Smoesje nodig om niet aan te hoeven schuiven in de IKEA-files vandaag? Kijk lekker twee uur pratende politicologen terug, die Rutte en Ollongren helemaal kapotslopen vanwege hun kiezersvrees.

Pratende politicologen. Tuurlijk klinkt dat poepsaai. Maar dat is het in dit geval niet. Dit spelletje van bestuurskundigen en rechtswetenschappers die met hun ingewikkelde vaktermen zevenenveertigletterlingo spelen met seniore senatoren terwijl Thom de Graaf de hele bijeenkomst stoïcijns zit te zwijgen, is echt wel spannender dan Heel Holland Weet Wie de Luizenmoeder is of hoe al die NPO-meuk ook mag heten. En aux serieux: dit gaat over het referendum, en de kans dat het nog gered kan worden. En daarvoor leveren deze twee uurtjes zowaar een stevig shotje Oud-Hollandsche hoop in demofobe dagen.

Zeven vlijmscherpe Samurai
De Senaatscommissie Binenlandse Zaken nodigde vorige week een zevental knappe koppen uit van wie zij wilden weten of de manier waarop het kabinet en de coalitie het referendum willen slopen, een beetje deugt. Bij normale wetten krijg je dan allemaal enerzijds en anderzijds en een beetje dit en een beetje dat, gevolgd door een ze-gaan-hun-gang-maar-conclusie. Zo niet in deze boeiende briefing. Deze zeven staatsrechtelijke samurai hakken de haastige afschaffing van het raadgevend referendum in mootjes, ergeren zich enorm dat de Tweede Kamer niet eerst een (wettelijk voorgeschreven) evaluatie van de Wrr wil doen, kraken de kiezersvrees van Kajsa en Co en springen ook nog eens allemaal op de bres voor burgerinspraak. Het is een waar genot om op deze bonuszondag terug te kijken hoe Rutte III aan alle kanten geroundhousekicked werd met voetnoten, cijferdata en gezonde democratische moraal.

Waarom dit hoop geeft in een tijd dat alle hoop in de Politieke Kaste wel zo'n beetje verdampt is, vraagt u schamper? Omdat deze experts onafhankelijk zijn en dus geen lobby bedrijven en niemand naar de mond praten (de echte meubelboulevardhaters kunnen zelfs hun position papers nog lezen), maar ook omdat de Senaat ze zelf heeft uitgenodigd en daarmee laat zien dat ze minder bloedhaast hebben om het referendum af te schaffen dan D66. En vooral: omdat de harde kritiek van de Zeven Samurai niet tegen de Oost-indisch dove Geharnaste Coalitiekrijgers van Rutte III werd geuit, maar juist is voorgelegd aan een raad van Oude Wijzen die zich er door laten informeren, er op moeten reflecteren, er over zullen delibereren en bovendien over de wapens beschikken waar het haastige harnas van de coalitie niet tegen bestand is. Zij kunnen Kajsa's kwaadaardigheid een halt toeroepen.

**De wapens van de Oude Wijzen
**De Senaat kan - basically - drie dingen doen. Ze kunnen instemmen met de intrekkingswet voor de Wrr. Dat betekent: RIP referendum, zonder kans op een referendum daarover. Daarvoor is, gerekend langs de coalitiemeetlat, een meerderheid van 38 om 37 zetels. Optie twee is dat ze oordelen dat het referendum nog geen voltooid leven heeft gehad, en de intrekkingswet verwerpen. Die kans is er eigenlijk niet, mede omdat de SGP (2 zetels) ook voor afschaffing van het referendum is. 40/35 is een kansloze verhouding.

Er is een Derde Weg: intrekking van de referendumwet, maar mét de mogelijkheid om daar een referendum over te houden. De SGP pleitte daar in de Tweede Kamer voor, omdat ze dat staatsrechtelijk zuiver vinden. De Zeven Samurai vonden dat ook. Dat zou betekenen dat er maar twee senatoren uit de partijen vvd, CDA, CU of, jawel, D66, met die voorwaarde in hoeven te stemmen om die optie een meerderheid te geven. De SGP en de Zeven Samurai hebben de deur naar zo'n Drostereferendum open gezet. Vandaar de hoop. De Senaat gaat nu eerst een vragenronde met het kabinet doen, daarna een debat met de minister en dan pas stemmen. Dat wordt vermoedelijk diep in mei.

