En niet alleen moreel

Twee jaar lang injecteerden de miljarden euro's kostende hulpregelingen van de overheid het bedrijfsleven met een immuniteit tegen falen, maar de coronacrisis is nu echt voorbij en daarmee verdwijnt ook het kapitaalinfuus uit de vrijwel lege staatskas. Dat is direct te zien aan het aantal faillissementen, want dat kruipt weer terug naar het oude niveau. Ondanks dat afgelopen maand slechts 160 ondernemingen door het putje gingen, balanceren volgens het KvK 200.000 tot 220.000 bedrijven op het randje van faillissement. Daar zitten natuurlijk dramatische verhalen tussen van hardwerkende ondernemers die hun bloeiende bedrijf zagen wegrotten onder de benauwende coronarestricties, en dat zijn de verhalen waar de media gretig op springen, maar in de cijfers zitten ook de zoveelste webshop met zelfgemaakte meuk waar niemand op zat te wachten, de zoveelste opportunistische mondkapjeshandelaar en de zoveelste lifestylecoach zonder levens om te coachen. Faillissementen zijn het noodzakelijke kwaad dat we nodig hebben om het economische ecosysteem gezond te houden. De afgelopen twee jaar kwamen er volgens het CBS ruim 230.000 bedrijven bij en ondertussen lag het aantal ondernemingen dat over de kop ging op een historisch dieptepunt: een correctie is onvermijdelijk. Dus raak vooral niet in paniek als u de komende tijd maandelijks leest over het stijgende aantal faillisementen, want dat is dus niet erg. Het is niet meer dan een noodzakelijke stap naar het oude normaal: Nature is healing!

Economische golven lijken over te gaan in een constante droogte

U dacht misschien dat we er met de oorlog in Oekraïne, de exploderende energieprijzen en de vrijlating van Lil' Kleine wel waren qua ellende in de wereld, maar het kan natuurlijk altijd erger. Daarom geven we nu het woord aan het CPB dat vorige week al een niet al te vrolijke economische prognose presenteerde en nu al de noodzaak voelt om daar een nog minder prettig scenario aan toe te voegen: "Als de oorlog in Oekraïne naast een hogere energieprijs ook een daling van de wereldhandel en de investeringsbereidheid veroorzaakt, dan kan de Nederlandse economie dit jaar in een kortdurende recessie belanden." Waar we vroeger nog een tiental jaar kregen om bij te komen van een recessie zijn we de tegenwoordig de coronarecessie nog niet vergeten en staat de oorlogsrecessie mogelijk al voor de deur. "In het scenario leidt dit tot een aantal kwartalen krimp van het bbp. Op jaarbasis bedraagt de groei in 2022 dan 1,9% en in 2023 is die nihil. De werkloosheid loopt op tot 4,8% in 2023. De inflatie neemt in dit scenario toe tot bijna 8% in 2022, wat de koopkracht verder doet verslechteren tot -5,1%." Dus als het dictatoriale speelkwartiertje van Poetin te veel invloed krijgt op de wereldhandel wordt alles voor u nog duurder en kunt u nog minder koper voor uw euro's. Lekker dan. Nu al zin in de CPB-update van volgende week.

Sancties slaan in als een Buratino-raket

De sancties tegen Rusland leveren Oekraïne nog geen vrede op, maar richten wel serieuze economische schade aan. De roebel krijgt een direct hit en dondert levenloos in een loopgraaf door deze ochtend 23 procent van zijn waarde te verliezen tegenover de euro. De Russische munt verloor de afgelopen dagen al zo'n 40 procent ten opzichte van de dollar en is nu minder dan één dollarcent waard. Vooral de beslissing om verschillende Russische banken uit betaalsysteem SWIFT te trappen slaat in als een thermobarisch raket die alle zuurstof uit de Russische economie zuigt. Het eerste slachtoffer hapt al naar adem, want de Russische staatsbank Sberbank, inclusief de bijbehorende Europese dochterondernemingen, staat al op omvallen. Uiteraard zijn het niet alleen de Russen die er last van hebben, want de olieprijs nestelt zich comfortabel boven de 100 dollar per vat, dus dat merkt u wel aan de pomp en nu de graanschuur van Europa in de fik staat stijgen ook de prijzen van mais en tarwe, dus zelfs uw bammetjes zijn niet veilig voor dit conflict. Komt het toch nog dichtbij.

Want we misten nog een financiële crisis in ons leven...

