vooral als landelijke leiders Baudet als Halve Rus blijven afschilderen, zoals Asscher doet.)

Stemmen tellen. HOE DAN?
Elke kiesgerechtigde burger kan zich bij een stembureau melden om aanwezig te zijn bij het stemmen tellen (vertrouw ons niet op onze roze ogen, bekijk hier een oud filmpje van Voorheen Ome Roon die dat op camera beaamt). Als de stemmen geteld zijn, is de voorzitter van het kieslokaal volgens Artikel N9, punt 1 van de Kieswet (link) VERPLICHT om de uitslag van dat kieslokaal hardop voor te lezen aan de aanwezige kiezers. Tijdens het tellen, kun je observeren of het correct gebeurt. Let wel: in stilte en beschaving, want het is hier op papier nog altijd een keurige democratie natuurlijk.

Verkiezingen waarnemen. WAAR DAN?
Je gewoon kan naar je eigen stemlokaal gaan om te observeren, maar je kan ook via meld.eerlijkeverkiezingen.nl aanmelden om een nog niet 'gedekt' bureau toegewezen te krijgen. Met het doorgeven van de uitslag in jouw bureau, of met eventuele ongeregeldheden bij de tellingen, help je de landelijke controle op het eerlijke verloop van de verkiezingen. Zorg wel dat je vóór 21u binnen bent, want na het sluiten van het stembureau kom je er niet meer in. En nogmaals: gedraag je. Je bent immers geen politicus.

Het is bizar dat een Sleepwet kon worden ontworpen, het is beangstigend dat een politieke meerderheid hem wilde aannemen en het is dood- en doodeng dat het miljoenen burgers geen fuck boeit dat het gebeurt.

Ja, het is best OK als de overheid diensten heeft die verdachten, burgers en buitenlui kan onderzoeken, op basis van tips, vermoedens of bestaande feiten, om te weten wat hun motieven en doelen zijn. Maar nee, het is niet OK als de overheid daarvoor systemen bouwt waarmee met een druk op de knop alle data, van alle burgers kan worden opgevist in een sleepnet.

Om je huis binnen te mogen, heeft de politie een redelijke verdenking en een huiszoekingsbevel van een (hulp-) officier van justitie nodig. Om je internetkabels te mogen tappen is er in theorie ook een redelijke verdenking en toestemming nodig. Maar aangezien niemand de ‘deur’ open hoeft te doen als diensten digitaal willen inbreken, wie garandeert ons dan dat er geen misbruik van gemaakt wordt, dat er altijd oprechte bedoelingen zijn, dat er uit gemakzucht, tijdswinst of gewoon omdat het kan geen misbruik wordt gemaakt van die mogelijkheden?

Taptechnieken om je ex te stalken
Wie zegt dat hier alles zuiver gebeurt? Wie zegt dat een voor de burger bevreesde overheid - zoals die zich steeds meer laat kennen - zorgvuldig omgaat met grondrechten, privacy en begrippen als redelijke verdenking? Van Snowden weten we dat NSA-medewerkers in de VS de tapsystemen misbruikten om hun (ex-) geliefden te stalken. We weten dat overheden van hard- en softwaremakers eisen dat die achterdeurtjes inbouwen waardoor geheime diensten in hun systemen kunnen binnen dringen. 

De toezichtcommissie die wordt ingesteld is niet per definitie betrouwbaar. Bijvoorbeeld omdat oud-AIVD’er en uitgesproken Sleepwetvoorstander Ronald Prins er onderdeel van uitmaakt. Zijn Fox-IT is al jaren het go-to digitale security-bedrijf voor de overheid. In zekere zin was hij al jaren een soort schaduwminister van informatietechnologie. Maar los van poppetjes als Prins: sowieso zou je de overheid niet per definitie moeten vertrouwen met zo veel macht over je persoonlijke gegevens. Dat “ze” niet per se de intentie hebben om jou als nutteloze kutburger met niks te verbergen te targetten voor het slepen van je data, wil niet automatisch zeggen dat je de overheid daarom maar met de middelen moet vertrouwen om het desgewenst tóch te kunnen doen.

Het vrije internet: leuk zo lang het duurde
Langzaam groeit het gevoel en het besef dat het lang leuk was op het vrije, ongereguleerde en creatief onuitputtelijke wereldwijde web, maar dat het sleepnet van overheid (en verwoestende commercie) zich langzaam begint te sluiten om de meest vrije, open en democratische marktplaats voor ideeën waar de mens ooit op samen kwam.

We zien de desastreuze verstikking overal, in het groot en in het klein. Facebook, bijvoorbeeld, is al jarenlang een online satan die de vrijwillig gedoneerde privédata van gebruikers vermarkt aan verkopers terwijl het tegelijkertijd een zedenmoraal oplegt. Naakt? Zoenende homo’s? Blote kunst? En tegenwoordig zelfs: rechtse praatjes? Je wordt weggejorist en/of opgerot - de handelswaar mag immers niet bederven. Zuckerberg wil wel je data uitzuigen maar kan je zeden niet verkopen. 

We zien het ook bij Google waar een kritische medewerker - James Damore - werd ontslagen vanwege weigering om aan te conformeren aan identiteitspolitieke SJW-mores die het bedrijf in zijn (of haar of het) greep houdt, en ook bij dochter YouTube, waar migratiekritische vloggers worden gedemonetized uit naam van lege deugretoriek als ‘diversiteit’ en ‘inclusiviteit’.