Ons wapen: een referendum over de donorwet
Tot 27 april loopt de vierwekentermijn voor minimaal 10.000 inleidende verzoeken voor een referendum over de donorwet. Wij komen na Pasen met een teken-app, en zoeken maatschappelijke steun. De uiterst ingrijpende donorwet is in de eerste plaats een perfect persoonlijk en grondwettelijk onderwerp voor een volksstemming, maar het is ook onze laatste kans om een levende evaluatie te doen van het referendum. Het debat rond het Sleepwetreferendum, zowel publiek als in de pers, bewees al dat we het prachtige instrument steeds beter weten te bespelen. We worden collectief wijzer van referenda over belangrijke en ingrijpende wetten - en dat versterkt de democratie.

Als wij als Nederlandse kiezers in groten getale kunnen laten zien dat het referendum, het recht op inspraak en de betrokkenheid bij onze politieke besluitvorming ons aan het democratische hart gaan, is dat een extra signaal aan de Senaat dat ze Ollongren de snelle moord op het referendum  niet moeten vergeven, maar haar er juist om moeten veroordelen. Het kán. Zelfs de SGP, principieel tegen referenda, roept op om te tekenen. Wie weet stellen de Oude Wijzen in de Senaat hun eigen stemming straks zelfs wel uit om geen 'thou shallt not pass' tegen dit initiatief te hoeven roepen. 

Moeten we alleen wel zorgen dat we zo ver komen.

Wat we al schreven: niemand gaat nog naar het Malieveld om met een slordig spandoek te zwaaien of eieren te gooien naar de ME. En wie wel gaat, wordt lachend genegeerd door de gekozen vertegenwoordigers. Maar we kunnen wél digitaal, luidruchtig en vooral collectief knokken voor onze wettelijke rechten op zelfbeschikking en inspraak. Het is onze democratie. Hullie in Den Haag voeren 'm alleen maar uit. Zelfs als ze de uitslag proberen te negeren: we hebben nu al drie keer gezien dat een referendum het Torentje tot op zijn fundamenten laat trillen.

En je hoeft er je luie stoel niet eens voor te verlaten.

Yes! Amper een etmaal onderweg naar een mogelijk referendum over de wet en het donordebat begint al. Dat faciliteren we natuurlijk graag. Hieronder een gedoneerde brief, uitgenomen uit de mail:

Beste mensen van Geenstijl. Er moet me iets van het hart over het gebruik van het woord 'donorwet'.

Kijken we in het woordenboek, dan zien wij dat het woord, dat afgeleid is van het woord 'doneren', een actie inhoudt, namelijk het weggeven van iets. Synoniemen zijn 'geven' en 'afstaan'.

Het probleem met de nieuwe 'donorwet' is dan ook dat de term de lading niet dekt en zelfs misleidend is. Door de wet wordt de actie van het doneren van organen vervangen door het uitnemen van organen, waarbij de 'donor' passief blijft. De actie, het initiatief, ligt voortaan bij de overheid. Ik stel dan ook voor om voortaan de term "uitnamewet" te gaan hanteren. Met de voorgestelde wet raakt men aan het beginsel van zelfbeschikking. Immers, men maakt zelf geen keuze meer over de eigen lichamelijke integriteit, die keuze wordt in eerste aanleg door de overheid voor jou gemaakt.

Maar de wet heeft meer tekortkomingen. Wat als de beoogde 'donor', zoals één op acht mensen in onze maatschappij, een IQ heeft van onder de tachtig en derhalve niet precies weet waar hij/zij wel of niet voor tekent? Wat te doen met zwakzinnigen? Ik mis deze overwegingen in de publieke discussie. Alleen al daarom is een referendum zinnig: ik wil met die argumenten wel om de oren worden geslagen. Wat te doen met mensen die administratief analfabeet zijn? Die een fobie hebben voor alles wat met papierwerk, centrale administraties, stempels en handtekeningen te maken heeft? 

Wat te doen met mensen die gewoon geen initiatief op kunnen brengen hun eigen huis schoon te houden en hun afwas te doen, laat staan een dergelijk abstracte zaak te regelen? Wat te doen met mensen met een semi-Nederlandse status? Geldt de wet voor Nederlandse staatsburgers of ook voor, bijvoorbeeld, asielzoekers? Wat wordt er gedaan om asielzoekers van hun status op de hoogte te brengen? En als deze wet niet voor hen geldt, is er dan geen sprake van ongelijke behandeling?