Wat een prachtige afronding: begin dit jaar maakten we ons druk om de Ever Given en nu sluiten we het jaar af met een eveneens crashende Evergrande. De Chinese vastgoedgigant kan na een lange periode van onzekerheid (meer achtergrond bij onze huisexpert) zijn schulden nu echt niet meer betalen. Het megabedrijf is daarmee nog niet omgevallen, maar schuifelt wel weer een stukje richting de afgrond. En als de kolos eindelijk omvalt gaan we er allemaal aan. Of niet natuurlijk, want het is vrijwel niet in te schatten of deze vallende stenenboer rimpels of tsunami's veroorzaakt in de economische vijver. Met een openstaande schuldenlast van zo'n 260 miljard euro gaan uiteraard een heleboel mensen ontevreden zijn, zoals de duizenden Chinezen die betaalden voor een woning die nu niet gebouwd wordt of dit voetbalteam dat met een half stadion blijft zitten. President Xi wil geen bail-out, maar onze favoriete Winnie de Poeh probeert momenteel wel de schade te beperken door overheidsbedrijven in te laten grijpen. Nou ja, de schade voor de Chinezen, want buitenlandse schuldeisers kunnen waarschijnlijk de dikke peopschijt krijgen. Grote kans ook dat Xi te laat is, want de dominosteentjes vallen al. Het is nu een kwestie van tijd voor we uitvinden of dit economische virus zich net zo snel over de wereld verspreidt als dat andere Chinese exportproduct.

ZIJN BUIK LIJKT WEL EEN LUCHTBALLON

Okee okee het is niet de echte Nobelprijs, maar de Prijs van de Zweedse Rijksbank voor Economische Wetenschappen ter nagedachtenis aan Alfred Nobel, en het is ook niet een Nederlandse Nederlander, maar een Nederlandse Amerikaan, en hij moet 'm bovendien delen met twee anderen, maar toch: WE HEBBEN DE NOBELPRIJS TE PAKKEN. U had natuurlijk weer eens geen idee, maar wij van Stijlloze Economische Redactie hebben het standaardwerk van Guido Imbens over [opzoeken] al jaren op de plank liggen en zijn het van harte eens met zijn stelling dat [nog invullen], al denken we wel dat [komt nog]. Maar nu eerst een rondvaart door de grachten voor professor Imbens! Huldiging op Paleis Ten Bosch met een koekje bij de koffie van de Koningin! Ontvangst in het Torentje! En natuurlijk een straatnaam in Amsterdam Almere! GUI-DO IMBENS, GUI-DO IMBENS, GUI-DO IMBENS, WE WORDEN KAM-PIOEN.

Economisch herstel wanneer?

Covid lijkt achter ons te liggen en iedereen rekent op een enorme economische groei. Nu zal deze er relatief wel komen, maar in zijn geheel kan het wat gaan tegenvallen. Echter, op de wat langere termijn, zijn er twee ontwikkelingen die voor een verdere economische opleving kunnen zorgen. Jammer genoeg betreft het dan wel een vals herstel, dus de vlag kan niet uit.

Op korte termijn komt (is er deels al) de economische opleving. Logisch natuurlijk na de gevangenschap van het afgelopen jaar. Echter, die uitgestelde etentjes, bezoeken aan de kapper en fitnesscentrum kunnen niet of nauwelijks worden ingehaald. Veel van de geraakte bedrijven zullen een hervatting van de operaties meemaken maar van “inlopen op” is eigenlijk geen sprake.

Verder zal er bij de meerderheid van de lockdown-winnaars teruggekeerd worden naar de trend. Zoals GMO onlangs mededeelde in een beursupdate, kan er van een continuatie geen sprake zijn. Immers, hoe vaak gaan mensen nu nog naar de bouwmarkt en het tuincentrum als ze niet meer vast thuis zitten? Hoeveel kopen ze nog in bij AH en de slager als ze nu weer uit eten gaan?