Zijn de medische details voldoende uitgevent? Weet de bevolking dat bij uitname van organen eerst spierverslappers worden toegepast omdat het lichaam bij uitname vaak dermate heftig reageert dat men anders de procedure niet kan uitvoeren? Zijn mensen op de hoogte van het verschil tussen 'hersendood' en de staat waarin de individuele hersencellen ook echt niet meer leven? Want dat doen ze dus nog wel.

Zijn mensen op de hoogte van de statistiek: dat bij elke diagnose, ook die van hersendood, fouten gemaakt worden? Misschien is dat één op honderd keer, misschien één of duizend, of nog minder, maar ik kan garantie geven dat er een foutmarge is. Welke is dat? Er zijn gruwelijke verhalen verteld van mensen die na een hersendoodverklaring weer voetbal kunnen spelen.

Daarom heb ik vandaag een enveloppe op de bus gedaan om het inleidend verzoek om een referendum te ondersteunen. Want first and foremost is het van belang dat men zich bewust is van de implicatie van de wet en er is geen sterker middel om de argumenten vóór en tegen op de kaart te krijgen dan het aanjagen van de publieke discussie via een referendum.

Groeten van reaguurder Hufterst,
die zich bijzonder opwindt over de ver-D66iging van ons land

Amsterdam (Mol Media) - Sinds de nieuwe donorwet vrijdag in het Staatsblad verscheen, is op het internet veel enthousiasme gemeten voor een referendum over die wet. "Er komt snel een online teken-applicatie", zeggen de initiatiefnemers van zo'n referendum.

Op weblog GeenStijl verscheen het eerste bericht over de mogelijkheid tot het houden van een referendum over de wet. De site noemt de donorwet "een kroonjuweel van een referendum-onderwerp", omdat het over een ethische kwestie gaat die voor niemand te moeilijk is. "Het gaat over je eigen lichaam", onderstreept de site, die tevens hoopt op een goed debat en veel nieuwe registraties in het donorregister. 

Inleidende verzoeken kunnen per post worden ingediend door het formulier op de site van de Kiesraad in te vullen en uit te printen. Via Twitter en in de commentsectie van GeenStijl.nl kwamen echter al snel veel vragen binnen over de mogelijkheid tot het digitaal ondertekenen van zo'n verzoek. "Tijdens het Oekraïnereferendum kon je het online invullen en verzenden", merkt iemand op. "Waarom nu dan niet? Die techniek bestaat toch?" Een telefoontje naar de initiatiefnemers bracht opheldering. 

"Er komt snel een online teken-app", laat programmeur Geert-Johan Riemer weten. "We hopen die internetachtige constructie na de Paasdagen snel online te hebben, maar we willen eerst zeker weten dat alle servers goed beveiligd zijn, alle persoonlijke informatie die mensen invullen versleuteld wordt verstuurd en opgeslagen, en dat alle privacywaarborgen op hun plek zijn. Zo'n democratisch project is immers geen kantklossen. Maar vanaf  komende week kan de aanvraag dus ook digitaal!" Goed om te weten voor wie geen postzegels meer in huis heeft.

Diverse media berichtten al snel over de mogelijkheid tot het houden van een donorreferendum. Onder anderen De Telegraaf, De Volkskrant, de NOS, Algemeen Dagblad en Elsevier schreven erover. Of straks de 300.000 handtekeningen van de tweede, zes weken durende termijn gehaald kunnen worden, is de grote vraag. "Het is een behoorlijke drempel, maar met een digitale applicatie zouden de eerste 10.000 inleidende verzoeken toch wel vlot moeten lukken", denkt Riemer. Dat minimale aantal moet op 27 april uiterlijk binnen zijn bij de Kiesraad.

Plaatje: laatste frame uit deze Dingeman-strip.

Hee kijk eens wat we nu gevonden hebben. De nieuwe donorwet staat eindelijk in het Staatsblad, en is dus referendabel!

En wat een kroonjuweel van een referendum-onderwerp is die donorwet! Ga maar na: het gaat over grondrechten van alle Nederlandse burgers, het is meteen een referendum over het referendum en een referendum over de donorwet levert heel veel aandacht en dus nieuwe aanmeldingen op voor orgaandonatie en donorschap (kijk hier een linkje naar het donorregister, maak ff een keuze joh). De wetswijziging van D66 is bovendien perfect in een voor- of tegen-vraag te gieten: 'Bent u voor of tegen een actief donorregistratiesysteem?' En niemand kan zeggen dat het 'te moeilijk' is of dat je 'er geen verstand van hebt' of 'niet geïnformeerd bent', want het gaat over je eigen lichaam. Als D66 echt voorstander was van een bindend correctief referendum, hadden ze over hun eigen initiatiefwet voor actieve donorregistratie ook wel zélf een referendum kunnen uitschrijven, zo mooi is dit onderwerp voor een volksraadpleging. 

En het kan nog hè, de Wet raadgevend referendum is nog niet afgeschaft. Demonstreren op het Malieveld is zo vorige eeuw, we hebben nu juist die referendumwet om de burger toegang tot het spel te geven. Spandoeken en tomaten tegen het raam zijn speldenprikjes die ze niet voelen in Den Haag, maar een referendum - oh jongens! Of het nou over EU Grondwetten, Associatieverdragen of Sleepwetten gaat: de drumroll van de democratische inspraak blijft nooit onopgemerkt en roffelt heel lang na in de Haagse Wandelgangen. Daarom willen ze 'm zo graag weer van ons afpakken - hij wérkt namelijk. Ja, waarlijk. Deze dag van nationaal optimisme, in het weekend van de wederopstanding, is een Goede Vrijdag om een inleidend verzoek te tekenen voor het houden van een referendum over de Wet op de orgaandonatie. Laten we deze laatste kans aan ons voorbijgaan? Vrij land. Kies maar...

Het is onmogelijk om er een enerzijds/anderzijds van te maken. Bij de expertmeeting over de afschaffing van het referendum, waren alle deskundigen redelijk unaniem: deze quick&dirty intrekking is niet verstandig en niet redelijk.

Het was al een hoopvol dingetje dat de Eerste Kamer überhaupt om een expertmeeting vroeg om de intrekking van de referendumwet van een wetenschappelijk kader te voorzien (en dus niet dezelfde haast aan de dag legt als de Tweede Kamer), maar dat de inbreng van de genodigde deskundigen zo scherp de redelijkheid van referendumbehoud zou schetsen, heeft zelfs ons nog verbaasd. Er was kennelijk, zo viel ook Niesco Dubbelboer op, "geen pro-afschaffen-van-referendum hoogleraar te vinden voor deze hoorzitting."

Het bekende jargon vloog uiteraard weer gretig over tafel: hoogopgeleid, laagopgeleid, kloof, burger, bestuur. Maar allemaal werden ze gebruikt in een context waarmee het kabinet de oren werd gewassen. Deze manier van afschaffen - met stoom en kokend water - is niet kies, niet fatsoenlijk, wekt wantrouwen en ontbeert politieke verantwoording en verantwoordelijkheid, waarbij het niet referendabel maken van de intrekkingswet ook nog eens morrelt aan de rechtszekerheid van de burger. "Waarom zou je dat als wetgever niet willen, en waarom ben je daar zo bang voor?", vroeg hoogleraar Algemene Rechtswetenschap Roel Schutgens zich af.  

De coalitie kreeg er goed van langs (citaten bij Niesco). Andersom kreeg het referendum als instrument juist veel lof.

Nee, het Oekraïnereferendum was niet foutloos, of zelfs slordig. Maar is dat juist geen argument vóór verder experiment, vroegen de experts zich af. Daarbij beschreven ze het referendum als een waardevolle aanvulling die lager- en middelbaar opgeleiden juist beter bij politieke besluitvorming betrokken houdt, en werd er geconstateerd dat het Sleepwetreferendum al een veel rustiger, soepeler en gestructureerder verloop kende dan de generale repetitie die het Oekraïnereferendum was. Waarom dan de geplande evaluatie van de referendumwet, die deze zomer uiterlijk gehouden moest worden, niet afwachten en toch meteen tot afschaffing overgaan?  Intrekking van de referendumwet, hoewel inhoudelijk voor verbetering vatbaar, "legt een hypotheek op de toekomst" en is "onnodig bruusk", meende hoogleraar bestuurskunde Frank Hendriks.