Ergste economische coronaleed achter de rug

Waren de CPB-prognoses vorig jaar nog gitzwart, nu voorspellen de rekenaars plots vrolijkere cijfers. De dramatische scenario's die vorige zomer nog de krantenkoppen domineerden, bleken uiteindelijk toch niet zo dramatisch. Voorspellingen over een werkloosheid van tien procent bij een tweede golf waren onnodig negatief, want inmiddels zitten we al bij golfje drie en is het werkloosheidscijfer nog niet boven de 4,6 procent geklommen. Ook die monsterrecessie des doods bleef uit. Zonder een tweede golf voorspelde het CPB afgelopen juni een krimp van 6 procent, maar inmiddels weten we dat de tweede golf wel kwam en de krimp toch bleef steken op slechts 3,7 procent. Daarom klinken bij de presentatie van de nieuwe prognoses vandaag positievere boodschappen. De werkloosheid loopt in deze recente voorspelling niet zo rap op, maar piekt op 5 procent aan het eind van het jaar waarna een daling inzet. En voor de economie verwachten de rekenwonders dit jaar een groei van 2,2 procent en volgend jaar gaan we pas echt los met 3,5 procent extra economiedingen. Dus geen paniek, alles komt goed. Nou ja, volgens de prognoses die er eerder zo naast zaten...

A modest proposal

Een tweede lockdown is geen oplossing. Ook al zou een lockdown structureel effectief zijn, wat ik betwijfel, dan nog is de economische en sociale schade die dit berokkent dermate hoog dat de proportionaliteit ver te zoeken is. Als een Covid-19-besmetting als iets onontkoombaars wordt gezien voor de sociaal actieve medemens, dan komen er ook andere mogelijke oplossingen in beeld. De in dit blog beschreven oplossing is extreem, maar hoe langer ik naar de kosten en effectiviteit van de andere opties kijk, hoe meer ik voor de hieronder beschreven optie voel. 

Door de eerste uitbraak van Covid-19 heeft de economie flinke klappen opgelopen. Voor de meesten was dit echter financieel niet te merken door alle hulpprogramma's van de overheid, maar sommigen hebben de klap al wel moeten incasseren (zie de horeca). Nu had ik de verwachting dat in 2021 iedereen de klap wel zou gaan voelen; de economische realiteit zou zich presenteren als iets wat alleen onze oudere medemens zich nog zou herinneren: een economische depressie. Uiterst guur weer was dus al op komst, maar nu verwacht ik erger (nadat de (eventueel nieuwe) hulppakketten zijn uitgewerkt).

Nu er een tweede lockdown is opgelegd, krijgt Covid-19 een andere predicaat opgeplakt; in plaats van een eenmalige gebeurtenis wordt het nu een regelmatig terugkerende gebeurtenis (rolling lockdowns). Toch kiest onze regering voor deze aanpak. Het lijkt er dus op dat onze regering ervan overtuigd is dat er een effectief vaccin in de eerste helft van 2021 komt en dat daarom een tweede lockdown een geschikte maatregel is. Dit lijkt mij gewoon wensdenken (voor zover je een met haast naar de markt gebracht vaccin een wens kan noemen). Ofwel, lockdowns are here to stay.  

De economische impact van deze tweede lockdown is gewoon al te groot voor de fragiele economie. 2021 wordt een waar bloedbad en mochten er inderdaad nog een derde en vierde lockdown volgen, dan is het game over. Probleem is echter dat dit zich pas met een vertraging openbaart, waardoor onze beleidsmakers niet de tijdige bijsturing krijgen die ze nodig hebben.

En, wie heeft de machtigste lobby in Den Haag en waarom is het KLM?

Het zorgpersoneel kan voorlopig fluiten naar betere beloning, terwijl de ziekenhuizen zich schrap zetten voor de Tweede Golf. Die golf gaat ook gezonde bedrijven raken, en daarom debatteert de Kamer vandaag over alweer het Derde Steunpakket, in jargon het Vierde incidentele suppletoire begroting inzake steun- en herstelpakket. Op Prinsjesdag werd al iets aangekondigd, maar dat bleek een lege koffer waar de inlegvelletjes nog in gestopt moeten worden en de oppositie wil graag weten hoe al die NOW- en BIK-beschikkingen worden gewikt, gewogen en betaald. Krijgt KLM meer geld, hoe helpen we de horeca- en evenementensector de winter door en hoeveel boerendisco-influencers krijgen een paar lepeltjes zoethouder uit de suikertaxpot om te voorkomen dat ze zich bij de demonische dansschool van Willem Engel aansluiten? Hoe de poet ook verdeeld wordt (en of het dweilt met de kraan open of niet), we hopen dat ie een keer binnen de landsgrenzen blijft want het is ONS Belastinggeld waar we ONZE economie meer overeind moeten houden. Live aftrap om 10u15 ongeveer, sprekerslijst hier en debatstream na de lees verder.