De vraag is of alle inbreng, die in onze oren klonk als een combinatie van vakkennis en rationele beschouwing, de Eerste Kamer kan bewegen om de intrekkingswet te verwerpen, of tenminste te voorzien van de voorwaarde dat de afschaffing van het referendum referendabel moet zijn. De Senaat bedrijft als chambre de réflexion zogenaamd geen politiek, maar we hebben net gezien hoezeer een zeer sterke lobby haar effect niet miste op de uitkomst van de stemming over de donorwet. 

Daarover gesproken: die wet zou een perfect onderwerp zijn voor een referendum. Het is niet zozeer een politieke kwestie, maar veel meer een ethische afweging die alle burgers aan gaat. De wet raakt aan grondwettelijke rechten op privacy en de onaantastbaarheid van het lichaam. En als je op zoek bent naar meer donorregistraties, is een referendum over dat onderwerp het perfecte middel om meer kennis over de kwestie in de samenleving te brengen.

Zoals politicoloog Philip van Praag het vanmiddag, geparafraseerd, omschreef: Laag- en middelbaar opgeleiden hechten veel waarde aan het raadgevend referendum, omdat veel politieke besluiten over hun hoofd heen gaan. Met participatie via referenda krijgen ze meer vertrouwen in genomen besluiten. En er is geen ander instrument bekend dat zo veel bereik genereert onder kiezers in een democratie.

Daar willen we aan toevoegen dat ieder referendum voeding geeft aan een levendig maatschappelijk debat over het voorliggende onderwerp. Bij het Oekraïnereferendum pakte, kort door de bocht gezegd, 'laag- en gemiddeld opgeleid rechts van middelbare leeftijd' de winst. Bij het Sleepwetreferendum was het juist, wederom kort door de bocht, 'jong hoogopgeleid links' dat zich kon laten gelden. Het referendum is voor iedereen, willen we maar zeggen. Net als de democratie, die is ook niet alleen voor de boven ons gestelden. Vooral niet als die uitdrukking steeds exclusiever synoniem wordt met 'hoogopgeleiden'.

De Eerste Kamer mag gaan nadenken over de input van vanmiddag. Volgende ronde, het voorbereidend onderzoek, staat voor 17 april op de agenda van de Senaat.

Als je naar de stijlloze poll kijkt, zijn die 10.000 handtekeningen voor een inleidend verzoek voor een donorwetreferendum binnen een weekendje binnen. Dat treft, want als we daar een referendum over willen, wordt het een race tegen de klok.

Het enthousiasme voor een donorwetreferendum is bijzonder hoog onder de stijlloze achterban. Maar liefst 86 procent kiest een optie die neerkomt op 'ja leuk'. Met name de optie 'burgerinspraak altijd +1' doet met bijna de helft van de stemmen goede zaken. Onder de 13% die tegen een referendum peilt, is een taartpunt van 3% die van mening is dat een referendum toch geen zin heeft, wat we gezien de in het verleden behaalde referendumresultaten (tweemaal uitslag genegeerd, derde middelvinger in de maak) nog een rationele keus vinden ook. Verder valt de '66-afkeer onder de pollfuckers op: bijna een kwart van de mensen die hun stem doneerden, zou tekenen voor een ADR-referendum om het pedante consultancy-penthouse van Pia en Pechtold de vinger terug te kunnen geven. Mocht het tot een initiatief voor een referendum over de meest belobbyde wet ever (spiegel) komen (en dat zou vanaf begin volgende week mogelijk moeten zijn), wordt het een race tegen de partijkartelklok. De intrekkingswet voor de Wet raadgevend referendum is op dit moment in behandeling in de Senaat, en als die intrekking sneller tot stand komt dan de termijnen voor een nieuw referendum doorlopen kunnen worden, gaat het feest van de democratie niet door. It's a race...

Nu weten we het zeker. Het kabinet vertraagt de ondertekening van de donorwet met opzet, om de kans op een referendum over de donorwet bewust te saboteren.

Wat zou er mooiere democratische ironie kunnen zijn dan om nog één keer de Wet raadgevend referendum van '66 toe te passen om een referendum te houden over de donorwet van '66, voordat '66 de referendumwet bijzet in het graf van Van Mierlo (zvmh)? Juist: niks. Precies daarom doet het kabinet er alles aan om een referendum over de donorwet te voorkomen, en weigert minister Bruins om zijn krabbel te zetten & de wet in het Staatsblad te plaatsen, de laatste voorwaarde om er een referendum-initiatief over op te kunnen starten. Vertragen, smoesjes, verre reisjes naar het buitenland - het patroon tekent zich duidelijk af. Vandaag beweert Bruins dat er 'geen geld' is voor de donorwet. Geen geld. Wat een gelul. Als Brussel belt over een naheffing van een half miljard, telebankiert het Torentje dat dezelfde dag nog naar Junckers drankpot. Bovendien gaat die donorwet pas in 2020 in dus tijd zat om geld te zoeken om in de ongrondwettelijke orgaanhandel van de overheid te investeren. Nope. Het getalm dient maar 1 doel: er mag nooit een referendum over de donorwet komen. Dat wil Dictator Pechtold niet.

De Eerste Kamer is woke! En ze lezen de GeenStijl, want de voorzitter wil van minister Bruins van het Medische Ministerie weten waarom de invoering van de donorwet op zich laat wachten. Is meneer minister soms bang voor een referendum?

"Eerste Kamer-voorzitter Ankie Broekers-Knol wil opheldering van minister van Volksgezondheid Bruno Bruins over de invoering van de donorwet. Een aantal senatoren vreest dat invoering van de wet achter de schermen bewust vertraagd wordt om te voorkomen dat er een referendum over wordt afgedwongen", zo vat Elsevier het samen. De bron is BNR, dat met een printje van het GeenStijl-topic 'Rutte III saboteert referendum over donorwet' naar het Binnenhof is gegaan. Lol-audio: "Het klinkt een beetje als een complottheorie." - "Ja, en toch wordt het gefluisterd hier op het Binnenhof." PvdD-Kamerlid Arissen heeft Kamervragen ingediend ‘nu de schijn ontstaat dat het publiceren van de Donorwet bewust vertraagd is om zo het organiseren van een referendum te bemoeilijken’. Bij MinVWS hebben ze geen idee hoe lang het allemaal nog duurt, maar de minister moet wel eerst helaas toevallig nog even naar de Paralympics in Pjongtsjang. Ondertussen tikt de doodsklok voor het referendum door...

De Wet raadgevend referendum wordt afgeschaft, maar is het nog niet. Je kan dus nog steeds proberen om referenda aan te vragen. Over de Donorwet bijvoorbeeld. Die is immers aangenomen. Maar... waarom staat die nog niet in het Staatsblad?

De orgaanonteigening van '66 werd half februari door de Senaat goedgekeurd, maar wordt pas van kracht als het in het Staatsblad heeft gestaan: "Zonder publicatie in het Staatsblad kunnen wetten niet in werking treden", luidt de regel. Op het moment van publicatie begint de klok te lopen voor een referendum: binnen vier weken moeten er tienduizend inleidende verzoeken binnen zijn. Maar.. het wetsvoorstel is nog niet getekend door het kabinet. De laatste stap voor publicatie in het Staatsblad, is een handtekening van de verantwoordelijke minister plus een krabbel van de koning. Zo is de wet.

Waarom is dat donorvoorstel nog niet getekend? Simpel: het referendum moet eerst worden doodgemaakt. Stel je voor dat iemand nog een referendum over de donorwet probeert te veroorzaken vóór de referendumwet is kaltgestellt.

De donorwet gaat sowieso pas in 2020 in, dus echte haast is er niet. Maar als je, zoals Pia Dijkstra, jaren hebt gestreden voor deze wet, dan wil je echt wel zo'n Staatsblaadje hebben om in te lijsten op je werkkamer. Bovendien is er geen enkele reden om te wachten met bekrachtigen. Echte regels zijn er niet voor, het staande beleid is min of meer 'zo spoedig mogelijk', maar sinds het Oekraïnereferendum weten we hoe rekbaar dat begrip is. 

Waarom we sowieso argwaan hebben? Nou. Bijvoorbeeld omdat begrotingswetten die op de zelfde dag als de donorwet zijn behandeld in de Senaat, in een maandje zijn bekrachtigd via het Staatsblad. En als het echt moet, kan een bekrachtiging supersnel. Zoals toen het zelfbestuur van St. Eustatias vorige maand tijdelijk werd afgepakt. Van stemmingen naar Staatsblad ging letterlijk in 1 dag. Maar de donorwet, die ligt nog op een krabbel te wachten.

Deze week begint de Eerste Kamer aan de procedure voor de intrekking van de Wet raadgevend referendum. Dat betekent een paar schriftelijke vragenrondjes tussen Senaat en regering, daarna nog een plenair debat en dan stemmen. Gemiddeld duurt een procedure 88 dagen, maar het kan ook sneller: bij de helft van de voorstellen van vorig jaar duurde het 33 dagen.

88 dagen is ongeveer net zo lang als een referendumverzoek duur: vier weken voor het inleidende verzoek, dan twee weken telpauze voor de Kiesraad, en indien de 10.000+ inleidende verzoeken gehaald zijn, dan nog zes weken voor de 300.000 vereiste handtekeningen. 12 * 7 = 84 dagen. Maar ja, zolang de Donorwet niet in het Staatsblad staat, gaat het referendum-raam niet open.

De kans dat de intrekking van het referendum wordt geblokkeerd in de Senaat, is bijna nul. De coalitie heeft een meerderheid, en de paar mensen die hoop houden op '66-senator Thom de Graaf, die "kritisch zou kijken" naar de intrekking van het referendum, weten sinds het '66-congres van zaterdag ook wel beter: “Wij zijn en blijven de kampioen van de democratische vernieuwing. Op zoek naar een instrument dat mensen een betere stem en een beter stuur in handen geeft”, kreeg hij zonder stotteren uit zijn strot voor een zaal vol consultancyklapvee. Die gaat dus straks gewoon instemmen met de dood van het referendum.

Wedden dat die intrekkingswet voor het referendum dan wél supersnel in het Staatsblad gepubliceerd wordt? Misschien wel in een dag. En in het kielzog daarvan, zal de donorwet plotseling snel volgen. Want zo werkt kartelpolitiek.

Normaal doen ze het per maand, maar vanwege de actieve donorregistratie waar D'66 het klootjesvolk aan onderwerpt, geeft het donorregister tijdelijk een dagelijkse update. Opvallend: het aantal nee-zeggers is factor tien hoger dan ja-zeggers.

In de afgelopen zes dagen, sinds de wet op 13 februari werd aangenomen, hebben 135.997 burgers hun keus ingevuld of gewijzigd. Bijna een ton (99.415 om precies te zijn) daarvan vulde 'nee' in, tegen slechts 26.309 ja-zeggers (de rest laat het aan de nabestaanden, wat ook een soort ethische foltering moet zijn op het moment dat een geliefde overlijdt, maar OK). Bijna vier keer zo veel 'tegenstemmers' dus. Je zou kunnen zeggen dat de wet dus nu al effect heeft, aangezien mensen hun keuze actief aan het vastleggen zijn. Dat is ook wat Pia Dijkstra vandaag in een interview suggereert. Maar in die bewering willen we graag ff het mes zetten. 

Ten eerste is het opvallend dat veel mensen hun keuze van 'ja' naar 'nee' hebben gewijzigd, en daarmee dus te kennen lijken te geven dat ze er *niet* van gediend zijn dat de overheid hen actief tot een keuze wil dwingen, en daarom de enige écht zelfbeschikkende keuze maken die hen nog rest: Nee zeggen. Ten tweede zie je in dit grafiekje al hoe snel de aandacht voor de wet weer wegebt, want het aantal registraties daalt drastisch en wordt elke dag minder. Dus als Doodsdokter66 nog 9 miljoen mensen wil bereiken om hun keuze vast te laten leggen, mag ze wel eens op gaan schieten anders zit ze rond 2020, als de wet ingaat, hooguit op een miljoen. 

De eerste cijfers bewijzen dat de weerzin tegen de wet groter is dan de instemming, en dat het een gruwelijk moeilijke opdracht is om alle burgers te informeren - een feit waarvan wij met grote stelligheid durven te beweren dat het D'66 nooit gaat lukken. Maar wat kan haar het verrotten, haar plekje in de deughemel is al veilig gesteld. Ten koste van iedereen die zélf wil beschikken en nu ineens een klootzak (m/v) is omdat ie z'n organen niet zomaar opgeeft. Een referendum over deze wet, dát zouden we graag willen om orgaandonatie eens goed onder de aandacht te brengen.